Nghiên Cứu Ứng Dụng Phẫu Thuật Nội Soi Một Cổng Sau Phúc Mạc Cắt Thận Mất Chức Năng Do Bệnh Lý Lành Tính

• Tác giả: Ngô Thanh Liêm
• Người hướng dẫn: PGS. TS Nguyễn Khoa Hùng
• Trường học: Đại học Y Dược Huế
• Chuyên ngành: Ngoại Khoa
• Đề tài: Nghiên Cứu Ứng Dụng Phẫu Thuật Nội Soi Một Cổng Sau Phúc Mạc Cắt Thận Mất Chức Năng Do Bệnh Lý Lành Tính
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Huế

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM GIẢI PHẪU CỦA THẬN
• 1.2. Một số đặc điểm giải phẫu của thận
• 1.3. Chẩn đoán thận giảm, mất chức năng một bên
• 1.4. Phẫu thuật nội soi một cổng sau phúc mạc cắt thận đơn thuần
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3. Đạo đức nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm chung
• 3.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng
• 3.3. Quy trình phẫu thuật và ghi nhận kết quả trong mổ
• 3.4. Theo dõi kết quả trong mổ
• 3.5. Theo dõi hậu phẫu
• 3.6. Đánh giá bệnh nhân tái khám
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm chung
• 4.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng
• 4.3. Quy trình phẫu thuật và ghi nhận kết quả trong mổ
• 4.4. Theo dõi trong mổ
• 4.5. Theo dõi hậu phẫu
• 4.6. Đánh giá bệnh nhân tái khám
• KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Phẫu Thuật Nội Soi Cắt Thận Sau Phúc Mạc

Phẫu thuật cắt thận do mất chức năng, đặc biệt là do các bệnh lý lành tính, là một phương pháp điều trị triệt để. Phương pháp này có thể được thực hiện bằng phẫu thuật mở hoặc phẫu thuật nội soi. Phẫu thuật nội soi có ưu điểm là ít xâm lấn hơn so với phẫu thuật mở truyền thống. Phẫu thuật nội soi cắt thận có thể được thực hiện qua đường sau phúc mạc hoặc qua phúc mạc. Đường sau phúc mạc có ưu điểm là tiếp cận trực tiếp đến thận, giảm thiểu nguy cơ tổn thương các tạng trong ổ bụng. Tuy nhiên, phẫu trường có thể hẹp hơn so với đường qua phúc mạc. Phẫu thuật nội soi một cổng (PTNSMC) là một bước tiến lớn, kết hợp các trocar qua một vết mổ nhỏ duy nhất, tận dụng vết mổ này để lấy bệnh phẩm ra ngoài. PTNSMC giúp giảm đau, thời gian phục hồi nhanh hơn và mang lại tính thẩm mỹ cao hơn. Một số tác giả đã kết hợp lợi ích của PTNSMC với PTNS sau phúc mạc để tạo ra phương pháp phẫu thuật nội soi một cổng sau phúc mạc. Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá kết quả của phương pháp này trong điều trị thận mất chức năng do bệnh lý lành tính.

1.1. Lịch Sử Phát Triển Phẫu Thuật Nội Soi Cắt Thận

Phẫu thuật cắt thận nội soi đã trải qua một quá trình phát triển đáng kể. Ban đầu, phẫu thuật mở là phương pháp duy nhất. Sau đó, phẫu thuật nội soi ổ bụng ra đời, mang lại nhiều ưu điểm về giảm đau và thời gian phục hồi. Tiếp theo, kỹ thuật tiếp cận sau phúc mạc được phát triển, giúp tránh các biến chứng liên quan đến ổ bụng. Cuối cùng, phẫu thuật nội soi một cổng (PTNSMC) ra đời, kết hợp các ưu điểm của cả hai phương pháp trên. PTNSMC ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong điều trị các bệnh lý thận, bao gồm cả cắt thận do mất chức năng. Theo Trần Ngọc Khánh và Lê Đình Khánh [6], PTNSMC sau phúc mạc cho thấy thời gian mổ ngắn và thẩm mỹ cao.

1.2. Ưu Điểm Của Phẫu Thuật Nội Soi Một Cổng Sau Phúc Mạc

Phẫu thuật nội soi một cổng sau phúc mạc kết hợp nhiều ưu điểm vượt trội. Thứ nhất, nó giảm thiểu xâm lấn, chỉ cần một vết mổ nhỏ duy nhất. Thứ hai, nó tiếp cận trực tiếp đến thận, giảm nguy cơ tổn thương các tạng trong ổ bụng. Thứ ba, nó mang lại tính thẩm mỹ cao, giảm đau và thời gian phục hồi nhanh hơn so với các phương pháp khác. Thứ tư, nó giảm thiểu các biến chứng liên quan đến đặt trocar. Nhờ những ưu điểm này, PTNSMC sau phúc mạc ngày càng được ưa chuộng trong điều trị các bệnh lý thận lành tính.

II. Chỉ Định Chống Chỉ Định Cắt Thận Nội Soi Sau Phúc Mạc

Việc lựa chọn bệnh nhân phù hợp cho phẫu thuật nội soi một cổng sau phúc mạc cắt thận là rất quan trọng. Chỉ định bao gồm các trường hợp thận mất chức năng do bệnh lý lành tính như bệnh lý khúc nối bể thận niệu quản, viêm thận bể thận, hoặc thận ứ nước nặng. Chống chỉ định có thể bao gồm các trường hợp bệnh nhân có tiền sử phẫu thuật ổ bụng phức tạp, có các bệnh lý đông máu, hoặc có tình trạng sức khỏe không cho phép phẫu thuật. Đánh giá kỹ lưỡng tình trạng bệnh nhân là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn và hiệu quả của phẫu thuật. Cần xem xét các yếu tố như tuổi tác, chỉ số BMI, tiền sử bệnh lý, và kết quả các xét nghiệm cận lâm sàng.

2.1. Các Bệnh Lý Thận Lành Tính Thường Gặp

Nhiều bệnh lý thận lành tính có thể dẫn đến mất chức năng thận và cần phải cắt bỏ. Trong đó, bệnh lý khúc nối bể thận niệu quản là một nguyên nhân thường gặp, gây tắc nghẽn đường tiểu và ứ nước thận. Viêm thận bể thận mạn tính cũng có thể gây tổn thương nhu mô thận và dẫn đến mất chức năng. Ngoài ra, các bệnh lý như sỏi thận, thận đa nang, hoặc các dị tật bẩm sinh cũng có thể là nguyên nhân. Việc chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây mất chức năng thận là rất quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

2.2. Đánh Giá Bệnh Nhân Trước Phẫu Thuật Nội Soi

Trước khi quyết định phẫu thuật nội soi cắt thận, bệnh nhân cần được đánh giá toàn diện. Quá trình này bao gồm khám lâm sàng, hỏi tiền sử bệnh lý, và thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng. Các xét nghiệm thường quy bao gồm xét nghiệm máu, xét nghiệm nước tiểu, siêu âm thận, chụp cắt lớp vi tính (CLVT), và xạ hình thận. CLVT giúp đánh giá kích thước, hình dạng, và cấu trúc của thận, cũng như phát hiện các bất thường khác. Xạ hình thận giúp đánh giá chức năng thận và mức độ tắc nghẽn đường tiểu. Kết quả đánh giá sẽ giúp bác sĩ xác định chỉ định và lựa chọn phương pháp phẫu thuật phù hợp.

III. Kỹ Thuật Phẫu Thuật Nội Soi Một Cổng Sau Phúc Mạc Cắt Thận

Kỹ thuật phẫu thuật nội soi một cổng sau phúc mạc cắt thận đòi hỏi phẫu thuật viên phải có kinh nghiệm và kỹ năng chuyên môn cao. Đầu tiên, bệnh nhân được đặt ở tư thế nằm nghiêng. Một vết mổ nhỏ được rạch ở vùng thắt lưng để đưa trocar vào khoang sau phúc mạc. Sau đó, khoang sau phúc mạc được bơm hơi để tạo không gian làm việc. Phẫu tích thận được thực hiện cẩn thận để bộc lộ cuống thận. Các mạch máu thận được kẹp và cắt. Cuối cùng, thận được lấy ra qua vết mổ. Quá trình phẫu thuật cần được thực hiện tỉ mỉ để tránh các biến chứng như chảy máu, tổn thương các tạng lân cận, hoặc tổn thương niệu quản.

3.1. Các Bước Chuẩn Bị Trước Phẫu Thuật Nội Soi

Trước khi phẫu thuật nội soi, bệnh nhân cần được chuẩn bị kỹ lưỡng. Bệnh nhân cần được nhịn ăn uống trước phẫu thuật ít nhất 6 giờ. Ruột cần được làm sạch bằng thuốc xổ hoặc thụt tháo. Bệnh nhân cần được tư vấn về quy trình phẫu thuật, các nguy cơ và biến chứng có thể xảy ra. Kháng sinh dự phòng thường được sử dụng để giảm nguy cơ nhiễm trùng. Vị trí phẫu thuật cần được cạo lông và sát trùng. Bệnh nhân được gây mê toàn thân trước khi phẫu thuật.

3.2. Kỹ Thuật Phẫu Tích Cuống Thận An Toàn

Phẫu tích cuống thận là một bước quan trọng trong phẫu thuật nội soi cắt thận. Phẫu tích cần được thực hiện cẩn thận để tránh tổn thương các mạch máu lớn. Động mạch thận thường được tìm thấy trước tĩnh mạch thận. Các mạch máu thận được kẹp và cắt bằng dụng cụ chuyên dụng. Cần chú ý đến các biến thể giải phẫu của mạch máu thận để tránh các tai biến. Trong trường hợp có nhiều mạch máu thận, cần phải kẹp và cắt từng mạch máu một cách cẩn thận. Sử dụng Hem-o-lok để kẹp mạch máu là một kỹ thuật phổ biến.

3.3. Lấy Bệnh Phẩm Qua Cổng Nội Soi Duy Nhất

Sau khi cắt thận, bệnh phẩm cần được lấy ra ngoài cơ thể. Trong phẫu thuật nội soi một cổng, bệnh phẩm được lấy ra qua vết mổ duy nhất. Để lấy bệnh phẩm dễ dàng, có thể sử dụng túi đựng bệnh phẩm. Túi đựng bệnh phẩm giúp tránh lây lan tế bào ung thư (nếu có) vào khoang sau phúc mạc. Vết mổ được đóng lại sau khi lấy bệnh phẩm. Dẫn lưu ổ mổ có thể được đặt để theo dõi chảy máu và dịch.

IV. Đánh Giá Kết Quả Phẫu Thuật Nội Soi Cắt Thận Sau PM

Đánh giá kết quả phẫu thuật nội soi một cổng sau phúc mạc cắt thận bao gồm đánh giá các chỉ số lâm sàng, cận lâm sàng, và mức độ hài lòng của bệnh nhân. Các chỉ số lâm sàng bao gồm thời gian phẫu thuật, lượng máu mất, thời gian nằm viện, và các biến chứng sau phẫu thuật. Các chỉ số cận lâm sàng bao gồm chức năng thận còn lại, và các xét nghiệm đánh giá tình trạng viêm nhiễm. Mức độ hài lòng của bệnh nhân được đánh giá bằng các bảng câu hỏi hoặc phỏng vấn trực tiếp. Kết quả đánh giá sẽ giúp bác sĩ cải thiện kỹ thuật phẫu thuật và nâng cao chất lượng điều trị.

4.1. Theo Dõi Biến Chứng Sau Phẫu Thuật Nội Soi

Theo dõi biến chứng sau phẫu thuật nội soi là rất quan trọng. Các biến chứng có thể xảy ra bao gồm chảy máu, nhiễm trùng, tổn thương các tạng lân cận, tổn thương niệu quản, và thoát vị thành bụng. Bệnh nhân cần được theo dõi sát sao trong thời gian nằm viện và sau khi xuất viện. Các dấu hiệu cảnh báo biến chứng bao gồm đau bụng dữ dội, sốt cao, tiểu ra máu, và bí tiểu. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, bệnh nhân cần được khám và điều trị kịp thời.

4.2. Đánh Giá Chức Năng Thận Sau Phẫu Thuật

Sau phẫu thuật cắt thận, chức năng thận còn lại cần được đánh giá định kỳ. Các xét nghiệm thường được sử dụng để đánh giá chức năng thận bao gồm xét nghiệm máu (đo creatinine và ure), và xét nghiệm nước tiểu. Mức lọc cầu thận (MLCT) là một chỉ số quan trọng để đánh giá chức năng thận. Bệnh nhân cần được tư vấn về chế độ ăn uống và sinh hoạt phù hợp để bảo vệ chức năng thận còn lại. Trong trường hợp chức năng thận suy giảm, bệnh nhân có thể cần phải điều trị bằng thuốc hoặc lọc máu.

V. Ưu Điểm Hạn Chế Của PTNSMC Cắt Thận Sau Phúc Mạc

Phẫu thuật nội soi một cổng sau phúc mạc cắt thận có nhiều ưu điểm so với các phương pháp khác, bao gồm giảm đau, thời gian phục hồi nhanh hơn, tính thẩm mỹ cao hơn, và giảm nguy cơ biến chứng liên quan đến đặt trocar. Tuy nhiên, phương pháp này cũng có một số hạn chế, bao gồm đòi hỏi phẫu thuật viên phải có kinh nghiệm và kỹ năng chuyên môn cao, phẫu trường có thể hẹp hơn so với đường qua phúc mạc, và có thể khó khăn trong trường hợp thận có kích thước lớn hoặc có nhiều viêm dính. Cần cân nhắc kỹ lưỡng các ưu điểm và hạn chế của phương pháp này trước khi quyết định lựa chọn.

5.1. So Sánh Với Phẫu Thuật Nội Soi Tiêu Chuẩn

So với phẫu thuật nội soi tiêu chuẩn, phẫu thuật nội soi một cổng có ưu điểm là giảm số lượng vết mổ, mang lại tính thẩm mỹ cao hơn, và giảm nguy cơ biến chứng liên quan đến đặt trocar. Tuy nhiên, PTNSMC có thể khó khăn hơn về mặt kỹ thuật, đòi hỏi phẫu thuật viên phải có kinh nghiệm và kỹ năng chuyên môn cao. Thời gian phẫu thuật có thể kéo dài hơn so với phẫu thuật nội soi tiêu chuẩn. Việc lựa chọn phương pháp nào phụ thuộc vào kinh nghiệm của phẫu thuật viên và tình trạng cụ thể của bệnh nhân.

5.2. So Sánh Với Phẫu Thuật Mở Truyền Thống

So với phẫu thuật mở truyền thống, phẫu thuật nội soi có nhiều ưu điểm, bao gồm giảm đau, thời gian phục hồi nhanh hơn, tính thẩm mỹ cao hơn, và giảm nguy cơ biến chứng. Tuy nhiên, phẫu thuật nội soi có thể không phù hợp cho các trường hợp thận có kích thước quá lớn hoặc có nhiều viêm dính. Thời gian phẫu thuật có thể kéo dài hơn so với phẫu thuật mở. Chi phí phẫu thuật nội soi thường cao hơn so với phẫu thuật mở.

VI. Nghiên Cứu Ứng Dụng Triển Vọng PTNSMC Cắt Thận

Nghiên cứu về phẫu thuật nội soi một cổng sau phúc mạc cắt thận vẫn đang tiếp tục được tiến hành. Các nghiên cứu tập trung vào việc cải thiện kỹ thuật phẫu thuật, giảm thiểu biến chứng, và mở rộng chỉ định. Triển vọng của phương pháp này là rất lớn, đặc biệt là trong bối cảnh phẫu thuật xâm lấn tối thiểu ngày càng được ưa chuộng. Trong tương lai, có thể sẽ có nhiều cải tiến về dụng cụ và kỹ thuật, giúp cho PTNSMC trở nên dễ dàng và an toàn hơn. Phẫu thuật robot cũng có thể được ứng dụng để hỗ trợ PTNSMC, giúp tăng độ chính xác và giảm mệt mỏi cho phẫu thuật viên.

6.1. Các Nghiên Cứu Mới Về PTNSMC Cắt Thận

Nhiều nghiên cứu mới đang được tiến hành để đánh giá hiệu quả và an toàn của phẫu thuật nội soi một cổng cắt thận. Các nghiên cứu tập trung vào việc so sánh PTNSMC với các phương pháp khác, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả phẫu thuật, và phát triển các kỹ thuật mới. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng PTNSMC có thể mang lại kết quả tương đương hoặc tốt hơn so với các phương pháp khác, với thời gian phục hồi nhanh hơn và tính thẩm mỹ cao hơn.

6.2. Ứng Dụng Phẫu Thuật Robot Trong PTNSMC

Phẫu thuật robot đang ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực của phẫu thuật, bao gồm cả phẫu thuật tiết niệu. Phẫu thuật robot có thể giúp tăng độ chính xác và giảm mệt mỏi cho phẫu thuật viên, đặc biệt là trong các phẫu thuật phức tạp. Ứng dụng phẫu thuật robot trong PTNSMC có thể giúp cải thiện kết quả phẫu thuật và giảm nguy cơ biến chứng. Tuy nhiên, chi phí phẫu thuật robot còn cao, và cần có đội ngũ phẫu thuật viên được đào tạo bài bản.