Luận án tiến sĩ về cơ cấu thu ngân sách nhà nước bền vững ở Việt Nam

• Tác giả: Vũ Thị Tâm Thu
• Người hướng dẫn: Vương Thị Thu Hiền
• Trường học: Học viện Tài chính
• Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
• Đề tài: Cơ Cấu Thu Ngân Sách Nhà Nước Bền Vững Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• 1.1. TỔNG QUAN NHỮNG NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• 1.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài
• 1.3. Tình hình nghiên cứu trong nước
• 1.4. NHẬN XÉT CHUNG VỀ KẾT QUẢ CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ NGHIÊN CỨU
• 1.4.1. Những kết quả đạt được mà luận án sẽ kế thừa
• 1.4.2. Những khoảng trống cần tiếp tục nghiên cứu
• 1.5. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: LÝ LUẬN VỀ CƠ CẤU THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC THEO HƯỚNG THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC BỀN VỮNG
• 2.1. THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VÀ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC BỀN VỮNG
• 2.1.1. Thu ngân sách nhà nước
• 2.1.2. Thu ngân sách nhà nước bền vững
• 2.2. CƠ CẤU THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC THEO HƯỚNG THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC BỀN VỮNG
• 2.2.1. Khái niệm cơ cấu thu ngân sách nhà nước theo hướng thu ngân sách nhà nước bền vững
• 2.2.2. Nội dung cơ cấu thu ngân sách nhà nước theo hướng thu ngân sách nhà nước bền vững
• 2.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến cơ cấu thu ngân sách nhà nước theo hướng thu ngân sách nhà nước bền vững
• 2.2.4. Các tiêu chí đánh giá cơ cấu thu ngân sách nhà nước theo hướng thu ngân sách nhà nước bền vững
• 2.3. KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ THIẾT LẬP CƠ CẤU THU NGÂN SÁCH THEO HƯỚNG THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC BỀN VỮNG VÀ BÀI HỌC CHO VIỆT NAM
• 2.3.1. Kinh nghiệm quốc tế về thiết lập cơ cấu thu ngân sách theo hướng thu ngân sách nhà nước bền vững
• 2.3.2. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam
• 2.4. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG CƠ CẤU THU NGÂN SÁCH THEO HƯỚNG THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC BỀN VỮNG Ở VIỆT NAM
• 3.1. KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI VÀ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM
• 3.1.1. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội giai đoạn 2011 – 2020
• 3.1.2. Tình hình thu ngân sách nhà nước ở Việt Nam
• 3.2. THỰC TRẠNG CƠ CẤU THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC THEO HƯỚNG THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC BỀN VỮNG GIAI ĐOẠN 2011 – 2020
• 3.2.1. Thực trạng cơ cấu thu ngân sách nhà nước theo nguồn hình thành
• 3.2.2. Thực trạng cơ cấu thu ngân sách nhà nước theo khu vực kinh tế
• 3.2.3. Thực trạng cơ cấu thu ngân sách nhà nước theo nội dung kinh tế
• 3.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CƠ CẤU THU NGÂN SÁCH THEO HƯỚNG THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC BỀN VỮNG Ở VIỆT NAM
• 3.3.1. Những kết quả đạt được
• 3.3.2. Những hạn chế
• 3.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế
• 3.4. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
• 4. CHƯƠNG 4: HOÀN THIỆN CƠ CẤU THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC THEO HƯỚNG THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC BỀN VỮNG Ở VIỆT NAM
• 4.1. BỐI CẢNH KINH TẾ - XÃ HỘI VÀ NHỮNG CƠ HỘI, THÁCH THỨC ĐỐI VỚI CƠ CẤU THU NGÂN SÁCH Ở VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2030
• 4.1.1. Bối cảnh kinh tế - xã hội
• 4.1.2. Những cơ hội, thách thức đối với cơ cấu thu ngân sách ở Việt Nam
• 4.2. MỤC TIÊU, QUAN ĐIỂM VÀ ĐỊNH HƯỚNG HOÀN THIỆN CƠ CẤU THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC ĐẾN NĂM 2030
• 4.2.1. Mục tiêu hoàn thiện cơ cấu thu ngân sách nhà nước giai đoạn 2021 - 2030
• 4.2.2. Quan điểm hoàn thiện cơ cấu thu ngân sách nhà nước giai đoạn 2021 - 2030
• 4.2.3. Định hướng hoàn thiện cơ cấu thu ngân sách nhà nước ở Việt Nam
• 4.3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CƠ CẤU THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC THEO HƯỚNG THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC BỀN VỮNG ĐẾN NĂM 2030
• 4.3.1. Các giải pháp theo phân loại cơ cấu thu ngân sách nhà nước
• 4.3.2. Các giải pháp về quản lý thu ngân sách nhà nước
• 4.3.3. Các giải pháp điều kiện
• 4.4. KẾT LUẬN CHƯƠNG 4
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1: ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA CÁC NHÂN TỐ TỚI CƠ CẤU THU NỘI ĐỊA
• PHỤ LỤC 2: ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA CƠ CẤU VỐN ĐẦU TƯ XÃ HỘI ĐẾN THU NGÂN SÁCH TỪ CÁC KHU VỰC KINH TẾ
• PHỤ LỤC 3: TỔNG HỢP SỐ LIỆU PHỤC VỤ CHO MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU (1), (2), (3)
• PHỤ LỤC 4: TỔNG HỢP SỐ LIỆU PHỤC VỤ CHO MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU (4)
• PHỤ LỤC 5: KẾT QUẢ ƯỚC LƯỢNG MÔ HÌNH (1)
• PHỤ LỤC 6: CÁC KIỂM ĐỊNH ĐÁNH GIÁ MÔ HÌNH (1)
• PHỤ LỤC 7: KẾT QUẢ ƯỚC LƯỢNG MÔ HÌNH (2)
• PHỤ LỤC 8: CÁC KIỂM ĐỊNH ĐÁNH GIÁ MÔ HÌNH (2)
• PHỤ LỤC 9: KẾT QUẢ ƯỚC LƯỢNG MÔ HÌNH (3)
• PHỤ LỤC 10: CÁC KIỂM ĐỊNH ĐÁNH GIÁ MÔ HÌNH (3)
• PHỤ LỤC 11: KẾT QUẢ ƯỚC LƯỢNG MÔ HÌNH (4)
• PHỤ LỤC 12: CÁC KIỂM ĐỊNH ĐÁNH GIÁ MÔ HÌNH (4)
• PHỤ LỤC 13: THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC THEO NỘI DUNG KINH TẾ GIAI ĐOẠN 2011 – 2020

I. Giới thiệu về cơ cấu thu ngân sách nhà nước bền vững tại Việt Nam

Cơ cấu thu ngân sách nhà nước (NSNN) là một yếu tố quan trọng trong việc đảm bảo sự bền vững của nền tài chính quốc gia. Tại Việt Nam, việc điều chỉnh cơ cấu thu NSNN cần thiết để duy trì nguồn thu ổn định, từ đó góp phần vào an toàn tài chính vĩ mô. Mục tiêu của nghiên cứu này là phân tích cơ cấu thu NSNN theo hướng bền vững, nhằm đảm bảo nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội. Theo Nghị quyết số 07-NQ/TW, việc cơ cấu lại NSNN và quản lý nợ công cần được thực hiện để bảo đảm nền tài chính quốc gia an toàn và bền vững. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm sự phụ thuộc vào nguồn thu không ổn định và bội chi ngân sách kéo dài.

1.1. Tầm quan trọng của cơ cấu thu ngân sách

Cơ cấu thu NSNN ảnh hưởng trực tiếp đến sự ổn định và phát triển của nền kinh tế. Một cơ cấu thu hợp lý không chỉ phản ánh sự phát triển của thu ngân sách mà còn tác động đến sự ổn định kinh tế xã hội. Các nguồn thu từ hoạt động sản xuất - kinh doanh và tiêu dùng trong nước cần được coi là nền tảng cho cơ cấu thu bền vững. Việc giảm dần phụ thuộc vào nguồn thu từ xuất nhập khẩu và khai thác tài nguyên khoáng sản là cần thiết trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế.

II. Thực trạng cơ cấu thu ngân sách nhà nước ở Việt Nam giai đoạn 2011 2020

Trong giai đoạn 2011 - 2020, cơ cấu thu NSNN của Việt Nam chưa thật sự hợp lý và bền vững. Tỷ trọng thu từ thuế và các khoản thu quan trọng như thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế giá trị gia tăng có xu hướng giảm. Đồng thời, ngân sách còn phụ thuộc nhiều vào các nguồn thu không thường xuyên, trong khi nhu cầu chi tiêu ngân sách ngày càng tăng. Hệ quả là tình trạng thâm hụt ngân sách kéo dài và áp lực nợ công gia tăng. Đặc biệt, đại dịch Covid-19 đã làm trầm trọng thêm tình hình, khiến nguồn thu NSNN sụt giảm nghiêm trọng.

2.1. Đánh giá thực trạng thu ngân sách

Thực trạng thu NSNN trong giai đoạn này cho thấy sự không cân đối giữa nguồn thu và nhu cầu chi tiêu. Các nguồn thu từ thuế gián thu và thuế trực thu cần được điều chỉnh để đảm bảo tính bền vững. Hơn nữa, sự gia tăng liên tục của nợ công cũng đặt ra thách thức lớn cho việc quản lý ngân sách. Việc nghiên cứu những nguyên nhân của những hạn chế này là cần thiết để đưa ra giải pháp cải thiện cơ cấu thu NSNN trong tương lai.

III. Giải pháp hoàn thiện cơ cấu thu ngân sách nhà nước đến năm 2030

Để hoàn thiện cơ cấu thu NSNN theo hướng bền vững, cần xác định rõ mục tiêu và định hướng phát triển. Các giải pháp bao gồm hoàn thiện hệ thống chính sách thu ngân sách, đảm bảo huy động hợp lý các nguồn lực cho ngân sách nhà nước, và tạo lập môi trường cạnh tranh phù hợp. Đặc biệt, cần tăng cường thu nội địa, nhằm giảm dần sự phụ thuộc vào các nguồn thu không ổn định. Việc này không chỉ giúp cân đối ngân sách mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

3.1. Định hướng phát triển cơ cấu thu ngân sách

Mục tiêu hoàn thiện cơ cấu thu NSNN đến năm 2030 là tăng tỷ trọng thu nội địa trong tổng thu ngân sách lên khoảng 86 - 87%. Điều này sẽ được thực hiện thông qua việc cải cách chính sách thuế, tăng cường quản lý thu ngân sách, và nâng cao tính minh bạch trong quản lý tài chính công. Cần chú trọng đến việc phát triển các nguồn thu bền vững, từ đó đảm bảo sự ổn định và phát triển lâu dài cho nền kinh tế.