Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh ngành y tế ngày càng phát triển và ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trở thành xu hướng tất yếu, việc chuyển đổi từ hồ sơ bệnh án giấy sang hồ sơ bệnh án điện tử (HSBAĐT) được xem là một bước tiến quan trọng nhằm nâng cao chất lượng quản lý và chăm sóc sức khỏe. Tại Việt Nam, đặc biệt là tại Bệnh viện Đa khoa Thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang, việc áp dụng HSBAĐT từ năm 2011 đã mở ra nhiều cơ hội cải thiện hiệu quả công tác khám chữa bệnh. Tuy nhiên, việc đánh giá kết quả sử dụng HSBAĐT so với hồ sơ bệnh án giấy (HSBAG) vẫn còn hạn chế, đặc biệt trong các bệnh viện tuyến tỉnh và huyện.

Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá kết quả sử dụng HSBAĐT thay thế HSBAG tại Bệnh viện Đa khoa Thành phố Long Xuyên trong năm 2013, so sánh với HSBAG tại Bệnh viện Đa khoa huyện Châu Thành, tỉnh An Giang. Đồng thời, nghiên cứu cũng khảo sát thái độ và mức độ hài lòng của nhân viên y tế về việc sử dụng HSBAĐT tại Bệnh viện Đa khoa Thành phố Long Xuyên và Bệnh viện Đa khoa huyện Tân Hồng, tỉnh Đồng Tháp. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hồ sơ bệnh án nội trú và ngoại trú trong khoảng thời gian từ tháng 6 năm 2013 đến tháng 11 năm 2013, với sự tham gia của hơn 1.000 hồ sơ và gần 240 nhân viên y tế.

Việc nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn lớn trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý y tế trong việc quyết định triển khai HSBAĐT, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý bệnh viện, giảm thiểu sai sót trong hồ sơ, đồng thời cải thiện chất lượng chăm sóc bệnh nhân. Kết quả nghiên cứu cũng hỗ trợ xây dựng chiến lược ứng dụng CNTT trong ngành y tế, hướng tới mục tiêu kết nối và liên thông hồ sơ sức khỏe toàn quốc.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý y tế hiện đại liên quan đến ứng dụng CNTT trong quản lý bệnh viện, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý chất lượng dịch vụ y tế: Nhấn mạnh vai trò của hồ sơ bệnh án trong việc đảm bảo chất lượng khám chữa bệnh, hỗ trợ đánh giá hiệu quả điều trị và chăm sóc bệnh nhân.
  • Mô hình chuyển đổi số trong y tế: Mô tả quá trình chuyển đổi từ hệ thống hồ sơ giấy truyền thống sang hồ sơ điện tử, bao gồm các yếu tố về công nghệ, con người và tổ chức.
  • Khái niệm về hồ sơ bệnh án điện tử (EMR) và hồ sơ sức khỏe điện tử (EHR): EMR là hồ sơ kỹ thuật số của bệnh nhân trong một cơ sở y tế, còn EHR là hệ thống hồ sơ sức khỏe được chia sẻ giữa nhiều cơ sở y tế, giúp nâng cao hiệu quả chăm sóc và phối hợp điều trị.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: hồ sơ bệnh án điện tử, hồ sơ bệnh án giấy, sai sót hồ sơ, thái độ nhân viên y tế, mức độ hài lòng, an toàn dữ liệu, và chuẩn ICD-10.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp cắt ngang mô tả có phân tích, với các bước cụ thể như sau:

  • Nguồn dữ liệu: Bao gồm 498 hồ sơ bệnh án điện tử tại Bệnh viện Đa khoa Thành phố Long Xuyên và 493 hồ sơ bệnh án giấy tại Bệnh viện Đa khoa huyện Châu Thành, thu thập từ tháng 6 đến tháng 11 năm 2013. Đồng thời, khảo sát thái độ và mức độ hài lòng của 239 nhân viên y tế tại Bệnh viện Đa khoa Thành phố Long Xuyên và Bệnh viện Đa khoa huyện Tân Hồng.
  • Phương pháp chọn mẫu: Hồ sơ bệnh án được chọn ngẫu nhiên mỗi ngày 5 hồ sơ tại mỗi bệnh viện trong suốt hơn 3 tháng để đảm bảo tính đại diện. Nhân viên y tế được chọn toàn bộ những người có kinh nghiệm sử dụng cả hai loại hồ sơ.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả và phân tích so sánh tỷ lệ sai sót giữa HSBAĐT và HSBAG trên các biến số hành chính, chuyên môn, chẩn đoán và nội trú. Phân tích thái độ và mức độ hài lòng dựa trên thang điểm Likert. Các sai sót được đánh giá theo tiêu chuẩn quy định của Bộ Y tế và chuẩn ICD-10.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành từ tháng 6 năm 2013 đến tháng 9 năm 2014, bao gồm thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích kết quả.

Nghiên cứu tuân thủ các nguyên tắc đạo đức trong nghiên cứu y học, đảm bảo tính bảo mật và quyền riêng tư của bệnh nhân và nhân viên y tế.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Giảm sai sót trong hồ sơ bệnh án điện tử: Tỷ lệ sai sót trong HSBAĐT là khoảng 5%, giảm một nửa so với tỷ lệ 10% trong HSBAG. Điều này thể hiện qua các phần như chẩn đoán, chỉ định cận lâm sàng và ghi chép y lệnh điều trị, với sự chính xác và đầy đủ hơn trong HSBAĐT.

  2. Tăng tính minh bạch và hiệu quả quản lý: HSBAĐT giúp tự động hóa việc tổng hợp chi phí, kiểm tra bảo hiểm y tế và theo dõi tiến trình điều trị, giảm thời gian xử lý hồ sơ trung bình từ 30 phút xuống còn khoảng 10 phút mỗi hồ sơ.

  3. Mức độ hài lòng của nhân viên y tế cao: Khoảng 85% nhân viên y tế tại Bệnh viện Đa khoa Thành phố Long Xuyên đánh giá HSBAĐT đáp ứng tốt các tiêu chí về an toàn dữ liệu, tiện ích sử dụng và hỗ trợ công việc. Hơn 70% cho biết HSBAĐT giúp tiết kiệm thời gian và giảm sai sót trong kê đơn thuốc và chỉ định xét nghiệm.

  4. Những trở ngại trong quá trình chuyển đổi: Khoảng 60% nhân viên y tế đồng ý rằng việc làm quen với HSBAĐT mất thời gian trên 3 tháng, và 55% cho rằng thiếu chữ ký số ảnh hưởng đến quy trình sử dụng. Ngoài ra, các vấn đề về ổn định hệ thống server và hỗ trợ kỹ thuật cũng được phản ánh.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy HSBAĐT tại Bệnh viện Đa khoa Thành phố Long Xuyên đã mang lại nhiều lợi ích thiết thực so với hồ sơ giấy truyền thống, phù hợp với các nghiên cứu quốc tế về hiệu quả của hồ sơ bệnh án điện tử trong việc giảm sai sót và nâng cao chất lượng chăm sóc. Việc giảm 50% sai sót tương tự như kết quả nghiên cứu tại Hoa Kỳ và Ai Cập, khẳng định tính ưu việt của HSBAĐT trong quản lý thông tin y tế.

Mức độ hài lòng cao của nhân viên y tế phản ánh sự chấp nhận và tin tưởng vào công nghệ mới, tuy nhiên vẫn còn những rào cản khách quan và chủ quan cần được giải quyết để tối ưu hóa hiệu quả sử dụng. Các trở ngại về kỹ thuật, đào tạo và pháp lý như thiếu chữ ký số, ổn định hệ thống và quy định chưa đồng bộ là những điểm cần lưu ý trong quá trình triển khai rộng rãi.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ sai sót giữa HSBAĐT và HSBAG theo từng phần hồ sơ, biểu đồ mức độ hài lòng của nhân viên y tế theo các tiêu chí, và bảng tổng hợp các trở ngại được nhân viên phản ánh. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ nét sự khác biệt và các vấn đề cần khắc phục.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật cho nhân viên y tế: Tổ chức các khóa đào tạo định kỳ về sử dụng HSBAĐT, đặc biệt tập trung vào các nhóm nhân viên mới và những người gặp khó khăn trong chuyển đổi. Mục tiêu giảm thời gian làm quen xuống dưới 2 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc bệnh viện phối hợp phòng CNTT.

  2. Triển khai chữ ký số và hoàn thiện khung pháp lý: Đẩy nhanh việc áp dụng chữ ký điện tử trong hồ sơ bệnh án điện tử để đảm bảo tính pháp lý và quy trình làm việc thuận tiện hơn. Thời gian thực hiện trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Bộ Y tế phối hợp với các cơ quan quản lý CNTT.

  3. Nâng cấp hệ thống hạ tầng CNTT và bảo mật dữ liệu: Đầu tư nâng cấp server, hệ thống sao lưu và bảo mật để đảm bảo tính ổn định và an toàn thông tin, giảm thiểu rủi ro mất dữ liệu. Thời gian thực hiện trong 6-9 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng CNTT bệnh viện và nhà cung cấp dịch vụ.

  4. Xây dựng quy trình chuẩn và chuẩn hóa dữ liệu theo chuẩn quốc tế: Áp dụng chuẩn ICD-10 đầy đủ và đồng bộ, chuẩn HL7 để đảm bảo khả năng liên thông dữ liệu giữa các bệnh viện và cơ quan y tế. Chủ thể thực hiện: Bộ Y tế và các bệnh viện tuyến tỉnh. Thời gian thực hiện: 1-2 năm.

  5. Tăng cường truyền thông và nâng cao nhận thức về lợi ích của HSBAĐT: Tổ chức các buổi hội thảo, chia sẻ kinh nghiệm để nâng cao nhận thức của nhân viên y tế và bệnh nhân về lợi ích của hồ sơ điện tử, giảm thiểu sự e ngại và kháng cự. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc bệnh viện và các tổ chức y tế địa phương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý bệnh viện và ngành y tế: Có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chiến lược ứng dụng CNTT trong quản lý bệnh viện, đánh giá hiệu quả và rủi ro khi triển khai hồ sơ bệnh án điện tử.

  2. Nhân viên y tế và cán bộ CNTT y tế: Tham khảo để hiểu rõ các lợi ích, khó khăn và cách thức vận hành hệ thống hồ sơ bệnh án điện tử, từ đó nâng cao kỹ năng và hiệu quả công việc.

  3. Các nhà nghiên cứu và học viên ngành quản lý y tế, công nghệ thông tin y tế: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo khoa học, bổ sung kiến thức về ứng dụng CNTT trong y tế và phương pháp nghiên cứu thực tiễn.

  4. Cơ quan hoạch định chính sách và các tổ chức y tế quốc gia, địa phương: Dựa trên kết quả nghiên cứu để xây dựng các chính sách, quy định pháp lý và kế hoạch phát triển hệ thống hồ sơ sức khỏe điện tử toàn quốc.

Câu hỏi thường gặp

  1. HSBAĐT có thực sự giảm sai sót so với hồ sơ giấy không?
    Có, nghiên cứu cho thấy tỷ lệ sai sót trong hồ sơ bệnh án điện tử giảm khoảng 50% so với hồ sơ giấy, đặc biệt trong các phần chẩn đoán và chỉ định điều trị, giúp nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân.

  2. Nhân viên y tế có dễ dàng làm quen với hệ thống HSBAĐT không?
    Việc làm quen mất trung bình trên 3 tháng, tuy nhiên với đào tạo bài bản và hỗ trợ kỹ thuật, thời gian này có thể rút ngắn, đồng thời tăng mức độ hài lòng và hiệu quả sử dụng.

  3. Các rào cản chính khi chuyển đổi sang HSBAĐT là gì?
    Bao gồm thiếu chữ ký số, ổn định hệ thống CNTT, thiếu chuẩn hóa dữ liệu, và sự e ngại của nhân viên y tế do thay đổi thói quen làm việc.

  4. HSBAĐT có đảm bảo an toàn và bảo mật dữ liệu không?
    Hệ thống được thiết kế với các biện pháp bảo mật, sao lưu dữ liệu đa điểm và tuân thủ các quy định về an toàn thông tin, tuy nhiên cần liên tục nâng cấp và giám sát để phòng tránh rủi ro.

  5. Việc áp dụng HSBAĐT có giúp tiết kiệm thời gian và chi phí không?
    Có, HSBAĐT giúp giảm thời gian xử lý hồ sơ, tăng năng suất làm việc và giảm chi phí lưu trữ giấy tờ, đồng thời hỗ trợ quản lý viện phí và bảo hiểm y tế hiệu quả hơn.

Kết luận

  • HSBAĐT tại Bệnh viện Đa khoa Thành phố Long Xuyên đã giảm đáng kể sai sót hồ sơ, nâng cao chất lượng quản lý và chăm sóc bệnh nhân so với hồ sơ giấy truyền thống.
  • Mức độ hài lòng của nhân viên y tế với HSBAĐT cao, thể hiện sự chấp nhận và tin tưởng vào công nghệ mới.
  • Các trở ngại về kỹ thuật, đào tạo và pháp lý vẫn tồn tại, cần được giải quyết để tối ưu hóa hiệu quả sử dụng.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học quan trọng cho việc triển khai rộng rãi HSBAĐT và phát triển hệ thống hồ sơ sức khỏe điện tử toàn quốc.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể về đào tạo, hạ tầng CNTT, pháp lý và truyền thông nhằm thúc đẩy ứng dụng HSBAĐT trong thời gian tới.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý y tế và bệnh viện cần triển khai các khuyến nghị nghiên cứu, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá và cải tiến hệ thống HSBAĐT để đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của ngành y tế hiện đại.