Tổng quan nghiên cứu

An toàn người bệnh trong phẫu thuật là một trong những tiêu chí quan trọng để đảm bảo chất lượng chăm sóc y tế. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm trên toàn cầu có khoảng 234,2 triệu ca phẫu thuật, trong đó gần 1 triệu ca tử vong liên quan đến phẫu thuật, và một nửa số ca tử vong này có thể phòng ngừa được. Tại Việt Nam, sự gia tăng các bệnh lý cần can thiệp phẫu thuật như tai nạn thương tích, ung thư và tuổi thọ tăng cao đã làm tăng nhu cầu phẫu thuật kế hoạch. Việc chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật có kế hoạch đóng vai trò then chốt trong việc giảm thiểu các tai biến, sự cố y khoa và nâng cao sự hài lòng của người bệnh.

Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông trong giai đoạn từ tháng 3 đến tháng 7 năm 2020 nhằm mô tả thực trạng thực hiện quy trình chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật có kế hoạch của nhân viên y tế và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện này. Qua quan sát 151 ca phẫu thuật có kế hoạch và phỏng vấn sâu với lãnh đạo, nhân viên y tế, nghiên cứu đã đánh giá mức độ tuân thủ quy trình chuẩn bị người bệnh, bao gồm các bước chuẩn bị trước ngày phẫu thuật, chuẩn bị tinh thần, thể chất, hồ sơ bệnh án và bàn giao người bệnh.

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng quản lý bệnh viện, giảm thiểu sự cố y khoa và cải thiện an toàn phẫu thuật. Tỷ lệ tuân thủ quy trình chuẩn bị người bệnh đạt khoảng 62,5%, tuy nhiên các bước chuẩn bị trước ngày phẫu thuật và chuẩn bị hồ sơ bệnh án còn nhiều hạn chế với tỷ lệ không đạt lần lượt là 22,5% và 15,23%. Nghiên cứu cũng chỉ ra các yếu tố như thâm niên công tác của nhân viên y tế, sự phối hợp giữa các khoa và cơ sở vật chất ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện quy trình.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng trong y tế, tập trung vào các khái niệm chính sau:

  • An toàn người bệnh (Patient Safety): Được định nghĩa là việc ngăn ngừa các sai sót và tác động có hại đến người bệnh trong quá trình chăm sóc sức khỏe, đặc biệt trong phẫu thuật.
  • Quy trình chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật (Preoperative Preparation Process): Bao gồm các bước chuẩn bị toàn diện về mặt thể chất, tinh thần, hồ sơ bệnh án và bàn giao người bệnh nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả phẫu thuật.
  • Yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện quy trình: Bao gồm đặc điểm nhân lực (trình độ, thâm niên, giới tính), đặc điểm ca phẫu thuật (loại phẫu thuật, chuyên khoa), điều kiện cơ sở vật chất, sự phối hợp giữa các khoa và hệ thống quản lý, giám sát.
  • Mô hình đánh giá tuân thủ quy trình: Sử dụng thang đo Likert với các mức độ thực hiện: đầy đủ, một phần không đầy đủ, không thực hiện, dựa trên bảng kiểm chuẩn của Bộ Y tế.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu áp dụng thiết kế cắt ngang kết hợp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu:

    • Định lượng: Quan sát trực tiếp 151 ca phẫu thuật có kế hoạch tại 3 khoa (Ngoại – Gây mê hồi sức, Phụ sản, Liên chuyên khoa) và kiểm tra hồ sơ bệnh án.
    • Định tính: Phỏng vấn sâu 7 lãnh đạo bệnh viện, trưởng các khoa, điều dưỡng trưởng và thảo luận nhóm với nhân viên y tế.

  • Cỡ mẫu: 151 ca phẫu thuật được chọn thuận tiện theo tiêu chuẩn lựa chọn, với 38 nhân viên y tế tham gia quan sát.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS 22.0 để phân tích số liệu định lượng, bao gồm thống kê mô tả, phân tích mối liên quan giữa các biến số. Phân tích định tính theo chủ đề dựa trên nội dung phỏng vấn và thảo luận nhóm.

  • Timeline nghiên cứu: Từ tháng 3 đến tháng 7 năm 2020 tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, Hà Nội.

  • Đánh giá tuân thủ: Dựa trên bảng kiểm quy trình chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật gồm 28 tiêu chí, mỗi tiêu chí được chấm điểm 0-2 theo mức độ thực hiện.

  • Đạo đức nghiên cứu: Đảm bảo sự đồng thuận tự nguyện, bảo mật thông tin, và xử lý sai sót kịp thời trong quá trình thu thập dữ liệu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ tuân thủ quy trình chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật:

    • Tỷ lệ nhân viên y tế tuân thủ đầy đủ các bước quy trình đạt 62,5%.
    • Chuẩn bị trước ngày phẫu thuật đạt yêu cầu thấp với 45,7% ca thực hiện đầy đủ.
    • Chuẩn bị tinh thần người bệnh đạt 83,44%, chuẩn bị thể chất đạt 76,7%.
    • Chuẩn bị hồ sơ bệnh án đạt 84,77%, nhưng vẫn còn 15,23% không đạt yêu cầu.
    • Công tác bàn giao người bệnh đạt 80,1%, tuy nhiên 13,2% không đạt.

  2. Ảnh hưởng của đặc điểm nhân lực:

    • Nhân viên y tế có thâm niên công tác dưới 5 năm có tỷ lệ không tuân thủ quy trình cao hơn (45,7%) so với nhóm có thâm niên trên 5 năm (26,3%).
    • Nhân viên nữ có tỷ lệ tuân thủ cao hơn nam giới (60,6% so với 40%).
    • Trình độ học vấn không có sự khác biệt rõ ràng về tuân thủ.

  3. Ảnh hưởng của đặc điểm ca phẫu thuật và chuyên khoa:

    • Phẫu thuật loại đặc biệt có tỷ lệ không tuân thủ quy trình là 100%.
    • Phẫu thuật loại I có tỷ lệ tuân thủ 76,3%, loại II là 54%, loại III chỉ 33,3%.
    • Khoa Liên chuyên khoa có tỷ lệ tuân thủ thấp nhất (12,5%) so với khoa Ngoại – GMHS (70,97%) và khoa Phụ sản (76,71%).

  4. Các yếu tố hỗ trợ và cản trở:

    • Cơ sở vật chất hiện đại, đầy đủ phòng tắm riêng giúp nâng cao hiệu quả chuẩn bị thể chất người bệnh.
    • Lãnh đạo bệnh viện và các khoa quan tâm, phối hợp trong việc đào tạo và giám sát thực hiện quy trình.
    • Thiếu hụt nhân lực, đặc biệt nhân viên có kinh nghiệm, gây khó khăn trong duy trì chất lượng chuẩn bị.
    • Hệ thống văn bản quy định đầy đủ nhưng việc phổ biến và tuân thủ chưa triệt để.
    • Sự phối hợp giữa các khoa và nhân viên y tế được đánh giá tốt nhưng vẫn còn những điểm chưa đồng bộ.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy mức độ tuân thủ quy trình chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông đạt mức trung bình, tương đồng với các nghiên cứu trong nước và quốc tế. Tỷ lệ chuẩn bị trước ngày phẫu thuật thấp phản ánh sự cần thiết cải thiện công tác hướng dẫn chế độ ăn, chỉ định cận lâm sàng và thông báo lịch phẫu thuật. Việc chuẩn bị tinh thần và thể chất người bệnh tương đối tốt nhờ sự quan tâm của nhân viên y tế và cơ sở vật chất hiện đại.

Sự khác biệt về tuân thủ giữa các nhóm nhân viên y tế theo thâm niên và giới tính phù hợp với các nghiên cứu cho thấy kinh nghiệm và thái độ nghề nghiệp ảnh hưởng đến chất lượng thực hiện. Tỷ lệ không tuân thủ cao ở phẫu thuật loại đặc biệt và khoa Liên chuyên khoa cảnh báo về nhu cầu đào tạo chuyên sâu và giám sát chặt chẽ hơn tại các đơn vị này.

Các yếu tố như cơ sở vật chất, sự quan tâm lãnh đạo, hệ thống văn bản và sự phối hợp liên khoa đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quy trình. Tuy nhiên, thách thức về nhân lực và sự chưa đồng bộ trong thực hiện vẫn là rào cản cần khắc phục. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ tuân thủ theo từng bước quy trình và bảng so sánh mức độ tuân thủ theo đặc điểm nhân viên y tế, loại phẫu thuật, chuyên khoa để minh họa rõ nét hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Chuẩn hóa và tối ưu quy trình chuẩn bị người bệnh: Ban lãnh đạo bệnh viện phối hợp với các khoa xây dựng quy trình chuẩn phù hợp với đặc thù đơn vị, giảm thiểu các bước không cần thiết để tiết kiệm thời gian và nâng cao hiệu quả công tác chuẩn bị trước phẫu thuật. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban Giám đốc, phòng KHTH, các khoa liên quan.

  2. Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm: Phòng Kế hoạch tổng hợp – Quản lý chất lượng tăng cường kiểm tra định kỳ việc thực hiện quy trình, lập biên bản các trường hợp vi phạm và đề xuất khen thưởng kịp thời cho cá nhân, tập thể tuân thủ tốt. Thời gian: liên tục hàng quý; Chủ thể: Phòng QLCL, điều dưỡng trưởng các khoa.

  3. Đào tạo nâng cao năng lực nhân viên y tế: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn chuyên sâu về quy trình chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật, đặc biệt dành cho nhân viên mới và nhân viên có thâm niên công tác dưới 5 năm. Thời gian: 3 tháng đầu năm; Chủ thể: Phòng Đào tạo, các khoa lâm sàng.

  4. Tuyển dụng và giữ chân nhân lực chất lượng cao: Xây dựng chính sách thu hút, đãi ngộ và phát triển nghề nghiệp nhằm duy trì đội ngũ nhân viên y tế có trình độ chuyên môn và kinh nghiệm, giảm thiểu tình trạng biến động nhân sự. Thời gian: dài hạn; Chủ thể: Ban Giám đốc, phòng Tổ chức cán bộ.

  5. Nâng cao sự phối hợp liên khoa: Tăng cường giao tiếp, trao đổi thông tin giữa các khoa/phòng trong quá trình chuẩn bị và bàn giao người bệnh, đảm bảo tính liên tục và an toàn trong chăm sóc. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Các trưởng khoa, điều dưỡng trưởng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo bệnh viện: Giúp hiểu rõ thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến công tác chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật, từ đó xây dựng chính sách, quy trình và kế hoạch cải tiến phù hợp.

  2. Nhân viên y tế (bác sĩ, điều dưỡng): Nâng cao nhận thức, kiến thức và kỹ năng thực hiện quy trình chuẩn bị người bệnh, góp phần giảm thiểu sự cố y khoa và nâng cao an toàn người bệnh.

  3. Chuyên gia quản lý chất lượng bệnh viện: Sử dụng kết quả nghiên cứu để thiết kế các chương trình giám sát, đánh giá và đào tạo nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành y tế công cộng, quản lý bệnh viện: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, kết quả và đề xuất để phát triển các nghiên cứu tiếp theo hoặc áp dụng trong thực tiễn quản lý y tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao việc chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật lại quan trọng?
    Chuẩn bị người bệnh giúp giảm thiểu các tai biến, sự cố y khoa, nâng cao an toàn và hiệu quả phẫu thuật, đồng thời tăng sự hài lòng và tin tưởng của người bệnh.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến việc tuân thủ quy trình chuẩn bị người bệnh?
    Bao gồm thâm niên và trình độ nhân viên y tế, loại phẫu thuật, chuyên khoa thực hiện, cơ sở vật chất, sự phối hợp liên khoa và hệ thống quản lý, giám sát.

  3. Tỷ lệ tuân thủ quy trình chuẩn bị người bệnh tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông như thế nào?
    Tỷ lệ tuân thủ đầy đủ các bước quy trình đạt khoảng 62,5%, trong đó chuẩn bị trước ngày phẫu thuật và hồ sơ bệnh án còn nhiều hạn chế.

  4. Làm thế nào để cải thiện công tác chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật?
    Cần chuẩn hóa quy trình, tăng cường đào tạo, giám sát, cải thiện cơ sở vật chất, nâng cao sự phối hợp liên khoa và chính sách thu hút nhân lực.

  5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các bệnh viện khác không?
    Có thể áp dụng các kết quả và đề xuất trong nghiên cứu để cải tiến quy trình chuẩn bị người bệnh tại các bệnh viện có quy mô và đặc thù tương tự, đồng thời điều chỉnh phù hợp với điều kiện thực tế.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã mô tả thực trạng thực hiện quy trình chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật có kế hoạch tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, với tỷ lệ tuân thủ đạt mức trung bình (62,5%).
  • Các bước chuẩn bị trước ngày phẫu thuật và chuẩn bị hồ sơ bệnh án còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến an toàn phẫu thuật.
  • Yếu tố nhân lực như thâm niên công tác, trình độ và sự phối hợp liên khoa có ảnh hưởng đáng kể đến việc tuân thủ quy trình.
  • Cơ sở vật chất hiện đại và sự quan tâm của lãnh đạo bệnh viện là điểm mạnh hỗ trợ công tác chuẩn bị người bệnh.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng công tác chuẩn bị người bệnh, góp phần giảm thiểu sự cố y khoa và nâng cao an toàn phẫu thuật.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất, tổ chức đào tạo và giám sát định kỳ, đánh giá hiệu quả cải tiến trong vòng 6-12 tháng tới.

Call to action: Ban lãnh đạo và nhân viên y tế cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện nghiêm túc quy trình chuẩn bị người bệnh, đảm bảo an toàn và chất lượng dịch vụ y tế tại bệnh viện.