Nghiên cứu sự thay đổi nồng độ cytokin huyết tương trong lọc máu oxiris ở bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn

• Tác giả: Phạm Quốc Dũng
• Người hướng dẫn: TS. Đỗ Quốc Huy
• Trường học: Viện Nghiên Cứu Khoa Học Y Dược Lâm Sàng 108
• Chuyên ngành: Gây mê – Hồi sức
• Đề tài: Nghiên Cứu Nồng Độ Cytokin Huyết Tương Trong Lọc Máu Oxiris Ở Bệnh Nhân Sốc Nhiễm Khuẩn
• Loại tài liệu: luận án
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CÁM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Đại cương về cytokin
• 1.2. Tính chất chung của cytokin
• 1.3. Lịch sử về cytokin
• 1.4. Phân loại cytokin
• 1.5. Các cytokin gây viêm và kháng viêm
• 1.6. Hội chứng phóng thích cytokin và cơn bão cytokin. Một số cytokin trong nghiên cứu
• 1.7. Đại cương về sốc nhiễm khuẩn
• 1.8. Cơ chế sinh lý bệnh của nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn
• 1.9. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của sốc nhiễm khuẩn
• 1.10. Điều trị sốc nhiễm khuẩn
• 1.10.1. Lọc máu tĩnh mạch-tĩnh mạch liên tục bằng màng lọc oXiris
• 1.10.2. Lọc máu tĩnh mạch-tĩnh mạch liên tục (CVVH) trong hỗ trợ điều trị sốc nhiễm khuẩn
• 1.10.3. Màng lọc oXiris
• 1.10.4. Các nghiên cứu trong nước và ngoài nước về lọc máu tĩnh mạch-tĩnh mạch liên tục sử dụng màng lọc oXiris
• 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Tiêu chuẩn lựa chọn
• 2.3. Tiêu chuẩn loại trừ
• 2.4. Tiêu chuẩn loại ra khỏi nghiên cứu
• 2.5. Phương pháp nghiên cứu
• 2.5.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.5.2. Phương pháp tính cỡ mẫu
• 2.5.3. Phương tiện nghiên cứu
• 2.5.4. Cách thức tiến hành nghiên cứu
• 2.5.5. Nội dung nghiên cứu và các chỉ tiêu đánh giá
• 2.6. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 2.7. Mục tiêu 1: Đánh giá sự thay đổi nồng độ cytokin huyết tương trong lọc máu liên tục bằng màng lọc oXiris ở bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn
• 2.8. Mục tiêu 2: Nhận xét một số thay đổi lâm sàng, cận lâm sàng của bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn được lọc máu liên tục bằng màng lọc oXiris
• 2.9. Các tiêu chuẩn chẩn đoán sử dụng trong nghiên cứu
• 2.9.1. Tiêu chuẩn chẩn đoán sốc nhiễm khuẩn
• 2.9.2. Tiêu chuẩn chẩn đoán suy tạng
• 2.9.3. Tiêu chuẩn ngừng lọc máu liên tục
• 2.10. Chỉ số thuốc vận mạch
• 2.11. Giá trị bình thường của các cytokin trong nghiên cứu
• 2.12. Tỉ lệ thải các cytokin trong máu
• 2.13. Các thang điểm đánh giá mức độ nặng
• 2.14. Xử lý số liệu
• 2.15. Đạo đức trong nghiên cứu
• 2.16. Sơ đồ thiết kế nghiên cứu
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm chung của nhóm bệnh nghiên cứu
• 3.2. Đánh giá sự thay đổi nồng độ cytokin huyết tương trong lọc máu liên tục bằng màng lọc oXiris ở bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn
• 3.2.1. Sự thay đổi nồng độ TNF-α, IL-1b, IL-6, IL-8, IL-10 trong huyết tương
• 3.2.2. Sự thay đổi nồng độ TNF-α, IL-1b, IL-6, IL-8, IL-10 trong dịch lọc thải ra
• 3.3. Nhận xét một số thay đổi lâm sàng, cận lâm sàng của bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn được lọc máu liên tục bằng màng lọc oXiris
• 3.3.1. Sự thay đổi một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng trong quá trình lọc máu tĩnh mạch-tĩnh mạch liên tục sử dụng màng lọc oXiris
• 3.3.2. Kết quả điều trị và một số yếu tố lâm sàng, cận lâm sàng liên quan đến tử vong ở nhóm bệnh nghiên cứu
• 3.3.3. Mối liên quan của cytokin với tử vong
• 3.4. Đặc điểm chung bệnh nhân nghiên cứu
• 3.4.1. Đặc điểm chung về tuổi, giới
• 3.4.2. Tiền sử bệnh ở nhóm nghiên cứu
• 3.4.3. Đặc điểm ổ nhiễm khuẩn nguyên phát
• 3.4.4. Các thông số liên quan đến lọc máu tĩnh mạch-tĩnh mạch liên tục ở nhóm nghiên cứu
• 3.5. Một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng ở nhóm nghiên cứu
• 3.5.1. Các thang điểm đánh giá độ nặng
• 3.5.2. Đánh giá sự thay đổi nồng độ cytokin huyết tương trong lọc máu liên tục bằng màng lọc oXiris ở bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn
• 3.5.3. Sự thay đổi nồng độ TNF-α, IL-1b, IL-6, IL-8, IL-10 trong huyết tương
• 3.5.4. Sự thay đổi nồng độ TNF-α, IL-1b, IL-6, IL-8, IL-10 trong dịch lọc thải ra
• 3.5.5. Mối liên quan cytokin với mức độ nặng
• 3.5.6. Nhận xét một số thay đổi lâm sàng, cận lâm sàng của bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn được lọc máu liên tục bằng màng lọc oXiris
• 3.5.7. Sự thay đổi một số lâm sàng và cận lâm sàng trong quá trình lọc máu tĩnh mạch-tĩnh mạch liên tục sử dụng màng lọc oXiris
• 3.5.8. Kết quả điều trị, biến chứng trong quá trình lọc máu liên tục và một số yếu tố lâm sàng, cận lâm sàng liên quan đến tử vong
• 4. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
• 5. DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1: Phiếu nghiên cứu
• PHỤ LỤC 2: Quy trình kỹ thuật lọc máu tĩnh mạch - tĩnh mạch liên tục trong sốc nhiễm khuẩn
• PHỤ LỤC 3: Danh sách bệnh nhân nghiên cứu
• PHỤ LỤC 4: Hướng dẫn thở máy
• PHỤ LỤC 5: Điều trị sốc nhiễm khuẩn

I. Tổng quan về cytokin

Cytokin là những protein hoặc glycoprotein được sản xuất và phóng thích bởi các tế bào bạch cầu và một số tế bào khác. Chúng có trọng lượng phân tử từ 8 đến 30 kiloDalton và đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tin hóa học giữa các tế bào. Các cytokin này tham gia vào quá trình đáp ứng miễn dịch, giúp bảo vệ cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh và điều hòa đáp ứng viêm. Đặc biệt, trong bối cảnh sốc nhiễm khuẩn, nồng độ các cytokin như TNF-α, IL-1b, IL-6, IL-8, và IL-10 thường tăng cao, dẫn đến tình trạng viêm hệ thống và suy đa cơ quan. Việc hiểu rõ về cytokin và vai trò của chúng trong bệnh lý là rất cần thiết để phát triển các phương pháp điều trị hiệu quả.

1.1. Đặc điểm của cytokine

Các cytokin có khả năng gắn vào các thụ thể đặc hiệu trên bề mặt tế bào đích, từ đó kích hoạt các con đường truyền tin hóa học. Chúng có thể được phân loại thành các cytokin gây viêm và kháng viêm. Các cytokin gây viêm như TNF-α và IL-6 có vai trò quan trọng trong việc khởi phát và duy trì đáp ứng viêm, trong khi các cytokin kháng viêm như IL-10 giúp điều hòa và giảm thiểu phản ứng viêm quá mức. Sự cân bằng giữa các loại cytokin này là rất quan trọng trong việc duy trì tình trạng sức khỏe và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng trong sốc nhiễm khuẩn.

II. Điều trị sốc nhiễm khuẩn

Điều trị sốc nhiễm khuẩn thường bao gồm việc sử dụng kháng sinh, hồi sức dịch và các biện pháp hỗ trợ khác. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, các biện pháp này không đủ để kiểm soát tình trạng viêm và suy đa cơ quan. Lọc máu liên tục bằng màng lọc oXiris đã được nghiên cứu như một phương pháp tiềm năng để loại bỏ các cytokin và độc tố vi khuẩn ra khỏi cơ thể. Màng lọc oXiris có khả năng hấp phụ các cytokin gây viêm, giúp làm giảm tình trạng viêm hệ thống và cải thiện huyết động. Nghiên cứu cho thấy rằng việc sử dụng màng lọc này có thể làm giảm nồng độ các cytokin trong huyết tương, từ đó cải thiện tình trạng lâm sàng của bệnh nhân.

2.1. Lọc máu liên tục bằng màng lọc oXiris

Màng lọc oXiris được thiết kế đặc biệt để hấp phụ các cytokin và nội độc tố vi khuẩn, giúp loại bỏ chúng khỏi huyết tương. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng màng lọc này có thể làm giảm nồng độ TNF-α, IL-1b, IL-6, IL-8, và IL-10 trong huyết tương, từ đó cải thiện tình trạng viêm và huyết động của bệnh nhân. Điều này cho thấy rằng lọc máu liên tục bằng màng lọc oXiris không chỉ giúp loại bỏ các chất độc hại mà còn có thể cải thiện tiên lượng cho bệnh nhân mắc sốc nhiễm khuẩn.

III. Kết quả nghiên cứu

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng nồng độ các cytokin trong huyết tương của bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn có sự thay đổi đáng kể sau khi thực hiện lọc máu liên tục bằng màng lọc oXiris. Cụ thể, nồng độ TNF-α, IL-1b, IL-6, IL-8, và IL-10 đều giảm sau khi lọc, cho thấy hiệu quả của phương pháp này trong việc loại bỏ các cytokin gây viêm. Kết quả này không chỉ có ý nghĩa trong việc cải thiện tình trạng lâm sàng của bệnh nhân mà còn mở ra hướng đi mới trong điều trị sốc nhiễm khuẩn.

3.1. Đánh giá sự thay đổi nồng độ cytokine

Sự thay đổi nồng độ các cytokin trong huyết tương được đánh giá qua các thời điểm khác nhau trong quá trình lọc máu. Kết quả cho thấy rằng nồng độ TNF-α và IL-6 giảm mạnh sau 48 giờ lọc máu liên tục, điều này cho thấy rằng màng lọc oXiris có khả năng hấp phụ hiệu quả các cytokin gây viêm. Sự giảm nồng độ này có thể liên quan đến việc cải thiện tình trạng huyết động và giảm thiểu các biến chứng liên quan đến sốc nhiễm khuẩn.