I. Tổng quan về ngành thủy sản Việt Nam và thị trường EU
Ngành thủy sản Việt Nam có lợi thế bờ biển dài, nguồn lợi hải sản phong phú và đa dạng. Ngành đóng góp đáng kể vào GDP, tạo việc làm cho hàng triệu người và cung cấp nguồn thực phẩm quan trọng. Tuy nhiên, xuất khẩu thủy sản vẫn chủ yếu là nguyên liệu thô, giá trị gia tăng thấp, hiệu quả chưa cao. "Việt Nam có bờ biển dài 3260 km, vùng đặc quyền kinh tế rộng khoảng 1 triệu km2... trữ lượng hải sản gần 3 triệu tấn." Tiềm năng nuôi trồng thủy sản rất lớn nhưng năng suất chưa cao so với các nước trong khu vực. EU là thị trường tiềm năng với gần 400 triệu dân, yêu cầu chất lượng cao và là thị trường chiến lược cho xuất khẩu thủy sản Việt Nam. "EU được coi là thị trường chiến lược trong hoạt động xuất khẩu của Việt Nam... khi mà nhập khẩu thủy sản của thị trường Nhật Bản có dấu hiệu chững lại và Mỹ đặt ra những quy định pháp lý..." Việc đáp ứng các tiêu chuẩn của EU là thách thức nhưng cũng là cơ hội để nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm thủy sản Việt Nam.
II. Thực trạng xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang EU
Xuất khẩu thủy sản sang EU tuy chưa chiếm tỷ trọng lớn nhưng có tốc độ tăng trưởng đáng kể. "Giá trị xuất khẩu sang thị trường EU trong 10 tháng đầu năm 2003 tăng 70% so với cùng kì năm ngoái." Các sản phẩm chính xuất khẩu sang EU bao gồm tôm, cá đông lạnh, mực, bạch tuộc đông lạnh. "Các mặt hàng chính xuất khẩu vào EU là: cá đông lạnh... mực, bạch tuộc đông lạnh... Tôm đông lạnh..." EU đòi hỏi tiêu chuẩn chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm rất cao, đòi hỏi Việt Nam phải nỗ lực đáp ứng. Việc EU công nhận Việt Nam vào danh sách các nước được phép xuất khẩu thủy sản là bước tiến quan trọng, mở ra nhiều cơ hội. "Ngày 16/11/1999, Cộng đồng Châu Âu (EC) đã ký Quyết định đưa Việt Nam vào danh sách I - các nước được phép xuất khẩu thủy sản vào EU."
III. Các thị trường xuất khẩu thủy sản lớn khác của Việt Nam
Ngoài EU, các thị trường xuất khẩu thủy sản lớn của Việt Nam bao gồm Nhật Bản, Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc, Hồng Kông, Singapore... Mỗi thị trường có đặc điểm và yêu cầu riêng. "Năm 2002 cơ cấu thị trường xuất khẩu thủy sản của Việt Nam như sau: Mỹ 32,87%, Nhật 26,57%, Trung Quốc 8,54%, Hồng Kông 6,39%, EU 3,65%..." Thị trường Nhật Bản và Mỹ tuy lớn nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro do khủng hoảng kinh tế, cạnh tranh gay gắt và các rào cản thương mại. Các thị trường khác như Trung Quốc, Hàn Quốc, Đông Nam Á cũng có tiềm năng nhưng cần đa dạng hóa sản phẩm và mở rộng thị trường. "Để tăng thị phần của thủy sản Việt Nam tại Trung Quốc, các doanh nghiệp của chúng ta cần đa dạng hoá các mặt hàng..."
IV. Định hướng và giải pháp phát triển xuất khẩu thủy sản sang EU
Để đẩy mạnh xuất khẩu thủy sản sang EU, Việt Nam cần tập trung vào các giải pháp: nâng cao chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn của EU; đa dạng hóa sản phẩm, phát triển các sản phẩm giá trị gia tăng; tăng cường xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm; "...cần phải tăng cường cơ sở vật chất kỹ thuật trực tiếp phục vụ sản xuất kinh doanh của ngành, đồng thời Nhà nước cần ban hành những chính sách mới để khuyến khích, kêu gọi đầu tư..." Đẩy mạnh đầu tư, đổi mới công nghệ; hoàn thiện hệ thống pháp luật, chính sách hỗ trợ; tăng cường hợp tác quốc tế. Khoá luận này cung cấp cái nhìn tổng quan về thực trạng và tiềm năng xuất khẩu thủy sản Việt Nam, đặc biệt là thị trường EU, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả xuất khẩu, góp phần phát triển bền vững ngành thủy sản Việt Nam.
