Tổng quan nghiên cứu

Viêm quanh khớp vai (VQKV) là bệnh lý phổ biến, ảnh hưởng khoảng 2% đến 5% dân số toàn cầu, gây đau và hạn chế vận động khớp vai do tổn thương phần mềm quanh khớp như gân, cơ, dây chằng và bao hoạt dịch mà không liên quan đến tổn thương xương hay sụn khớp. Mặc dù không đe dọa tính mạng, VQKV ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, khả năng lao động và sinh hoạt hàng ngày của người bệnh. Việc điều trị hiện nay chủ yếu dựa trên thuốc kháng viêm, giảm đau, tuy nhiên các thuốc này thường gây tác dụng phụ như loét dạ dày, suy giảm chức năng gan thận, làm hạn chế khả năng sử dụng lâu dài.

Luận văn tập trung nghiên cứu hiệu quả điều trị viêm quanh khớp vai đơn thuần bằng viên khớp VINTONG kết hợp điện châm, một phương pháp kết hợp y học cổ truyền và y học hiện đại, nhằm giảm đau, cải thiện vận động và hạn chế tác dụng phụ. Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện Nguyễn Tri Phương trong khoảng thời gian từ tháng 3 đến tháng 10 năm 2020, với đối tượng là bệnh nhân trên 18 tuổi được chẩn đoán VQKV đơn thuần theo tiêu chuẩn y học hiện đại và y học cổ truyền.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là đánh giá kết quả điều trị qua các chỉ số lâm sàng, siêu âm, X-quang và theo dõi tác dụng không mong muốn. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp bằng chứng khoa học cho việc ứng dụng viên khớp VINTONG kết hợp điện châm trong điều trị VQKV, góp phần nâng cao hiệu quả điều trị, giảm gánh nặng kinh tế và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai nền tảng lý thuyết chính: y học cổ truyền (YHCT) và y học hiện đại (YHHĐ). Theo YHCT, VQKV thuộc phạm vi chứng "kiên tý", nguyên nhân do phong, hàn, thấp xâm nhập, gây bế tắc khí huyết trong kinh lạc, dẫn đến đau và hạn chế vận động. Ba thể bệnh chính gồm kiên thống, kiên ngưng và lậu kiên phong, tương ứng với các thể viêm quanh khớp vai đơn thuần, đông cứng và giả liệt theo YHHĐ. Phương pháp điều trị YHCT tập trung vào khu phong, tán hàn, trừ thấp, bổ khí huyết, thông kinh lạc, sử dụng thuốc thảo dược và các kỹ thuật châm cứu, điện châm.

Theo YHHĐ, VQKV là tổn thương phần mềm quanh khớp vai, chủ yếu ở gân cơ xoay, bao hoạt dịch, gây đau và hạn chế vận động. Cơ chế bệnh sinh liên quan đến giảm tưới máu, vi chấn thương lặp đi lặp lại, lắng đọng canxi và thoái hóa. Chẩn đoán dựa trên lâm sàng, siêu âm và X-quang. Phương pháp điều trị hiện đại bao gồm thuốc kháng viêm, giảm đau, vật lý trị liệu và can thiệp ngoại khoa khi cần thiết.

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu là:

  • Viên khớp VINTONG: thuốc thảo dược có tác dụng khu phong, trừ thấp, bổ can thận, hoạt huyết.
  • Điện châm: kỹ thuật dùng dòng điện xung kích thích huyệt đạo, kết hợp tác dụng của châm cứu và điện trị liệu, giúp điều hòa khí huyết, giảm đau, tăng cường chức năng vận động.
  • Đánh giá chức năng khớp vai theo thang điểm Constant C.G và mức độ đau theo thang điểm VAS.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế là nghiên cứu can thiệp lâm sàng có nhóm chứng, tiến hành tại Bệnh viện Nguyễn Tri Phương từ tháng 3 đến tháng 10 năm 2020. Cỡ mẫu gồm bệnh nhân trên 18 tuổi, chẩn đoán VQKV đơn thuần theo tiêu chuẩn y học hiện đại và y học cổ truyền, được chọn mẫu có chủ đích nhằm đảm bảo tính đồng nhất về tuổi và giới giữa hai nhóm.

Đối tượng được chia thành hai nhóm: nhóm nghiên cứu (điều trị viên khớp VINTONG kết hợp điện châm) và nhóm đối chứng (điều trị thuốc non-steroid kết hợp điện châm). Các biến số nghiên cứu bao gồm đặc điểm lâm sàng (tuổi, giới, thời gian mắc bệnh, vị trí tổn thương, mức độ đau, tầm vận động), cận lâm sàng (xét nghiệm máu, siêu âm, X-quang), kết quả điều trị (điểm Constant C.G, thang điểm VAS), và tác dụng không mong muốn.

Phân tích số liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả và so sánh trước - sau điều trị giữa hai nhóm, với cỡ mẫu đủ lớn để đảm bảo độ tin cậy. Việc lựa chọn phương pháp phân tích nhằm đánh giá chính xác hiệu quả điều trị và an toàn của viên khớp VINTONG kết hợp điện châm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Giảm đau rõ rệt sau điều trị: Mức độ đau theo thang điểm VAS giảm trung bình từ mức 6-7 (đau nặng) xuống còn khoảng 2-3 (đau nhẹ) ở nhóm nghiên cứu, tương đương giảm khoảng 60-70%. Nhóm đối chứng cũng giảm đau nhưng mức độ giảm thấp hơn khoảng 50%.

  2. Cải thiện tầm vận động khớp vai: Tầm vận động các động tác dạng, xoay trong và xoay ngoài tăng trung bình từ mức độ 2 (51-100 độ) lên mức độ 0-1 (>150 độ hoặc 101-150 độ) ở nhóm nghiên cứu, vượt trội hơn nhóm đối chứng khoảng 15-20%.

  3. Thay đổi tích cực trên siêu âm và X-quang: Hình ảnh viêm gân cơ nhị đầu, viêm bao hoạt dịch dưới mỏm cùng vai giảm rõ rệt sau điều trị ở nhóm nghiên cứu, với tỷ lệ cải thiện trên 80%, trong khi nhóm đối chứng đạt khoảng 65%. Hình ảnh lắng đọng canxi và gai xương cũng có xu hướng giảm nhẹ.

  4. Tác dụng không mong muốn thấp: Nhóm nghiên cứu ghi nhận tỷ lệ tác dụng phụ nhẹ, chủ yếu là phản ứng tại chỗ điện châm như đau nhẹ hoặc đỏ da, không có trường hợp nghiêm trọng. Nhóm đối chứng có tỷ lệ tác dụng phụ liên quan đến thuốc non-steroid cao hơn, bao gồm rối loạn tiêu hóa và men gan tăng nhẹ.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy viên khớp VINTONG kết hợp điện châm mang lại hiệu quả giảm đau và cải thiện chức năng vận động khớp vai vượt trội so với nhóm dùng thuốc non-steroid kết hợp điện châm. Điều này phù hợp với cơ chế tác dụng của viên khớp VINTONG dựa trên dược lý học hiện đại và y học cổ truyền, vừa khu phong trừ thấp, vừa bổ can thận, hoạt huyết, đồng thời điện châm kích thích huyệt đạo giúp điều hòa khí huyết, giảm viêm và tăng cường phục hồi chức năng.

So sánh với các nghiên cứu trước đây về điều trị VQKV bằng thuốc YHCT kết hợp vật lý trị liệu hoặc điện châm, kết quả tương đồng về hiệu quả giảm đau và cải thiện vận động, nhưng phương pháp kết hợp viên khớp VINTONG và điện châm có ưu điểm an toàn, dễ thực hiện và ít tác dụng phụ hơn. Việc sử dụng siêu âm và X-quang giúp đánh giá khách quan tổn thương và tiến triển bệnh, hỗ trợ theo dõi hiệu quả điều trị.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ biến đổi điểm VAS, tầm vận động khớp vai theo McGill - McROMI, và bảng so sánh tỷ lệ cải thiện các dấu hiệu siêu âm, X-quang trước và sau điều trị giữa hai nhóm, giúp minh họa rõ nét hiệu quả điều trị.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng rộng rãi viên khớp VINTONG kết hợp điện châm trong điều trị VQKV đơn thuần: Động viên các cơ sở y tế, đặc biệt khoa YHCT và phục hồi chức năng, triển khai phương pháp này nhằm nâng cao hiệu quả điều trị, giảm đau nhanh và cải thiện vận động cho bệnh nhân trong vòng 3-6 tháng.

  2. Đào tạo nhân viên y tế về kỹ thuật điện châm và sử dụng viên khớp VINTONG: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu cho bác sĩ, kỹ thuật viên nhằm đảm bảo kỹ thuật chuẩn xác, an toàn và hiệu quả, dự kiến hoàn thành trong 6 tháng đầu năm.

  3. Tăng cường sử dụng siêu âm và X-quang trong chẩn đoán và theo dõi điều trị: Khuyến khích các bệnh viện và phòng khám trang bị thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại, đào tạo kỹ thuật viên để đánh giá chính xác tổn thương và hiệu quả điều trị, giúp điều chỉnh phác đồ kịp thời.

  4. Nghiên cứu mở rộng và theo dõi lâu dài: Khuyến khích thực hiện các nghiên cứu đa trung tâm với cỡ mẫu lớn hơn, theo dõi kết quả điều trị trên 12 tháng để đánh giá bền vững hiệu quả và an toàn của phương pháp, đồng thời khảo sát tác động kinh tế - xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Bác sĩ chuyên khoa Y học cổ truyền và Y học hiện đại: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để áp dụng phương pháp điều trị kết hợp viên khớp VINTONG và điện châm, nâng cao hiệu quả điều trị VQKV.

  2. Nhân viên y tế tại các khoa phục hồi chức năng: Tham khảo kỹ thuật điện châm và cách phối hợp điều trị nhằm cải thiện chức năng vận động cho bệnh nhân viêm quanh khớp vai.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Y học cổ truyền: Tài liệu chi tiết về cơ sở lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực nghiệm giúp phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo.

  4. Bệnh nhân và người nhà quan tâm đến điều trị VQKV: Hiểu rõ về bệnh lý, phương pháp điều trị an toàn, hiệu quả, từ đó lựa chọn phương pháp phù hợp, giảm thiểu tác dụng phụ và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Câu hỏi thường gặp

  1. Viên khớp VINTONG có thành phần gì và tác dụng chính ra sao?
    Viên khớp VINTONG gồm các dược liệu như Độc hoạt, Phòng phong, Tần giao, Tang ký sinh, Ngưu tất, Bạch thược, Thục địa, Khương hoạt, Đẳng sâm, Đương quy, Đỗ trọng, Xuyên khung, Cam thảo. Tác dụng chính là khu phong trừ thấp, bổ can thận, hoạt huyết, giảm đau và cải thiện chức năng vận động khớp vai.

  2. Điện châm có an toàn và hiệu quả không?
    Điện châm là phương pháp kích thích huyệt bằng dòng điện xung, giúp điều hòa khí huyết, giảm đau và tăng cường phục hồi chức năng. Nghiên cứu cho thấy điện châm an toàn, ít tác dụng phụ, tạo cảm giác dễ chịu và hiệu quả trong điều trị VQKV.

  3. Phương pháp điều trị này có phù hợp với bệnh nhân lớn tuổi không?
    Phương pháp kết hợp viên khớp VINTONG và điện châm phù hợp với bệnh nhân trên 18 tuổi, bao gồm người cao tuổi, vì an toàn, ít tác dụng phụ và giúp cải thiện vận động, giảm đau hiệu quả.

  4. Có thể sử dụng viên khớp VINTONG kết hợp với thuốc tây không?
    Nghiên cứu so sánh viên khớp VINTONG kết hợp điện châm với thuốc non-steroid kết hợp điện châm cho thấy viên khớp VINTONG có hiệu quả và an toàn hơn. Việc phối hợp cần có chỉ định của bác sĩ để tránh tương tác thuốc.

  5. Làm thế nào để theo dõi hiệu quả điều trị?
    Hiệu quả được đánh giá qua thang điểm VAS về mức độ đau, thang điểm Constant C.G về chức năng khớp vai, cùng các hình ảnh siêu âm và X-quang để quan sát tổn thương và tiến triển bệnh. Theo dõi định kỳ giúp điều chỉnh phác đồ phù hợp.

Kết luận

  • Viên khớp VINTONG kết hợp điện châm mang lại hiệu quả giảm đau và cải thiện vận động khớp vai rõ rệt, vượt trội so với nhóm dùng thuốc non-steroid kết hợp điện châm.
  • Phương pháp điều trị an toàn, ít tác dụng phụ, phù hợp với đa số bệnh nhân viêm quanh khớp vai đơn thuần.
  • Siêu âm và X-quang là công cụ quan trọng trong chẩn đoán và theo dõi tiến triển bệnh, hỗ trợ đánh giá hiệu quả điều trị khách quan.
  • Nghiên cứu góp phần làm rõ cơ sở khoa học cho việc ứng dụng kết hợp y học cổ truyền và y học hiện đại trong điều trị VQKV.
  • Đề xuất triển khai rộng rãi phương pháp này tại các cơ sở y tế, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng và theo dõi lâu dài để nâng cao chất lượng điều trị.

Hành động tiếp theo là tổ chức đào tạo kỹ thuật điện châm, phổ biến sử dụng viên khớp VINTONG và triển khai nghiên cứu đa trung tâm nhằm khẳng định hiệu quả và an toàn trên quy mô lớn hơn.