I. Tổng Quan Về Gãy Cột Sống Cổ Kiểu Giọt Lệ Nghiên Cứu
Gãy cột sống cổ kiểu giọt lệ (CTF) là một chấn thương nghiêm trọng, lần đầu tiên được mô tả bởi Schneider và Kahn vào năm 1956. Đặc trưng của CTF là sự không tương xứng giữa tổn thương xương (thường nhẹ) và tổn thương dây chằng, thần kinh (thường nặng). Tỷ lệ gặp CTF chiếm khoảng 23% các trường hợp chấn thương cột sống cổ. Năm 2005, Hà Kim Trung nhận xét thương tổn kiểu giọt lệ chiếm khoảng 8,1% chấn thương cột sống cổ có tổn thương thần kinh. Theo Đặng Việt Sơn là 9,1%. Vỡ đốt sống kiểu giọt lệ là một tổn thương nặng, phức tạp không chỉ tại chỗ mà nguy cơ tổn thương đến nhiều chức phận. Tổn thương tủy sống hoàn toàn có thể gặp từ 38-91% các trường hợp. Phần lớn các tổn thương tủy sống không hoàn toàn. Hội chứng tủy trung tâm chiếm 80% các tổn thương tủy sống không hoàn toàn.
1.1. Lịch Sử Nghiên Cứu Gãy Cột Sống Cổ Kiểu Giọt Lệ
Schneider và Kahn (1956) mô tả mảnh vỡ từ phía trước dưới thân đốt sống, có hình gần giống như “giọt nước mắt”. Thuật ngữ này đã bị sử dụng một cách khá bừa bãi khi dùng để mô tả vào hình dạng mảnh vỡ hoặc các gãy xương cột sống cổ với nhiều cơ chế khác nhau, làm giảm đi tính chính xác so với mô tả ban đầu của các tác giả. Theo Argenson, tỉ lệ gặp CTF khoảng 23% trong số các chấn thương cột sống cổ, tác giả cũng nhận định tổn thương này là sự kết hợp của cả lực nén gây ra tổn thương ở thân đốt sống và do gập gây đứt hệ thống đĩa đệm và các dây chằng.
1.2. Phân Loại Gãy Cột Sống Cổ Kiểu Giọt Lệ
Argenson mô tả bốn loại CTF dựa vào độ di lệch của thân đốt sống ra phía sau gồm cơ chế quá gập bao gồm dạng ẩn (chẩn đoán dựa vào hình ảnh trên CLVT), CTF không di lệch, CTF có di lệch vừa phải, CTF có trật thân đốt sống ra sau và biến dạng kyphosis lớn hơn 20 độ. Tổn thương tủy sống tương ứng với di lệch của hai nửa thân đốt sống vỡ và sự di lệch ra sau của mảnh vỡ phía sau. Trong trường hợp thân đốt sống trật ra phía sau và cổ có góc gù trên 20 độ, thường có biểu hiện liệt tứ chi hoàn toàn hoặc tổn thương tủy sống phía trước.
II. Giải Phẫu Ứng Dụng Cột Sống Cổ Hướng Dẫn Chi Tiết
Đoạn cột sống cổ có 7 đốt từ C1-C7, được chia làm hai phần chính là CSC cao từ C0 (lồi cầu chẩm), C1, C2 và CSC thấp từ C3 đến C7. Chức năng chính của CSC bao gồm hỗ trợ, nâng đỡ trọng lượng của vùng đầu, cổ, cho phép xoay cổ và bảo vệ tủy cổ. Đảm bảo thực hiện các chức năng chuyên biệt, các đốt sống cổ có sự khác biệt nhau về kích thước và hình dáng, đồng thời cũng có sự thay đổi, không giống nhau ở tất cả mọi người. Thành phần xung quanh ống sống gồm có thân đốt sống, cuống sống, cung sau, đĩa đệm và các dây chằng.
2.1. Đặc Điểm Giải Phẫu Các Đốt Sống Cổ
Kích thước và hình dáng CSC thay đổi rất nhiều, không chỉ giữa người này với người khác mà còn giữa các đốt sống cổ với nhau. Đường kính trước sau tối thiểu của ống sống cổ bình thường là 14mm, đường kính trước sau trung bình của tủy là 8mm. Các thành phần trong ống sống gồm dây chằng dọc sau, dây chằng vàng, màng tủy, tủy, dây chằng răng, rễ thần kinh, mạch máu tủy, mỡ ngoài màng tủy.
2.2. Tầm Quan Trọng Của Giải Phẫu Trong Phẫu Thuật
Xác định các thành phần giải phẫu cột sống cũng như kích thước của các cấu trúc cột sống đóng vai trò quan trọng trong thực hành phẫu thuật và lựa chọn kỹ thuật mổ, trong đó quan trọng nhất là lựa chọn các thông số trong quá trình...
III. Đặc Điểm Lâm Sàng Gãy Cột Sống Cổ Cách Nhận Biết
Các triệu chứng lâm sàng của gãy cột sống cổ kiểu giọt lệ rất đa dạng, phụ thuộc vào mức độ tổn thương tủy sống và các cấu trúc xung quanh. Bệnh nhân có thể biểu hiện từ đau cổ nhẹ đến liệt tứ chi hoàn toàn. Các triệu chứng thần kinh thường gặp bao gồm yếu hoặc liệt tay chân, tê bì, mất cảm giác, rối loạn đại tiểu tiện. Ngoài ra, có thể có các triệu chứng khác như khó thở, khó nuốt, đau đầu, chóng mặt.
3.1. Triệu Chứng Thần Kinh Trong Gãy Cột Sống Cổ
Các triệu chứng thần kinh thường gặp bao gồm yếu hoặc liệt tay chân, tê bì, mất cảm giác, rối loạn đại tiểu tiện. Mức độ tổn thương thần kinh có thể đánh giá bằng thang điểm ASIA (American Spinal Injury Association).
3.2. Các Triệu Chứng Khác Liên Quan
Ngoài ra, có thể có các triệu chứng khác như khó thở, khó nuốt, đau đầu, chóng mặt. Các triệu chứng này có thể do tổn thương các cấu trúc xung quanh cột sống cổ như dây thần kinh sọ, mạch máu, hoặc các cơ quan nội tạng.
3.3. Đánh Giá Mức Độ Tổn Thương Thần Kinh
Đánh giá lâm sàng theo thang điểm ASIA. Phân loại hội chứng tủy cổ dựa vào mJOA. Thương tổn phối hợp.
IV. Chẩn Đoán Hình Ảnh Gãy Cột Sống Cổ Phương Pháp Mới
Chẩn đoán hình ảnh đóng vai trò quan trọng trong việc xác định vị trí, mức độ tổn thương và cơ chế của gãy cột sống cổ kiểu giọt lệ. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh thường được sử dụng bao gồm X-quang, cắt lớp vi tính (CLVT) và cộng hưởng từ (CHT). X-quang giúp phát hiện các dấu hiệu gãy xương, trật khớp. CLVT cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc xương và các tổn thương phối hợp. CHT giúp đánh giá tổn thương dây chằng, đĩa đệm và tủy sống.
4.1. X Quang Trong Chẩn Đoán Gãy Cột Sống Cổ
X-quang giúp phát hiện các dấu hiệu gãy xương, trật khớp. Tuy nhiên, X-quang có thể bỏ sót các tổn thương dây chằng và tủy sống.
4.2. Vai Trò Của CLVT Trong Chẩn Đoán
CLVT cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc xương và các tổn thương phối hợp. CLVT đặc biệt hữu ích trong việc đánh giá các tổn thương phức tạp và các mảnh vỡ xương.
4.3. Cộng Hưởng Từ CHT Trong Chẩn Đoán
CHT giúp đánh giá tổn thương dây chằng, đĩa đệm và tủy sống. CHT là phương pháp chẩn đoán hình ảnh nhạy nhất để phát hiện các tổn thương phần mềm và tủy sống.
V. Phẫu Thuật Gãy Cột Sống Cổ Kỹ Thuật Kết Quả
Phẫu thuật là phương pháp điều trị chính cho gãy cột sống cổ kiểu giọt lệ mất vững. Mục tiêu của phẫu thuật là giải ép tủy sống, nắn chỉnh cột sống và cố định cột sống. Có nhiều phương pháp phẫu thuật khác nhau, bao gồm phẫu thuật lối trước, phẫu thuật lối sau và phẫu thuật kết hợp cả hai lối. Lựa chọn phương pháp phẫu thuật phụ thuộc vào vị trí, mức độ tổn thương và cơ chế của gãy xương.
5.1. Các Phương Pháp Phẫu Thuật Gãy Cột Sống Cổ
Có nhiều phương pháp phẫu thuật khác nhau, bao gồm phẫu thuật lối trước, phẫu thuật lối sau và phẫu thuật kết hợp cả hai lối. Phẫu thuật lối trước thường được sử dụng để giải ép tủy sống và cố định cột sống. Phẫu thuật lối sau thường được sử dụng để nắn chỉnh cột sống và cố định cột sống.
5.2. Kết Quả Phẫu Thuật Gãy Cột Sống Cổ
Kết quả phẫu thuật gãy cột sống cổ kiểu giọt lệ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm mức độ tổn thương thần kinh trước phẫu thuật, thời gian từ khi chấn thương đến khi phẫu thuật và phương pháp phẫu thuật được sử dụng. Phục hồi chức năng sau phẫu thuật đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện kết quả điều trị.
5.3. Biến Chứng Sau Phẫu Thuật
Tỷ lệ biến chứng. Đặc điểm và kết quả điều trị của nhóm bệnh nhân vỡ C2. Đặc điểm của nhóm tử vong.
VI. Tiên Lượng và Phục Hồi Chức Năng Sau Phẫu Thuật CSC
Tiên lượng của gãy cột sống cổ kiểu giọt lệ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm mức độ tổn thương thần kinh ban đầu, tuổi tác, sức khỏe tổng thể của bệnh nhân và thời gian từ khi bị thương đến khi điều trị. Phục hồi chức năng đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chức năng và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân sau phẫu thuật.
6.1. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Tiên Lượng
Mức độ tổn thương thần kinh ban đầu là yếu tố tiên lượng quan trọng nhất. Bệnh nhân bị tổn thương tủy sống hoàn toàn có tiên lượng kém hơn so với bệnh nhân bị tổn thương tủy sống không hoàn toàn.
6.2. Vai Trò Của Phục Hồi Chức Năng
Phục hồi chức năng giúp bệnh nhân cải thiện sức mạnh, khả năng vận động, cảm giác và chức năng ruột và bàng quang. Phục hồi chức năng nên bắt đầu càng sớm càng tốt sau phẫu thuật.
