Tổng quan nghiên cứu

Công tác xã hội (CTXH) trong bệnh viện đóng vai trò thiết yếu trong việc hỗ trợ tâm lý - xã hội cho người bệnh, người nhà người bệnh và nhân viên y tế. Tại Bệnh viện Đa khoa Nông Nghiệp (BVĐKNN), hoạt động CTXH được triển khai từ năm 2017, tuy nhiên vẫn còn nhiều khó khăn trong việc thực hiện theo hướng chuyên nghiệp. Nghiên cứu này nhằm mô tả kết quả hoạt động CTXH tại BVĐKNN giai đoạn 2017-2020 và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động này. Thời gian nghiên cứu từ tháng 12/2020 đến tháng 6/2021 tại BVĐKNN, Hà Nội, với phạm vi tập trung vào các hoạt động CTXH theo Thông tư 43/2015/TT-BYT của Bộ Y tế.

Theo số liệu, tổng lượt khám tại BVĐKNN năm 2020 đạt 122.444 lượt, với tỷ lệ người có bảo hiểm y tế chiếm 86,06%. Các hoạt động CTXH như hỗ trợ, tư vấn người bệnh, truyền thông, vận động tài trợ có xu hướng tăng ổn định qua các năm. Nghiên cứu góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động CTXH, từ đó cải thiện chất lượng chăm sóc sức khỏe và sự hài lòng của người bệnh tại BVĐKNN.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên Thông tư 43/2015/TT-BYT quy định về hình thức và nhiệm vụ của nhân viên CTXH trong bệnh viện, kết hợp với mô hình đánh giá hệ thống CTXH trong bệnh viện tại Việt Nam. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  • Lý thuyết công tác xã hội: Theo Hiệp hội Nhân viên CTXH Quốc tế (2000), CTXH thúc đẩy sự thay đổi xã hội, giải quyết vấn đề trong mối quan hệ con người và môi trường, đảm bảo nhân quyền và công bằng xã hội.
  • Lý thuyết về công tác xã hội trong bệnh viện: Tập trung vào mối liên hệ giữa bệnh tật và sự thích nghi xã hội, giúp người bệnh vượt qua khó khăn tâm lý - xã hội trong quá trình điều trị.

Các khái niệm chính bao gồm: công tác xã hội, công tác xã hội trong bệnh viện, nhân viên CTXH, mạng lưới cộng tác viên CTXH, và các nhiệm vụ CTXH theo Thông tư 43.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp thu thập số liệu thứ cấp và nghiên cứu định tính.

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp từ báo cáo hoạt động CTXH, sổ sách ghi chép, báo cáo tài chính, kế hoạch đào tạo của BVĐKNN giai đoạn 2017-2020. Thông tin định tính thu thập qua 10 cuộc phỏng vấn sâu và 1 thảo luận nhóm với các đối tượng gồm lãnh đạo bệnh viện, nhân viên CTXH, nhân viên y tế, cộng tác viên CTXH và người bệnh nội trú.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Mẫu chọn có chủ đích, đảm bảo đại diện các nhóm liên quan đến hoạt động CTXH.
  • Phương pháp phân tích: Số liệu thứ cấp được tổng hợp và phân tích bằng Microsoft Excel, trình bày dưới dạng bảng biểu. Thông tin định tính được mã hóa, phân tích theo chủ đề nghiên cứu để làm rõ thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng.
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu từ tháng 3 đến tháng 4/2021, phân tích và báo cáo hoàn thành tháng 6/2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hoạt động hỗ trợ, tư vấn người bệnh và người nhà: Số lượt đón tiếp, chỉ dẫn, cung cấp thông tin tăng từ 240.785 lượt (2017-2018) lên 330.785 lượt (2019-2020), tăng 37,4%. Tư vấn về chính sách bảo hiểm y tế cũng tăng từ 235.123 lượt lên 299.123 lượt, tăng 27,3%. Hỗ trợ thủ tục xuất viện tăng 45,6% từ 9.311 lượt lên 13.585 lượt.

  2. Hoạt động truyền thông và giáo dục pháp luật: Số lượt cung cấp thông tin cho báo chí tăng gần gấp đôi từ 51 lượt lên 97 lượt. Kế hoạch truyền thông giáo dục sức khỏe tăng 273% từ 11 lượt lên 41 lượt. Truyền thông kêu gọi cộng đồng hỗ trợ người bệnh tăng 73% từ 30 lượt lên 52 lượt.

  3. Vận động tiếp nhận tài trợ: Số lượt hỗ trợ tiền ăn tăng từ 0 lên 13.500 lượt, hỗ trợ tiền đi lại tăng từ 0 lên 15 lượt, số nhà tài trợ tăng từ 10 lên 18. Tuy nhiên, hỗ trợ kinh phí khám chữa bệnh giảm nhẹ từ 12 lượt xuống 9 lượt.

  4. Hỗ trợ nhân viên y tế: Cung cấp thông tin về người bệnh cho nhân viên y tế tăng 51% từ 8.353 lượt lên 12.639 lượt. Ngược lại, số lượt động viên chia sẻ với nhân viên y tế giảm 40% từ 50 lượt xuống 30 lượt.

  5. Đào tạo, bồi dưỡng và tổ chức cộng tác viên: BVĐKNN chưa triển khai hoạt động đào tạo, bồi dưỡng nào trong giai đoạn nghiên cứu. Số lượt tổ chức sinh hoạt mạng lưới cộng tác viên dao động thấp, từ 4 đến 6 lượt mỗi năm.

Thảo luận kết quả

Sự gia tăng các hoạt động hỗ trợ, tư vấn và truyền thông phản ánh nỗ lực của BVĐKNN trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ CTXH, phù hợp với xu hướng phát triển CTXH trong bệnh viện tại Việt Nam. Việc tăng số lượt vận động tài trợ và số nhà tài trợ cho thấy hiệu quả trong kết nối nguồn lực xã hội, góp phần giảm gánh nặng tài chính cho người bệnh.

Tuy nhiên, sự giảm sút trong hoạt động động viên nhân viên y tế và thiếu hụt đào tạo chuyên môn cho nhân viên CTXH là điểm hạn chế đáng chú ý, ảnh hưởng đến hiệu quả phối hợp liên ngành và phát triển nguồn nhân lực CTXH. Kết quả này tương đồng với các nghiên cứu trước đây cho thấy nhân viên CTXH tại nhiều bệnh viện còn thiếu kiến thức chuyên sâu và chưa được đào tạo bài bản.

Việc tổ chức sinh hoạt cộng tác viên chưa thường xuyên cũng làm giảm hiệu quả phối hợp trong triển khai các hoạt động CTXH. Các biểu đồ và bảng số liệu minh họa rõ xu hướng tăng giảm của từng hoạt động qua các năm, giúp lãnh đạo bệnh viện và các bên liên quan dễ dàng đánh giá và điều chỉnh chiến lược phát triển CTXH.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nhân viên CTXH và nhân viên y tế: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về CTXH trong bệnh viện, nâng cao kỹ năng tư vấn, tham vấn tâm lý và vận động nguồn lực. Mục tiêu đạt 100% nhân viên CTXH và 70% nhân viên y tế được đào tạo trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc BVĐKNN phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  2. Phát triển mạng lưới cộng tác viên CTXH: Tăng số lượt sinh hoạt định kỳ lên ít nhất 8 lần/năm, xây dựng quy chế hoạt động rõ ràng, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cộng tác viên. Chủ thể thực hiện: Tổ CTXH BVĐKNN.

  3. Mở rộng hoạt động vận động tài trợ và minh bạch tài chính: Xây dựng quy trình vận động, tiếp nhận và sử dụng nguồn lực rõ ràng, công khai báo cáo tài chính định kỳ để tạo niềm tin với nhà tài trợ. Mục tiêu tăng số nhà tài trợ thêm 20% trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Phòng CTXH phối hợp Ban Tài chính.

  4. Tăng cường hỗ trợ tinh thần cho nhân viên y tế: Thiết lập chương trình tham vấn tâm lý, động viên nhân viên y tế thường xuyên, giảm áp lực công việc. Mục tiêu tăng số lượt hỗ trợ tinh thần lên 50 lượt/năm. Chủ thể thực hiện: Tổ CTXH phối hợp phòng Điều dưỡng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo bệnh viện và phòng CTXH: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động CTXH, hỗ trợ hoạch định chính sách và quản lý.

  2. Nhân viên công tác xã hội và nhân viên y tế: Hiểu rõ vai trò, nhiệm vụ và các hoạt động CTXH trong bệnh viện, từ đó nâng cao kỹ năng phối hợp và phục vụ người bệnh.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý bệnh viện, công tác xã hội: Tài liệu tham khảo quý giá về thực trạng và phương pháp nghiên cứu CTXH trong môi trường bệnh viện tại Việt Nam.

  4. Các tổ chức tài trợ và nhà hoạch định chính sách y tế: Cung cấp thông tin về hiệu quả vận động tài trợ và các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động CTXH, giúp xây dựng chính sách hỗ trợ phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Công tác xã hội trong bệnh viện là gì?
    Công tác xã hội trong bệnh viện là hoạt động hỗ trợ tâm lý - xã hội cho người bệnh, người nhà và nhân viên y tế nhằm giải quyết các khó khăn trong quá trình khám chữa bệnh, nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

  2. BVĐKNN đã triển khai những hoạt động CTXH nào trong giai đoạn 2017-2020?
    BVĐKNN triển khai các hoạt động như tư vấn, hỗ trợ người bệnh, truyền thông giáo dục sức khỏe, vận động tài trợ, hỗ trợ nhân viên y tế và tổ chức cộng tác viên CTXH, với xu hướng tăng trưởng qua các năm.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động CTXH tại BVĐKNN?
    Các yếu tố gồm sự ủng hộ của lãnh đạo và các bên liên quan, nguồn lực về nhân sự, cơ sở vật chất, tài chính, cũng như các văn bản pháp quy và quy định liên quan.

  4. Tại sao hoạt động đào tạo, bồi dưỡng CTXH tại BVĐKNN chưa được triển khai?
    Nguyên nhân chính là thiếu nguồn lực chuyên môn, chưa có chương trình đào tạo chính thức và sự quan tâm chưa đầy đủ từ bệnh viện trong giai đoạn nghiên cứu.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả hoạt động CTXH tại BVĐKNN?
    Cần tăng cường đào tạo nhân viên, phát triển mạng lưới cộng tác viên, mở rộng vận động tài trợ, đồng thời tăng cường hỗ trợ tinh thần cho nhân viên y tế và cải thiện cơ sở vật chất.

Kết luận

  • Hoạt động CTXH tại BVĐKNN giai đoạn 2017-2020 có xu hướng tăng trưởng ổn định, đặc biệt trong hỗ trợ người bệnh, truyền thông và vận động tài trợ.
  • Một số hoạt động như đào tạo, bồi dưỡng và hỗ trợ tinh thần cho nhân viên y tế còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả tổng thể.
  • Các yếu tố ảnh hưởng chính gồm sự ủng hộ của lãnh đạo, nguồn lực nhân sự, cơ sở vật chất và tài chính, cùng các quy định pháp lý chưa đầy đủ.
  • Đề xuất tăng cường đào tạo, phát triển cộng tác viên, minh bạch tài chính và hỗ trợ nhân viên y tế nhằm nâng cao chất lượng CTXH.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho việc hoàn thiện hoạt động CTXH tại BVĐKNN trong giai đoạn tiếp theo, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Hành động tiếp theo: Ban Giám đốc BVĐKNN và các phòng ban liên quan cần triển khai các đề xuất nhằm phát huy vai trò CTXH, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để hoàn thiện mô hình CTXH trong bệnh viện.