Tổng quan nghiên cứu

Tính đến năm 2011, Việt Nam có khoảng 638 siêu thị, trong đó tỉnh Khánh Hòa sở hữu 22 siêu thị, chiếm tỷ lệ đáng kể so với các tỉnh thành khác. Nền kinh tế Khánh Hòa tăng trưởng ổn định với tốc độ GDP đạt 11,55% so với năm trước, tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng đạt 68.057,47 tỷ đồng, tăng 27,80%. Sự phát triển kinh tế và nhu cầu tiêu dùng ngày càng cao đã thúc đẩy sự mở rộng của các siêu thị bán lẻ tại địa phương. Tuy nhiên, ý định hành vi mua sắm tại siêu thị của người tiêu dùng tại các thành phố nhỏ như Khánh Hòa vẫn còn là lĩnh vực nghiên cứu mới mẻ và chưa được khai thác sâu.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc xác định các yếu tố chính ảnh hưởng đến ý định hành vi mua sắm tại siêu thị bán lẻ của người tiêu dùng tỉnh Khánh Hòa, đồng thời đánh giá mức độ tác động của các yếu tố này. Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong các siêu thị tại tỉnh Khánh Hòa, khảo sát trên đối tượng người tiêu dùng trong độ tuổi 18-60 đã từng hoặc có ý định mua sắm tại siêu thị. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà quản trị marketing xây dựng chiến lược phù hợp, đồng thời đóng góp vào lý thuyết hành vi tiêu dùng trong bối cảnh thị trường bán lẻ hiện đại tại các thành phố nhỏ.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba lý thuyết chính: Thuyết hành động hợp lý (TRA), Thuyết hành vi dự định (TPB) và Mô hình chấp nhận công nghệ (TAM). TRA nhấn mạnh ý định hành vi được quyết định bởi thái độ và chuẩn chủ quan. TPB mở rộng TRA bằng cách bổ sung yếu tố nhận thức kiểm soát hành vi, phản ánh khả năng và nguồn lực của cá nhân trong việc thực hiện hành vi. TAM tập trung vào nhận thức sự hữu ích và nhận thức tính dễ sử dụng, giải thích hành vi chấp nhận công nghệ mới.

Ngoài ra, nghiên cứu còn xem xét vai trò của thói quen và kiến thức trong việc hình thành ý định hành vi mua sắm tại siêu thị. Thói quen được định nghĩa là hành vi lặp đi lặp lại mang tính tự động, trong khi kiến thức liên quan đến hiểu biết và khả năng phân tích thông tin sản phẩm, giúp người tiêu dùng ra quyết định hiệu quả hơn.

Các khái niệm chính trong mô hình nghiên cứu gồm:

  • Nhận thức sự hữu ích
  • Chuẩn chủ quan
  • Nhận thức kiểm soát hành vi
  • Thói quen
  • Kiến thức
  • Ý định hành vi mua sắm tại siêu thị

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện qua hai giai đoạn: định tính và định lượng. Giai đoạn định tính sử dụng kỹ thuật thảo luận nhóm với 10 người tiêu dùng thường xuyên mua sắm tại siêu thị nhằm xây dựng và điều chỉnh thang đo các khái niệm nghiên cứu. Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát 300 người tiêu dùng tại tỉnh Khánh Hòa bằng phương pháp lấy mẫu thuận tiện, thu thập dữ liệu qua phỏng vấn trực tiếp và qua email.

Bảng câu hỏi gồm 25 biến quan sát đo lường các yếu tố trong mô hình bằng thang đo Likert 5 mức. Dữ liệu được xử lý và phân tích bằng phần mềm SPSS 16 với các bước: thống kê mô tả, đánh giá độ tin cậy thang đo bằng Cronbach Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc nhân tố, phân tích hồi quy đa biến để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu. Kích thước mẫu 300 đảm bảo đủ lớn cho phân tích nhân tố với tỷ lệ 5 biến quan sát trên mỗi tham số.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về nguồn lực cá nhân (bao gồm nhận thức kiểm soát hành vi và tiết kiệm thời gian) là nhân tố có ảnh hưởng mạnh nhất đến ý định hành vi mua sắm tại siêu thị, với tổng phương sai trích đạt 64,47%. Người tiêu dùng cảm thấy việc mua sắm tại siêu thị dễ dàng và họ có đủ nguồn lực để thực hiện hành vi này.

  2. Chuẩn chủ quan – sự ảnh hưởng của gia đình, đồng nghiệp và hàng xóm – cũng đóng vai trò quan trọng, tác động tích cực đến ý định mua sắm. Biến "Bạn bè khuyên mua sắm tại siêu thị" bị loại do không phù hợp, nhưng các nhóm khác vẫn giữ vai trò ảnh hưởng.

  3. Nhận thức sự hữu ích của siêu thị như sự thuận tiện, an toàn, sạch sẽ và tiết kiệm thời gian góp phần thúc đẩy ý định mua sắm. Các biến quan sát như "mua sắm tại siêu thị là quyết định thông minh" và "tiết kiệm thời gian" được đánh giá cao.

  4. Kiến thức về siêu thị và sản phẩm cũng có ảnh hưởng tích cực đến ý định hành vi, thể hiện qua khả năng người tiêu dùng tự tin và có thể tư vấn cho người khác về việc mua sắm tại siêu thị.

  5. Thói quen bị loại khỏi mô hình do không đạt độ tin cậy thống kê, cho thấy thói quen mua sắm tại siêu thị chưa phải là yếu tố dự báo chính trong bối cảnh tỉnh Khánh Hòa.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy nhận thức về nguồn lực cá nhân là yếu tố quyết định hàng đầu, phù hợp với lý thuyết TPB khi nhận thức kiểm soát hành vi phản ánh khả năng thực hiện hành vi. Điều này cho thấy người tiêu dùng tại Khánh Hòa đánh giá cao sự thuận tiện và khả năng kiểm soát khi mua sắm tại siêu thị.

Ảnh hưởng của chuẩn chủ quan khẳng định vai trò của các nhóm xã hội trong việc hình thành ý định hành vi, tương đồng với các nghiên cứu trước đây về tác động của gia đình và đồng nghiệp trong quyết định tiêu dùng. Nhận thức sự hữu ích và kiến thức cũng là những yếu tố then chốt, phù hợp với mô hình TAM và các nghiên cứu về hành vi tiêu dùng.

Việc thói quen không được xác nhận có thể do siêu thị tại Khánh Hòa còn khá mới mẻ, người tiêu dùng chưa hình thành thói quen mua sắm ổn định tại đây. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng tương đối của từng yếu tố đến ý định hành vi, hoặc bảng hệ số hồi quy đa biến minh họa mức độ tác động cụ thể.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường truyền thông về sự tiện lợi và tiết kiệm thời gian tại siêu thị nhằm nâng cao nhận thức kiểm soát hành vi của người tiêu dùng. Các chiến dịch quảng bá nên tập trung vào việc làm nổi bật các dịch vụ giúp khách hàng mua sắm nhanh chóng và thuận tiện. Thời gian thực hiện: 6 tháng; chủ thể: ban quản lý siêu thị và phòng marketing.

  2. Phát huy vai trò của các nhóm ảnh hưởng xã hội như gia đình, đồng nghiệp trong việc khuyến khích mua sắm tại siêu thị. Có thể tổ chức các chương trình khuyến mãi dành cho nhóm khách hàng hoặc tạo các sự kiện cộng đồng để tăng sự lan tỏa tích cực. Thời gian: 3-6 tháng; chủ thể: bộ phận marketing và truyền thông.

  3. Nâng cao kiến thức và trải nghiệm khách hàng thông qua các chương trình đào tạo nhân viên tư vấn, cung cấp thông tin sản phẩm rõ ràng, minh bạch và thân thiện. Điều này giúp người tiêu dùng tự tin hơn khi mua sắm tại siêu thị. Thời gian: liên tục; chủ thể: quản lý siêu thị và bộ phận đào tạo.

  4. Cải thiện môi trường mua sắm sạch sẽ, an toàn và thân thiện để tăng nhận thức sự hữu ích. Đầu tư vào không gian siêu thị, hệ thống thanh toán nhanh chóng và dịch vụ khách hàng chuyên nghiệp sẽ tạo ấn tượng tích cực. Thời gian: 12 tháng; chủ thể: ban quản lý siêu thị.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị marketing bán lẻ: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu và phân tích sâu sắc về các yếu tố ảnh hưởng đến ý định mua sắm, giúp xây dựng chiến lược marketing hiệu quả tại các thị trường tỉnh thành nhỏ.

  2. Các nhà nghiên cứu hành vi tiêu dùng: Luận văn bổ sung lý thuyết về ý định hành vi trong bối cảnh siêu thị tại các thành phố nhỏ, mở rộng phạm vi nghiên cứu hành vi tiêu dùng hiện đại.

  3. Chủ siêu thị và nhà đầu tư bán lẻ: Hiểu rõ các yếu tố thúc đẩy người tiêu dùng sẽ giúp tối ưu hóa hoạt động kinh doanh, nâng cao trải nghiệm khách hàng và tăng doanh thu.

  4. Sinh viên và học viên cao học chuyên ngành quản trị kinh doanh, marketing: Tài liệu tham khảo hữu ích cho việc học tập, nghiên cứu và phát triển đề tài liên quan đến hành vi tiêu dùng và quản trị bán lẻ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Ý định hành vi mua sắm tại siêu thị là gì?
    Ý định hành vi là mức độ sẵn sàng và kế hoạch của người tiêu dùng trong việc thực hiện hành vi mua sắm tại siêu thị. Nó phản ánh khả năng và mong muốn thực hiện hành vi trong tương lai gần.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến ý định mua sắm tại siêu thị?
    Nhận thức về nguồn lực cá nhân (khả năng kiểm soát hành vi và tiết kiệm thời gian) và chuẩn chủ quan (ảnh hưởng của gia đình, đồng nghiệp) là hai yếu tố có tác động lớn nhất.

  3. Tại sao thói quen không được xác nhận là yếu tố ảnh hưởng?
    Do siêu thị tại Khánh Hòa còn mới mẻ, người tiêu dùng chưa hình thành thói quen mua sắm ổn định tại đây, nên thói quen chưa trở thành yếu tố dự báo chính.

  4. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
    Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính (thảo luận nhóm) và định lượng (khảo sát 300 người tiêu dùng), sử dụng phân tích Cronbach Alpha, EFA và hồi quy đa biến để kiểm định mô hình.

  5. Làm thế nào các nhà quản trị có thể ứng dụng kết quả nghiên cứu?
    Các nhà quản trị có thể tập trung nâng cao nhận thức về sự tiện lợi, phát huy ảnh hưởng xã hội, cải thiện trải nghiệm khách hàng và môi trường mua sắm để tăng ý định mua sắm tại siêu thị.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định bốn yếu tố chính ảnh hưởng đến ý định hành vi mua sắm tại siêu thị tỉnh Khánh Hòa: nhận thức về nguồn lực cá nhân, chuẩn chủ quan, nhận thức sự hữu ích và kiến thức.
  • Thói quen không được xác nhận là yếu tố ảnh hưởng trong bối cảnh nghiên cứu.
  • Phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng với mẫu khảo sát 300 người tiêu dùng đảm bảo độ tin cậy và tính đại diện.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng cho các nhà quản trị marketing và các bên liên quan trong ngành bán lẻ.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao ý định mua sắm tại siêu thị trong vòng 6-12 tháng tới.

Để tiếp tục phát triển nghiên cứu, các nhà nghiên cứu có thể mở rộng phạm vi khảo sát sang các tỉnh thành khác và bổ sung các yếu tố mới như công nghệ số trong mua sắm. Các nhà quản trị được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để tối ưu hóa chiến lược kinh doanh và nâng cao trải nghiệm khách hàng.