Luận án tiến sĩ: Tác động của các hiệp định thương mại đến xuất khẩu gạo của Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Thị Thanh Huyền
• Người hướng dẫn: Hồ Đình Bảo
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế Quốc Dân
• Chuyên ngành: Kinh Tế Học (Lịch Sử Kinh Tế)
• Đề tài: Tác Động Của Hiệp Định Thương Mại Đến Xuất Khẩu Gạo Của Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận Án Tiến Sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ TÁC ĐỘNG CỦA HIỆP ĐỊNH THƯƠNG MẠI ĐẾN XUẤT KHẨU GẠO CỦA VIỆT NAM
• 1.1. Các nghiên cứu về tác động của hiệp định thương mại đến xuất khẩu gạo trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế
• 1.2. Các nghiên cứu về lợi ích của xuất khẩu và yếu tố tác động đến xuất khẩu
• 1.3. Các nghiên cứu về tác động của các hiệp định thương mại đến xuất khẩu
• 1.4. Các nghiên cứu về xuất khẩu gạo và tác động của hiệp định thương mại đến xuất khẩu gạo
• 1.5. Khoảng trống nghiên cứu
• 1.6. TIỂU KẾT CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ THÍCH ỨNG VỚI TÁC ĐỘNG CỦA HIỆP ĐỊNH THƯƠNG MẠI ĐẾN XUẤT KHẨU GẠO
• 2.1. Cơ sở lý luận về tác động của hiệp định thương mại đến xuất khẩu gạo
• 2.2. Lý luận về các hiệp định thương mại
• 2.3. Xuất khẩu gạo và tác động của hiệp định thương mại đến xuất khẩu gạo
• 2.4. Kinh nghiệm quốc tế về thích ứng với tác động của các hiệp định thương mại đến xuất khẩu gạo
• 2.4.1. Kinh nghiệm của Thái Lan
• 2.4.2. Kinh nghiệm của Trung Quốc
• 2.4.3. Kinh nghiệm của Ấn Độ
• 2.5. Bài học kinh nghiệm về tác động của các hiệp định thương mại đối với xuất khẩu gạo của Việt Nam
• 2.6. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG TÁC ĐỘNG CỦA CÁC HIỆP ĐỊNH THƯƠNG MẠI ĐẾN XUẤT KHẨU GẠO CỦA VIỆT NAM
• 3.1. Khái quát tình hình phát triển ngành gạo Việt Nam
• 3.2. Tình hình sản xuất và xuất khẩu gạo Việt Nam từ năm 1981 đến 1999
• 3.3. Tình hình sản xuất và xuất khẩu gạo Việt Nam từ năm 2000 đến 2017
• 3.4. Thực trạng tác động của các hiệp định thương mại đến xuất khẩu gạo của Việt Nam giai đoạn 2000 - 2015
• 3.5. Tổng quan về các hiệp định thương mại Việt Nam tham gia
• 3.6. Thực trạng tác động của các hiệp định thương mại đã có hiệu lực đến xuất khẩu gạo Việt Nam
• 3.7. Đánh giá tác động của hiệp định thương mại đến xuất khẩu gạo của Việt Nam
• 3.8. Thuận lợi, hạn chế và nguyên nhân hạn chế khi xuất khẩu gạo Việt Nam chịu tác động của các hiệp định thương mại
• 3.8.1. Nguyên nhân hạn chế
• 3.9. TIỂU KẾT CHƯƠNG 3
• 4. CHƯƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO KHẢ NĂNG THÍCH ỨNG CỦA XUẤT KHẨU GẠO VIỆT NAM TRƯỚC TÁC ĐỘNG CỦA CÁC HIỆP ĐỊNH THƯƠNG MẠI ĐẾN NĂM 2030
• 4.1. Xu hướng xuất khẩu, nhập khẩu gạo trên thế giới tác động đến xuất khẩu gạo của Việt Nam
• 4.2. Biến động về cung, cầu gạo thế giới
• 4.3. Sự thay đổi trong chính sách xuất nhập khẩu gạo của các nước tác động đến xuất khẩu gạo của Việt Nam
• 4.4. Ảnh hưởng của cuộc chiến tranh thương mại
• 4.5. Khả năng tác động của các hiệp định thương mại chưa có hiệu lực và các hiệp định thương mại đang đàm phán đối với xuất khẩu gạo của Việt Nam
• 4.6. Xu thế tác động của các hiệp định thương mại đến xuất khẩu gạo của Việt Nam
• 4.7. Hiệp định thương mại và rào cản thuế quan đối với gạo Việt Nam xuất khẩu
• 4.8. Hiệp định thương mại và rào cản phi thuế đối với xuất khẩu gạo của Việt Nam
• 4.9. Hiệp định thương mại và biến đổi khí hậu đối với sản xuất lúa gạo của Việt Nam
• 4.10. Một số giải pháp đối với xuất khẩu gạo Việt Nam nhằm thích ứng với tác động của các hiệp định thương mại
• 4.10.1. Thích ứng với nội dung quy tắc xuất xứ, rào cản kỹ thuật và kiểm dịch động, thực vật của hiệp định thương mại
• 4.10.2. Thích ứng với nội dung cạnh tranh và kinh doanh của hiệp định thương mại
• 4.10.3. Thích ứng với cam kết thuế quan, chống bán phá giá và cơ chế giải quyết tranh chấp của hiệp định thương mại
• 4.10.4. Thích ứng với nội dung phát triển bền vững của hiệp định thương mại
• 4.11. Một số kiến nghị
• 4.11.1. Đối với Chính phủ
• 4.11.2. Đối với các Bộ, ngành
• 4.11.3. Đối với Hiệp hội Lương thực Việt Nam
• 4.12. TIỂU KẾT CHƯƠNG 4
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tác động của hiệp định thương mại đến xuất khẩu gạo Việt Nam

Hiệp định thương mại đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy xuất khẩu gạo của Việt Nam. Các hiệp định này không chỉ tạo ra cơ hội tiếp cận thị trường mới mà còn giúp nâng cao giá trị sản phẩm. Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam hội nhập sâu rộng, việc tham gia vào các hiệp định thương mại như EVFTA hay CPTPP đã mở ra nhiều cơ hội cho gạo Việt Nam. Tuy nhiên, để tận dụng được những lợi ích này, sản phẩm gạo cần đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng và quy định về xuất xứ. Theo nghiên cứu, việc thực hiện các cam kết trong hiệp định thương mại đã giúp ngành gạo Việt Nam tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Điều này thể hiện rõ qua sự gia tăng lượng gạo xuất khẩu sang các thị trường khó tính như EU và Nhật Bản.

1.1. Cơ hội từ hiệp định thương mại

Các hiệp định thương mại đã tạo ra nhiều cơ hội cho xuất khẩu gạo Việt Nam. Việc giảm thuế quan và mở rộng thị trường đã giúp gạo Việt Nam có thể cạnh tranh hơn với các sản phẩm từ các nước khác. Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, lượng gạo xuất khẩu sang các thị trường như EU đã tăng đáng kể sau khi hiệp định EVFTA có hiệu lực. Điều này cho thấy rằng thương mại quốc tế không chỉ là một cơ hội mà còn là một thách thức, đòi hỏi các nhà sản xuất phải nâng cao chất lượng sản phẩm và cải thiện quy trình sản xuất. Hơn nữa, việc tham gia vào các hiệp định thương mại cũng giúp Việt Nam học hỏi được nhiều kinh nghiệm từ các nước khác trong việc phát triển ngành gạo.

1.2. Thách thức từ hiệp định thương mại

Mặc dù có nhiều cơ hội, xuất khẩu gạo Việt Nam cũng phải đối mặt với không ít thách thức từ các hiệp định thương mại. Các quy định khắt khe về chất lượng, an toàn thực phẩm và tiêu chuẩn xuất xứ đã đặt ra áp lực lớn cho các nhà sản xuất. Nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn này, dẫn đến việc mất thị phần vào tay các đối thủ cạnh tranh. Hơn nữa, sự cạnh tranh từ các nước xuất khẩu gạo lớn như Thái Lan và Ấn Độ cũng là một yếu tố cần được xem xét. Để tồn tại và phát triển, ngành gạo Việt Nam cần có những chiến lược rõ ràng nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và xây dựng thương hiệu mạnh mẽ trên thị trường quốc tế.

II. Chính sách thương mại và tác động đến xuất khẩu gạo

Chính sách thương mại của Việt Nam có ảnh hưởng lớn đến xuất khẩu gạo. Các chính sách này không chỉ định hướng cho hoạt động xuất khẩu mà còn tạo ra môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp. Việc xây dựng các chính sách hỗ trợ cho ngành gạo như giảm thuế, hỗ trợ tài chính cho nông dân đã giúp tăng cường khả năng cạnh tranh. Theo báo cáo của Hiệp hội Lương thực Việt Nam, những chính sách này đã góp phần làm tăng kim ngạch xuất khẩu gạo trong những năm gần đây. Tuy nhiên, cần có sự điều chỉnh kịp thời để phù hợp với tình hình thực tế và yêu cầu của thị trường quốc tế.

2.1. Chính sách hỗ trợ nông dân

Chính phủ đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ cho nông dân nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Các chương trình đào tạo, chuyển giao công nghệ và hỗ trợ tài chính đã giúp nông dân cải thiện quy trình sản xuất. Điều này không chỉ giúp tăng sản lượng gạo Việt Nam mà còn nâng cao giá trị sản phẩm trên thị trường quốc tế. Theo thống kê, những nông dân được tham gia vào các chương trình hỗ trợ đã có sự cải thiện rõ rệt về thu nhập và chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng để đảm bảo hiệu quả của các chính sách này.

2.2. Điều chỉnh chính sách thương mại

Việc điều chỉnh chính sách thương mại là cần thiết để phù hợp với xu hướng phát triển của thị trường. Các hiệp định thương mại mới yêu cầu Việt Nam phải nâng cao tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm. Do đó, việc điều chỉnh chính sách xuất khẩu gạo cần phải được thực hiện một cách linh hoạt và kịp thời. Các doanh nghiệp cần được khuyến khích tham gia vào các chương trình nâng cao chất lượng sản phẩm và xây dựng thương hiệu. Điều này không chỉ giúp tăng cường khả năng cạnh tranh mà còn góp phần nâng cao giá trị xuất khẩu gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.