Tổng quan nghiên cứu

Nguồn nhân lực y tế trên thế giới và tại Việt Nam đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng về cả số lượng và chất lượng. Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có khoảng 57/192 quốc gia thiếu hụt nhân viên y tế, cần bổ sung thêm khoảng 4,3 triệu nhân viên y tế, trong đó có 2,4 triệu bác sĩ, y tá và nữ hộ sinh để đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe. Tại Việt Nam, sự thiếu hụt này thể hiện rõ qua sự phân bố không đồng đều giữa các vùng miền, tuyến y tế và giữa khu vực công và tư nhân. Bệnh viện Đa khoa Sơn Tây, một bệnh viện hạng II tại thị xã Sơn Tây, Hà Nội, cũng đang đối mặt với thực trạng thiếu hụt nhân lực y tế có chất lượng, ảnh hưởng đến hiệu quả khám chữa bệnh và sự hài lòng của nhân viên y tế đối với công việc.

Nghiên cứu được tiến hành nhằm mục tiêu mô tả thực trạng nguồn nhân lực y tế và mức độ hài lòng đối với công việc của nhân viên y tế tại Bệnh viện Đa khoa Sơn Tây năm 2016, đồng thời xác định các yếu tố liên quan đến sự hài lòng này. Nghiên cứu sử dụng phương pháp mô tả cắt ngang kết hợp định lượng và định tính, khảo sát toàn bộ 281 nhân viên y tế đang công tác tại bệnh viện trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 7 năm 2016. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp bằng chứng khoa học để cải thiện quản lý nguồn nhân lực y tế, nâng cao động lực làm việc và chất lượng dịch vụ y tế tại bệnh viện.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên học thuyết hai yếu tố của Frederick Herzberg, phân chia các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng công việc thành hai nhóm: nhóm yếu tố thúc đẩy (bản chất công việc, sự thành đạt, sự thừa nhận, cơ hội thăng tiến) và nhóm yếu tố duy trì (chính sách tổ chức, tiền lương, giám sát, điều kiện làm việc, quan hệ đồng nghiệp). Ngoài ra, nghiên cứu tham khảo mô hình của Paul Krueger và cộng sự tại Canada, xác định 9 nhóm biến số ảnh hưởng đến sự hài lòng công việc của nhân viên y tế, bao gồm sự hỗ trợ của lãnh đạo, môi trường làm việc, yêu cầu công việc, lương và phúc lợi, đào tạo và phát triển, cùng các yếu tố nhân khẩu xã hội.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu gồm: nhân lực y tế (bác sĩ, điều dưỡng, dược sĩ, kỹ thuật viên), sự hài lòng đối với công việc, các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng (môi trường làm việc, thu nhập, quan hệ đồng nghiệp, cơ hội học tập và phát triển), và các đặc điểm nhân khẩu-nghề nghiệp (tuổi, giới tính, chức vụ, thời gian công tác).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp phương pháp định lượng và định tính. Đối tượng nghiên cứu là toàn bộ 281 nhân viên y tế tại Bệnh viện Đa khoa Sơn Tây, bao gồm bác sĩ, điều dưỡng, dược sĩ và kỹ thuật viên có thời gian công tác từ 1 năm trở lên. Phương pháp chọn mẫu định lượng là chọn mẫu toàn bộ, trong khi phương pháp chọn mẫu định tính là chọn mẫu có chủ đích nhằm đảm bảo đa dạng các nhóm đối tượng (lãnh đạo, quản lý, nhân viên y tế với kinh nghiệm khác nhau).

Nguồn dữ liệu định lượng được thu thập qua phiếu điều tra với 42 tiểu mục đánh giá sự hài lòng công việc theo thang điểm Likert 5 mức độ, cùng các thông tin nhân khẩu và nghề nghiệp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo nhân sự, quy hoạch, thi đua khen thưởng của bệnh viện. Dữ liệu định tính được thu thập qua 11 cuộc phỏng vấn sâu và 2 cuộc thảo luận nhóm với các đối tượng lãnh đạo, quản lý và nhân viên y tế.

Phân tích số liệu sử dụng phần mềm SPSS 18.0, đánh giá độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s alpha, phân tích mô tả và kiểm định Chi-square để xác định mối liên quan giữa các biến độc lập và sự hài lòng chung đối với công việc. Dữ liệu định tính được mã hóa theo chủ đề để bổ sung và giải thích kết quả định lượng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa Sơn Tây: Tổng số nhân viên y tế là 307 người, trong đó có 89 bác sĩ với 37 người có trình độ sau đại học. Tỷ lệ nhân viên y tế trên giường bệnh và theo giờ hành chính chưa đạt định mức theo Thông tư 08/2007/TTLT-BYT-BNV. Từ năm 2010 đến 2016, bệnh viện chỉ tuyển mới 12 bác sĩ, trong khi có 23 bác sĩ nghỉ việc hoặc chuyển công tác, dẫn đến thiếu hụt nhân lực chất lượng cao.

  2. Mức độ hài lòng chung đối với công việc: Chỉ có khoảng 29,5% nhân viên y tế hài lòng chung với công việc tại bệnh viện. Các yếu tố có mức độ hài lòng thấp gồm thu nhập, điều kiện làm việc và cơ hội học tập, trong khi mối quan hệ với đồng nghiệp và sự hỗ trợ của lãnh đạo được đánh giá tích cực hơn.

  3. Các yếu tố liên quan đến sự hài lòng: Có mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa sự hài lòng với các yếu tố như tình trạng hôn nhân, chức vụ và thời gian công tác. Nhân viên có chức vụ quản lý và thời gian công tác dài hơn có xu hướng hài lòng cao hơn. Ngoài ra, sự hỗ trợ của lãnh đạo, môi trường làm việc tích cực và cơ hội phát triển nghề nghiệp cũng là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự hài lòng.

  4. Phân tích hồi quy đa biến: Các yếu tố như sự hỗ trợ của lãnh đạo, thu nhập, điều kiện làm việc và cơ hội đào tạo có ảnh hưởng độc lập và mạnh mẽ đến sự hài lòng chung đối với công việc của nhân viên y tế.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phản ánh thực trạng thiếu hụt và phân bố không hợp lý nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa Sơn Tây, tương tự với tình hình chung của Việt Nam và nhiều quốc gia đang phát triển. Mức độ hài lòng công việc thấp (29,5%) cho thấy nhiều nhân viên y tế chưa được đáp ứng đầy đủ các nhu cầu về thu nhập, điều kiện làm việc và phát triển nghề nghiệp, điều này có thể dẫn đến giảm động lực làm việc và tăng nguy cơ nghỉ việc.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tỷ lệ hài lòng tại Sơn Tây thấp hơn nhiều so với một số bệnh viện khác, nơi tỷ lệ hài lòng có thể đạt trên 50-60%. Nguyên nhân có thể do điều kiện cơ sở vật chất còn hạn chế, chính sách thu nhập chưa phù hợp và thiếu các cơ hội đào tạo nâng cao trình độ. Các yếu tố như sự hỗ trợ của lãnh đạo và mối quan hệ đồng nghiệp được đánh giá tích cực, phù hợp với các nghiên cứu cho thấy môi trường làm việc thân thiện giúp tăng sự hài lòng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ hài lòng theo từng yếu tố (thu nhập, điều kiện làm việc, đào tạo, quan hệ đồng nghiệp) và bảng phân tích hồi quy đa biến minh họa các yếu tố ảnh hưởng chính. Kết quả này cung cấp cơ sở khoa học để bệnh viện xây dựng các chính sách cải thiện nguồn nhân lực và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ của nhân viên y tế: Tổ chức các khóa đào tạo liên tục, cử nhân viên đi học nâng cao trình độ chuyên môn theo định kỳ hàng năm nhằm đáp ứng yêu cầu khám chữa bệnh hiện đại. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo bệnh viện; Thời gian: 1-3 năm.

  2. Xây dựng cơ chế tự chủ tài chính phù hợp: Thiết lập cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập nhằm đảm bảo mức thu nhập ổn định và cạnh tranh cho nhân viên y tế, góp phần giữ chân nhân lực chất lượng cao. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc bệnh viện phối hợp với Sở Y tế; Thời gian: 1 năm.

  3. Hiện đại hóa điều kiện làm việc: Đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng, trang thiết bị y tế và cải thiện môi trường làm việc nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho nhân viên y tế thực hiện công việc hiệu quả. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý bệnh viện; Thời gian: 2-5 năm.

  4. Rà soát và cải tiến cơ chế hành chính, thi đua khen thưởng: Tinh giản thủ tục hành chính, xây dựng chính sách thi đua công bằng, minh bạch nhằm tạo động lực làm việc cho nhân viên y tế. Chủ thể thực hiện: Phòng Tổ chức cán bộ; Thời gian: 6 tháng - 1 năm.

  5. Xây dựng kế hoạch đào tạo và phát triển nghề nghiệp: Lập kế hoạch đào tạo dài hạn, tạo cơ hội thăng tiến và phát triển nghề nghiệp cho nhân viên y tế, đồng thời khuyến khích học tập nâng cao trình độ chuyên môn. Chủ thể thực hiện: Phòng Đào tạo và Ban lãnh đạo; Thời gian: liên tục hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý bệnh viện: Giúp hiểu rõ thực trạng nguồn nhân lực và các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng công việc, từ đó xây dựng chính sách quản lý nhân sự hiệu quả, nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

  2. Nhà hoạch định chính sách y tế: Cung cấp dữ liệu thực tiễn về tình hình nhân lực y tế tại tuyến bệnh viện hạng II, hỗ trợ xây dựng các chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế phù hợp với điều kiện địa phương.

  3. Nhà nghiên cứu và học viên ngành quản lý bệnh viện, y tế công cộng: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu kết hợp định lượng và định tính trong lĩnh vực quản lý nguồn nhân lực y tế.

  4. Nhân viên y tế và các tổ chức công đoàn, đoàn thể trong bệnh viện: Giúp nhận thức rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng công việc, từ đó đề xuất các giải pháp cải thiện môi trường làm việc và nâng cao động lực nghề nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao sự hài lòng đối với công việc của nhân viên y tế lại quan trọng?
    Sự hài lòng công việc ảnh hưởng trực tiếp đến động lực làm việc, chất lượng chăm sóc bệnh nhân và khả năng giữ chân nhân viên y tế. Nghiên cứu cho thấy nhân viên hài lòng có hiệu suất làm việc cao hơn và ít có ý định nghỉ việc.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sự hài lòng của nhân viên y tế tại Bệnh viện Đa khoa Sơn Tây?
    Các yếu tố chính gồm sự hỗ trợ của lãnh đạo, thu nhập, điều kiện làm việc và cơ hội đào tạo, phát triển nghề nghiệp. Những yếu tố này có ảnh hưởng độc lập và có ý nghĩa thống kê trong phân tích hồi quy đa biến.

  3. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
    Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp định lượng và định tính, khảo sát toàn bộ 281 nhân viên y tế bằng phiếu điều tra và phỏng vấn sâu, thảo luận nhóm nhằm bổ sung và giải thích kết quả.

  4. Làm thế nào để cải thiện sự hài lòng công việc của nhân viên y tế?
    Cần nâng cao thu nhập, cải thiện điều kiện làm việc, tạo cơ hội đào tạo và phát triển nghề nghiệp, đồng thời xây dựng môi trường làm việc thân thiện, hỗ trợ từ lãnh đạo và đồng nghiệp.

  5. Nghiên cứu có thể áp dụng cho các bệnh viện khác không?
    Mặc dù nghiên cứu tập trung tại Bệnh viện Đa khoa Sơn Tây, các kết quả và khuyến nghị có thể tham khảo và điều chỉnh phù hợp để áp dụng cho các bệnh viện hạng II hoặc tương đương tại các địa phương khác.

Kết luận

  • Nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa Sơn Tây đang thiếu hụt về số lượng và chất lượng, đặc biệt là đội ngũ bác sĩ có trình độ cao.
  • Mức độ hài lòng chung đối với công việc của nhân viên y tế chỉ đạt khoảng 29,5%, thấp hơn nhiều so với mức mong đợi.
  • Các yếu tố ảnh hưởng chính đến sự hài lòng gồm sự hỗ trợ của lãnh đạo, thu nhập, điều kiện làm việc và cơ hội đào tạo, phát triển nghề nghiệp.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nâng cao trình độ chuyên môn, xây dựng cơ chế tự chủ tài chính, cải thiện điều kiện làm việc và chính sách thi đua khen thưởng.
  • Các bước tiếp theo cần triển khai các khuyến nghị trong vòng 1-3 năm, đồng thời tiếp tục nghiên cứu đánh giá hiệu quả các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế và dịch vụ khám chữa bệnh tại bệnh viện.

Hành động ngay hôm nay để cải thiện môi trường làm việc và động lực cho nhân viên y tế sẽ góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng tại Sơn Tây và các khu vực lân cận.