Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh dịch COVID-19 diễn biến phức tạp từ năm 2020 đến 2021, nhân lực ngành y tế trở thành tuyến đầu chống dịch, khẳng định vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Thành phố Đà Nẵng, với dân số khoảng 1,31 triệu người, có tổng số nhân lực y tế lên đến 7.811 người, trong đó bác sĩ chiếm gần 20%, điều dưỡng chiếm hơn 31%. Mặc dù ngành y tế Đà Nẵng đã đạt được nhiều thành tựu trong phát triển chuyên môn và mạng lưới y tế cơ sở, việc thực hiện chính sách đãi ngộ đối với nhân lực y tế vẫn còn nhiều bất cập như thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, cơ cấu nhân lực mất cân đối, và chế độ đãi ngộ chưa tương xứng với công sức đóng góp.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện chính sách đãi ngộ nhân lực ngành y tế tại khu vực công thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn 2016-2020, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách nhằm ổn định và phát triển nguồn nhân lực y tế đáp ứng yêu cầu bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân. Nghiên cứu có phạm vi tập trung vào các chính sách đãi ngộ về vật chất như chế độ tiền lương, phụ cấp thường trực và phụ cấp ưu đãi nghề tại các đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở Y tế Đà Nẵng.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện ở việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho công tác xây dựng, hoàn thiện chính sách đãi ngộ nhân lực y tế, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ngành y tế thành phố, đồng thời hỗ trợ việc thực hiện các nghị quyết phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng lý thuyết khoa học chính sách công, tập trung vào khung lý thuyết về thực hiện chính sách công và chu trình thực thi chính sách. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết chu trình thực hiện chính sách công: Bao gồm các bước xây dựng kế hoạch, phổ biến tuyên truyền, phân công phối hợp, duy trì điều chỉnh, theo dõi kiểm tra và đánh giá tổng kết. Chu trình này giúp phân tích quá trình chuyển hóa chính sách từ văn bản thành hành động thực tế.

  2. Lý thuyết về chính sách đãi ngộ nhân lực: Đãi ngộ được hiểu là hệ thống các chính sách vật chất và tinh thần nhằm tạo động lực, giữ chân và phát triển nguồn nhân lực. Trong ngành y tế, chính sách đãi ngộ bao gồm chế độ tiền lương, phụ cấp thường trực và phụ cấp ưu đãi nghề, góp phần nâng cao chất lượng và sự gắn bó của nhân lực y tế.

Các khái niệm chính bao gồm: ngành y tế, nhân lực ngành y tế, đơn vị sự nghiệp công lập, chính sách công, chính sách đãi ngộ nhân lực y tế và thực hiện chính sách đãi ngộ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp phân tích chính sách, khảo sát điều tra và xử lý số liệu định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ các văn bản pháp luật, nghị quyết của Đảng, chính sách của Nhà nước, báo cáo thống kê của Sở Y tế Đà Nẵng, các công trình nghiên cứu liên quan và khảo sát thực tế tại 3 đơn vị y tế công lập gồm Bệnh viện Tâm thần, Trung tâm Y tế quận Thanh Khê và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Đà Nẵng.

  • Phương pháp khảo sát: Điều tra 310 nhân viên y tế bằng phiếu khảo sát trực tuyến trong khoảng thời gian từ 01/9/2021 đến 25/10/2021, nhằm thu thập ý kiến về thực trạng thực hiện chính sách đãi ngộ.

  • Phân tích số liệu: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để đánh giá mức độ phổ biến, tuyên truyền, phân công phối hợp, theo dõi kiểm tra và hiệu quả thực hiện chính sách đãi ngộ.

  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích giai đoạn 2016-2020, giai đoạn có triển khai các chế độ phụ cấp thường trực và ưu đãi nghề đã được áp dụng ổn định, đồng thời làm cơ sở so sánh với giai đoạn sau khi thực hiện Nghị quyết số 43-NQ/TW năm 2019.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Chất lượng và cơ cấu nhân lực y tế: Tính đến cuối năm 2020, Đà Nẵng có 7.811 nhân lực y tế, trong đó bác sĩ chiếm 19,72%, điều dưỡng 31,40%, dược sĩ 5,95%. Chất lượng nhân lực được nâng cao với 2.690 người có trình độ đại học trở lên, chiếm khoảng 34,4%. So với các địa phương có dân số tương đương, Đà Nẵng có số lượng nhân lực y tế cao hơn, tạo thuận lợi nhưng cũng đặt ra thách thức về chính sách đãi ngộ.

  2. Xây dựng kế hoạch và phổ biến chính sách: 86,1% nhân viên y tế đánh giá việc xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện chính sách đãi ngộ là tốt trở lên, trong đó 11,6% đánh giá rất tốt. Về phổ biến, tuyên truyền chính sách, 81,3% người được khảo sát cho biết đã được phổ biến đầy đủ các chính sách đãi ngộ, chỉ 7,1% chưa tiếp cận thông tin.

  3. Phân công, phối hợp thực hiện chính sách: 82,3% đánh giá việc phân công, phối hợp tổ chức thực hiện chính sách đãi ngộ là tốt, 10% rất tốt, chỉ 7,7% chưa tốt. Các cơ quan như Ủy ban nhân dân thành phố, Sở Y tế, Sở Nội vụ, Sở Tài chính và các đơn vị trực thuộc phối hợp chặt chẽ trong việc triển khai chính sách.

  4. Theo dõi, kiểm tra, đôn đốc thực hiện chính sách: Sở Y tế thường xuyên tổ chức kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách đãi ngộ, đảm bảo tính minh bạch và kịp thời xử lý các vướng mắc. Việc này góp phần duy trì hiệu quả thực hiện chính sách trong các đơn vị y tế công lập.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát và phân tích cho thấy việc thực hiện chính sách đãi ngộ nhân lực y tế tại Đà Nẵng đã có những bước tiến tích cực, đặc biệt trong xây dựng kế hoạch và phổ biến chính sách. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số hạn chế như mức lương và phụ cấp chưa tương xứng với trình độ và áp lực công việc, dẫn đến khó khăn trong việc giữ chân nhân lực chất lượng cao, nhất là trong bối cảnh cạnh tranh với khu vực y tế tư nhân.

So sánh với các nghiên cứu trong nước, kết quả phù hợp với nhận định rằng chính sách đãi ngộ hiện nay chưa đủ mạnh để khuyến khích nhân lực y tế làm việc tại các vùng khó khăn và các chuyên ngành đặc thù. Việc áp dụng các phương pháp hành chính, kinh tế và thuyết phục phối hợp trong thực hiện chính sách đã tạo ra hiệu quả nhất định nhưng cần được cải tiến để phù hợp hơn với thực tiễn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ đánh giá mức độ phổ biến, tuyên truyền và phối hợp thực hiện chính sách, cũng như bảng thống kê cơ cấu nhân lực theo trình độ đào tạo, giúp minh họa rõ nét thực trạng và hiệu quả thực hiện chính sách đãi ngộ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường điều chỉnh chính sách tiền lương và phụ cấp: Cần rà soát, điều chỉnh mức lương khởi điểm và phụ cấp ưu đãi nghề phù hợp với trình độ đào tạo và áp lực công việc, nhằm nâng cao động lực làm việc và giữ chân nhân lực chất lượng cao. Thời gian thực hiện đề xuất trong 1-2 năm, do Sở Y tế phối hợp Sở Tài chính và Sở Nội vụ chủ trì.

  2. Đẩy mạnh công tác phổ biến, tuyên truyền chính sách: Mở rộng hình thức tuyên truyền đa dạng, sử dụng công nghệ thông tin để cập nhật kịp thời các chính sách mới, đảm bảo 100% nhân lực y tế được tiếp cận đầy đủ thông tin. Thực hiện liên tục hàng năm, do Sở Y tế và các đơn vị trực thuộc đảm nhiệm.

  3. Nâng cao năng lực chủ thể thực hiện chính sách: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng quản lý, giám sát cho cán bộ phụ trách thực hiện chính sách tại các đơn vị y tế, nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện và xử lý kịp thời các vướng mắc. Thời gian triển khai trong 6-12 tháng, do Sở Y tế phối hợp Học viện Chính sách công thực hiện.

  4. Tăng cường phối hợp liên ngành trong thực hiện chính sách: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ngành liên quan như Sở Y tế, Sở Tài chính, Sở Nội vụ và các đơn vị y tế để đảm bảo nguồn lực và giám sát hiệu quả thực hiện chính sách đãi ngộ. Thực hiện ngay và duy trì thường xuyên, do Ủy ban nhân dân thành phố chỉ đạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý ngành y tế: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả chính sách đãi ngộ, từ đó xây dựng kế hoạch phát triển nguồn nhân lực phù hợp.

  2. Nhà hoạch định chính sách công: Cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để điều chỉnh, hoàn thiện chính sách đãi ngộ nhân lực y tế, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế công.

  3. Nhân viên y tế và viên chức công lập: Nắm bắt thông tin về quyền lợi, chế độ đãi ngộ hiện hành, từ đó có cơ sở phản ánh, đề xuất cải thiện chính sách phù hợp với nhu cầu thực tế.

  4. Các nhà nghiên cứu và học viên chuyên ngành chính sách công, quản lý y tế: Tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân tích chính sách và thực trạng thực hiện chính sách đãi ngộ trong lĩnh vực y tế tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách đãi ngộ nhân lực y tế gồm những nội dung chính nào?
    Chính sách đãi ngộ bao gồm chế độ tiền lương, phụ cấp thường trực và phụ cấp ưu đãi nghề, nhằm đảm bảo đời sống vật chất và tinh thần cho nhân lực y tế, tạo động lực làm việc và giữ chân nhân lực chất lượng cao.

  2. Tại sao việc thực hiện chính sách đãi ngộ ở Đà Nẵng còn gặp khó khăn?
    Nguyên nhân chính là mức lương và phụ cấp chưa tương xứng với trình độ và áp lực công việc, cơ cấu nhân lực mất cân đối, cùng với sự cạnh tranh từ khu vực y tế tư nhân, dẫn đến khó giữ chân nhân lực chất lượng cao.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp phân tích chính sách, khảo sát điều tra 310 nhân viên y tế tại 3 đơn vị y tế công lập, kết hợp xử lý số liệu định lượng để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

  4. Các cơ quan nào chịu trách nhiệm phối hợp thực hiện chính sách đãi ngộ?
    Ủy ban nhân dân thành phố, Sở Y tế, Sở Nội vụ, Sở Tài chính và các đơn vị trực thuộc Sở Y tế là các chủ thể phối hợp chặt chẽ trong xây dựng kế hoạch, phân phối nguồn lực và giám sát thực hiện chính sách.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách đãi ngộ?
    Bao gồm điều chỉnh mức lương và phụ cấp, tăng cường tuyên truyền chính sách, nâng cao năng lực cán bộ thực hiện, và tăng cường phối hợp liên ngành nhằm đảm bảo nguồn lực và giám sát hiệu quả.

Kết luận

  • Nguồn nhân lực y tế thành phố Đà Nẵng có quy mô lớn và chất lượng ngày càng được nâng cao, tuy nhiên chính sách đãi ngộ hiện tại chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu giữ chân và phát triển nhân lực chất lượng cao.
  • Việc xây dựng kế hoạch, phổ biến chính sách và phân công phối hợp thực hiện chính sách đãi ngộ được đánh giá tích cực, tạo nền tảng cho việc nâng cao hiệu quả thực hiện.
  • Các hạn chế về mức lương, phụ cấp và cơ cấu nhân lực cần được điều chỉnh kịp thời để phù hợp với thực tế và xu hướng phát triển ngành y tế.
  • Giải pháp đề xuất tập trung vào điều chỉnh chính sách tiền lương, tăng cường tuyên truyền, nâng cao năng lực cán bộ và phối hợp liên ngành nhằm đảm bảo thực thi chính sách hiệu quả.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn quan trọng cho các nhà quản lý, hoạch định chính sách và nhân lực y tế trong việc phát triển nguồn nhân lực ngành y tế thành phố Đà Nẵng.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả thực hiện chính sách đãi ngộ để điều chỉnh phù hợp trong các giai đoạn tiếp theo.