Nghiên cứu sinh học và kỹ thuật sản xuất giống cá ngạnh Cranoglanis bouderius tại Nghệ An

LỜI CAM ĐOAN

1. MỞ ĐẦU

1.1. Tính cấp thiết của đề tài luận án

1.2. Mục tiêu của đề tài luận án

1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án

1.4. Điểm mới của luận án

1.5. Bố cục luận án

2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1. Một số đặc điểm sinh học của cá Ngạnh

2.1.1. Vị trí phân loại

2.1.2. Đặc điểm hình thái

2.1.3. Đặc điểm phân bố

2.1.4. Đặc điểm dinh dưỡng

2.1.5. Đặc điểm sinh trưởng

2.1.6. Đặc điểm sinh sản

2.1.7. Tình hình nghiên cứu về cá Ngạnh trên thế giới và tại Việt Nam

2.1.7.1. Tình hình nghiên cứu cá Ngạnh trên thế giới

2.1.7.2. Tình hình nghiên cứu cá Ngạnh ở Việt Nam

2.1.7.3. Tình hình nghiên cứu về một số loài cá da trơn ở Việt Nam

2.1.7.4. Đặc điểm điều kiện tự nhiên, khí hậu vùng nghiên cứu

3. VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1. Vật liệu nghiên cứu

3.2. Nội dung nghiên cứu

3.3. Phương pháp nghiên cứu

3.3.1. Phương pháp nghiên cứu về đặc điểm sinh học

3.3.2. Phương pháp thu thập vật mẫu

3.3.3. Phương pháp định loại hình thái và sinh học phân tử

3.3.4. Phương pháp nghiên cứu đặc điểm phân bố

3.3.5. Phương pháp nghiên cứu đặc điểm dinh dưỡng của cá Ngạnh

3.3.6. Phương pháp nghiên cứu đặc điểm sinh trưởng

3.3.7. Phương pháp nghiên cứu đặc điểm sinh sản

3.3.8. Phương pháp nghiên cứu về kỹ thuật sinh sản nhân tạo

3.3.9. Phương pháp nghiên cứu nuôi thuần dưỡng

3.3.10. Phương pháp nghiên cứu kỹ thuật sản xuất giống cá Ngạnh

3.3.11. Phương pháp nghiên cứu bệnh cá Ngạnh

3.3.12. Các chỉ tiêu và phương pháp theo dõi

3.3.13. Phương pháp xử lý số liệu

3.3.14. Địa điểm và thời gian nghiên cứu

4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

4.1. Kết quả nghiên cứu đặc điểm sinh học cá Ngạnh

4.1.1. Định loại hình thái và sinh học phân tử

4.1.1.1. Kết quả phân loại hình thái bằng các chỉ tiêu đo, đếm

4.1.1.2. Kết quả phân loại bằng sinh học phân tử

4.1.2. Nghiên cứu đặc điểm hình thái cá Ngạnh ngoài tự nhiên tại Nghệ An

4.1.2.1. Quan sát, mô tả

4.1.2.2. Các chỉ tiêu đo đếm

4.1.3. Kết quả khảo sát vùng phân bố

4.1.3.1. Khảo sát một số yếu tố môi trường tại nơi khảo sát

4.1.3.2. Phân bố theo thời gian

4.1.3.3. Phân bố ở các điểm thu mẫu

4.1.4. Đặc điểm dinh dưỡng cá Ngạnh

4.1.4.1. Cấu tạo cơ quan tiêu hóa cá Ngạnh

4.1.4.2. Phổ thức ăn cá Ngạnh

4.1.4.3. Độ no của cá Ngạnh

4.1.4.4. Tương quan chiều dài ruột và chiều dài tiêu chuẩn cá Ngạnh

4.1.5. Đặc điểm sinh trưởng cá Ngạnh

4.1.6. Đặc điểm sinh sản cá Ngạnh

4.1.6.1. Đặc điểm giới tính

4.1.6.2. Cấu tạo tuyến sinh dục

4.1.6.3. Các giai đoạn phát triển tuyến sinh dục

4.1.6.4. Tuổi và kích thước thành thục lần đầu

4.1.6.5. Mùa vụ sinh sản của cá Ngạnh

4.1.6.6. Sức sinh sản của cá Ngạnh

4.1.6.7. Các giai đoạn phát triển phôi của cá Ngạnh

4.1.7. Kết quả nghiên cứu kỹ thuật sinh sản cá Ngạnh trong điều kiện nuôi tại Nghệ An

4.1.7.1. Kết quả thuần dưỡng cá Ngạnh trong điều kiện nuôi nhốt

4.1.7.2. Kết quả thuần dưỡng cá Ngạnh bằng các hình thức nuôi khác nhau

4.1.7.3. Kết quả thuần dưỡng cá Ngạnh bằng các nguồn thức ăn khác nhau

4.1.8. Nghiên cứu kỹ thuật sản xuất giống cá Ngạnh

4.1.8.1. Kết quả thử nghiệm các loại thức ăn nuôi vỗ cá bố mẹ

4.1.8.2. Kết quả nghiên cứu kỹ thuật cho cá Ngạnh đẻ

4.1.8.3. Kết quả ương giống cá Ngạnh

4.1.9. Kết quả nghiên cứu bệnh cá Ngạnh

4.1.9.1. Kết quả phân lập vi khuẩn trên cá Ngạnh

4.1.9.2. Kết quả cảm nhiễm vi khuẩn trên cá Ngạnh

4.1.9.3. Tỷ lệ nhiễm các loài vi khuẩn trên cá Ngạnh

4.1.9.4. Kết quả thử tính mẫn cảm kháng sinh của các loài vi khuẩn

4.1.10. Đề xuất giải pháp các kỹ thuật gây nuôi sinh sản cá Ngạnh

5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT

TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ

PHỤ LỤC

I. Giới thiệu về cá Ngạnh Cranoglanis bouderius

Cá Ngạnh, với tên khoa học là Cranoglanis bouderius, thuộc họ cá Ngạnh (Cranoglanididae), là một loài cá nước ngọt có giá trị kinh tế cao. Loài cá này phân bố rộng rãi ở các hệ thống sông từ miền Bắc đến miền Nam Trung Bộ Việt Nam. Cá Ngạnh thường sống ở tầng đáy, thích nghi với môi trường nước chảy vừa hoặc chậm, và có khả năng sinh sống thành đàn. Thịt của loài cá này được đánh giá cao về mặt dinh dưỡng, với thành phần axit béo phong phú, bao gồm cả axit béo bão hòa và không bão hòa. Tuy nhiên, do khai thác quá mức và biến đổi môi trường, nguồn lợi cá Ngạnh đang bị suy giảm nghiêm trọng, khiến cho loài này nằm trong danh sách các loài nguy cấp cần bảo tồn. Chính vì vậy, việc nghiên cứu và phát triển kỹ thuật sản xuất giống cá Ngạnh trở thành nhiệm vụ cấp thiết.

1.1. Đặc điểm sinh học của cá Ngạnh

Cá Ngạnh có những đặc điểm sinh học nổi bật, bao gồm cấu trúc hình thái đặc trưng và chế độ dinh dưỡng đa dạng. Nghiên cứu về đặc điểm hình thái cho thấy cá Ngạnh có cấu tạo cơ thể thích ứng tốt với môi trường sống dưới đáy. Đặc biệt, hệ tiêu hóa của cá Ngạnh cho phép nó tiêu thụ nhiều loại thức ăn khác nhau, từ động vật phù du đến thực vật thủy sinh. Điều này giúp cá Ngạnh phát triển tốt trong điều kiện tự nhiên và nuôi trồng. Tuy nhiên, việc hiểu rõ về đặc điểm sinh học của loài cá này sẽ là cơ sở cho việc phát triển kỹ thuật nuôi và sản xuất giống trong tương lai.

II. Nghiên cứu kỹ thuật sản xuất giống cá Ngạnh

Kỹ thuật sản xuất giống cá Ngạnh là một trong những nội dung chính của luận án. Nghiên cứu đã xác định quy trình kỹ thuật từ việc chọn cá bố mẹ, kích thích sinh sản, cho đến ương cá bột. Việc thuần dưỡng cá bố mẹ trong điều kiện nuôi nhốt, kết hợp với các biện pháp kích thích sinh sản như sử dụng kích dục tố, đã cho thấy hiệu quả cao trong việc tạo ra nguồn giống cá Ngạnh chất lượng. Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở của trứng cá Ngạnh phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm chất lượng nước và chế độ dinh dưỡng. Những thông tin này không chỉ có giá trị trong việc phát triển ngành nuôi trồng thủy sản mà còn góp phần bảo tồn nguồn gen quý hiếm của loài cá này.

2.1. Phương pháp nghiên cứu kỹ thuật sinh sản

Phương pháp nghiên cứu kỹ thuật sinh sản cá Ngạnh bao gồm các bước từ việc chọn cá bố mẹ, thực hiện thụ tinh nhân tạo, đến ương cá bột. Các thí nghiệm được tiến hành nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở, như nhiệt độ, pH và độ cứng của nước. Kết quả cho thấy rằng việc tối ưu hóa các yếu tố môi trường có thể nâng cao hiệu quả sinh sản của cá Ngạnh. Hơn nữa, việc nghiên cứu các biện pháp phòng trị bệnh cho cá Ngạnh trong quá trình nuôi cũng được chú trọng, nhằm đảm bảo sức khỏe và chất lượng của nguồn giống.

III. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của nghiên cứu

Nghiên cứu về cá Ngạnh - Cranoglanis bouderius không chỉ mang lại những hiểu biết sâu sắc về đặc điểm sinh học và kỹ thuật sản xuất giống mà còn có ý nghĩa lớn trong việc bảo tồn loài cá này. Kết quả nghiên cứu cung cấp dữ liệu khoa học quan trọng cho các nghiên cứu tiếp theo, đồng thời tạo ra cơ sở cho việc phát triển quy trình nuôi cá Ngạnh trong điều kiện nhân tạo. Điều này không chỉ giúp bảo tồn nguồn gen quý hiếm mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành nuôi trồng thủy sản ở Nghệ An và các vùng lân cận.

3.1. Ứng dụng thực tiễn trong nuôi trồng thủy sản

Kết quả nghiên cứu về cá Ngạnh đã mở ra hướng đi mới cho ngành nuôi trồng thủy sản tại Nghệ An. Việc áp dụng các kỹ thuật sản xuất giống cá Ngạnh sẽ giúp cung cấp nguồn giống chất lượng cho các hộ nuôi trồng, từ đó nâng cao hiệu quả kinh tế. Ngoài ra, nghiên cứu cũng góp phần vào việc bảo tồn và phát triển bền vững các loài thủy sản quý hiếm, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ ngày càng cao của thị trường. Đặc biệt, việc phát triển nuôi cá Ngạnh có thể tạo ra những sản phẩm đặc sản, góp phần nâng cao giá trị kinh tế cho người dân địa phương.

Luận án tiến sĩ về sinh học và kỹ thuật sản xuất giống cá ngạnh Cranoglanis bouderius tại Nghệ An