I. Giới thiệu về cơ cấu thu ngân sách nhà nước bền vững tại Việt Nam
Cơ cấu thu ngân sách nhà nước (NSNN) là một yếu tố quan trọng trong việc đảm bảo sự bền vững của nền tài chính quốc gia. Tại Việt Nam, việc điều chỉnh cơ cấu thu NSNN cần thiết để duy trì nguồn thu ổn định, từ đó góp phần vào an toàn tài chính vĩ mô. Mục tiêu của nghiên cứu này là phân tích cơ cấu thu NSNN theo hướng bền vững, nhằm đảm bảo nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội. Theo Nghị quyết số 07-NQ/TW, việc cơ cấu lại NSNN và quản lý nợ công cần được thực hiện để bảo đảm nền tài chính quốc gia an toàn và bền vững. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm sự phụ thuộc vào nguồn thu không ổn định và bội chi ngân sách kéo dài.
1.1. Tầm quan trọng của cơ cấu thu ngân sách
Cơ cấu thu NSNN ảnh hưởng trực tiếp đến sự ổn định và phát triển của nền kinh tế. Một cơ cấu thu hợp lý không chỉ phản ánh sự phát triển của thu ngân sách mà còn tác động đến sự ổn định kinh tế xã hội. Các nguồn thu từ hoạt động sản xuất - kinh doanh và tiêu dùng trong nước cần được coi là nền tảng cho cơ cấu thu bền vững. Việc giảm dần phụ thuộc vào nguồn thu từ xuất nhập khẩu và khai thác tài nguyên khoáng sản là cần thiết trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế.
II. Thực trạng cơ cấu thu ngân sách nhà nước ở Việt Nam giai đoạn 2011 2020
Trong giai đoạn 2011 - 2020, cơ cấu thu NSNN của Việt Nam chưa thật sự hợp lý và bền vững. Tỷ trọng thu từ thuế và các khoản thu quan trọng như thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế giá trị gia tăng có xu hướng giảm. Đồng thời, ngân sách còn phụ thuộc nhiều vào các nguồn thu không thường xuyên, trong khi nhu cầu chi tiêu ngân sách ngày càng tăng. Hệ quả là tình trạng thâm hụt ngân sách kéo dài và áp lực nợ công gia tăng. Đặc biệt, đại dịch Covid-19 đã làm trầm trọng thêm tình hình, khiến nguồn thu NSNN sụt giảm nghiêm trọng.
2.1. Đánh giá thực trạng thu ngân sách
Thực trạng thu NSNN trong giai đoạn này cho thấy sự không cân đối giữa nguồn thu và nhu cầu chi tiêu. Các nguồn thu từ thuế gián thu và thuế trực thu cần được điều chỉnh để đảm bảo tính bền vững. Hơn nữa, sự gia tăng liên tục của nợ công cũng đặt ra thách thức lớn cho việc quản lý ngân sách. Việc nghiên cứu những nguyên nhân của những hạn chế này là cần thiết để đưa ra giải pháp cải thiện cơ cấu thu NSNN trong tương lai.
III. Giải pháp hoàn thiện cơ cấu thu ngân sách nhà nước đến năm 2030
Để hoàn thiện cơ cấu thu NSNN theo hướng bền vững, cần xác định rõ mục tiêu và định hướng phát triển. Các giải pháp bao gồm hoàn thiện hệ thống chính sách thu ngân sách, đảm bảo huy động hợp lý các nguồn lực cho ngân sách nhà nước, và tạo lập môi trường cạnh tranh phù hợp. Đặc biệt, cần tăng cường thu nội địa, nhằm giảm dần sự phụ thuộc vào các nguồn thu không ổn định. Việc này không chỉ giúp cân đối ngân sách mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
3.1. Định hướng phát triển cơ cấu thu ngân sách
Mục tiêu hoàn thiện cơ cấu thu NSNN đến năm 2030 là tăng tỷ trọng thu nội địa trong tổng thu ngân sách lên khoảng 86 - 87%. Điều này sẽ được thực hiện thông qua việc cải cách chính sách thuế, tăng cường quản lý thu ngân sách, và nâng cao tính minh bạch trong quản lý tài chính công. Cần chú trọng đến việc phát triển các nguồn thu bền vững, từ đó đảm bảo sự ổn định và phát triển lâu dài cho nền kinh tế.
