Nghiên cứu thương mại hàng hóa giữa Việt Nam và các nước ASEAN phát triển

MỞ ĐẦU

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƯỚC CÓ CHỦ ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

1.1. Nghiên cứu trong nước

1.1.1. Nhóm 1: Các công trình khoa học nghiên cứu về quan hệ nói chung và thương mại Việt Nam - ASEAN nói riêng

1.1.2. Nhóm 2: Về nghiên cứu thương mại hàng hóa giữa Việt Nam và các nước phát triển trong khu vực ASEAN

1.2. Nghiên cứu nước ngoài

1.2.1. Đánh giá chung

1.3. KHUNG PHÂN TÍCH VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

2. CHƯƠNG 2: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUAN HỆ THƯƠNG MẠI HÀNG HÓA QUỐC TẾ

2.1. Một số khái niệm cơ bản

2.1.1. Khái niệm về thương mại quốc tế

2.1.2. Khái niệm thương mại hàng hóa, cơ cấu thương mại hàng hóa

2.1.3. Phân loại cơ cấu trong quan hệ thương mại hàng hóa quốc tế

2.2. Một số lý thuyết về thương mại quốc tế

2.2.1. Lý thuyết thương mại quốc tế cổ điển và tân cổ điển

2.2.2. Lý thuyết thương mại hiện đại

2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến thương mại quốc tế

2.3.1. Lợi thế so sánh của mỗi nước

2.3.2. Chính sách thương mại

2.3.3. Nỗ lực của doanh nghiệp

2.3.4. Điều kiện và trình độ phát triển kinh tế xã hội của mỗi nước

2.3.5. Vị trí địa lý

2.3.6. Đầu tư trực tiếp nước ngoài

2.4. Các tiêu chí đánh giá dòng thương mại hàng hóa quốc tế

2.5. Thực tiễn về thương mại hàng hóa quốc tế

2.5.1. Kinh nghiệm của Hàn Quốc

2.5.2. Kinh nghiệm của Trung Quốc

3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG QUAN HỆ THƯƠNG MẠI HÀNG HÓA GIỮA VIỆT NAM VỚI 4 NƯỚC ASEAN PHÁT TRIỂN

3.1. Bức tranh chung về xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam với thế giới và với các nước ASEAN

3.1.1. Xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam với thế giới

3.1.2. Kim ngạch và chủng loại hàng hóa xuất nhập khẩu Việt Nam với ASEAN

3.1.3. Thị trường xuất, nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam với ASEAN

3.2. Động thái thương mại hàng hóa giữa Việt Nam với 4 nước ASEAN phát triển (Thái Lan, Singapore, Malaysia, Indonesia)

3.2.1. Bức tranh chung về thương mại hàng hóa giữa Việt Nam với 4 nước ASEAN phát triển

3.2.2. Thương mại hàng hóa giữa Việt Nam với Singapore

3.2.3. Thương mại hàng hóa giữa Việt Nam với Thái Lan

3.2.4. Thương mại hàng hóa giữa Việt Nam và Indonesia

3.2.5. Thương mại hàng hóa giữa Việt Nam và Malaysia

3.3. Đánh giá quan hệ thương mại hàng hóa giữa Việt Nam với ASEAN nói chung và 4 nước ASEAN phát triển nói riêng

3.3.1. Đánh giá quan hệ thương mại hàng hóa giữa Việt Nam với ASEAN

3.3.2. Đánh giá quan hệ thương mại hàng hóa giữa Việt Nam với 4 nước ASEAN phát triển

3.4. Một số hạn chế trong quan hệ thương mại hàng hóa giữa Việt Nam với các nước ASEAN phát triển nhìn từ góc độ của Việt Nam

4. CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY PHÁT TRIỂN QUAN HỆ THƯƠNG MẠI HÀNG HÓA GIỮA VIỆT NAM VỚI 4 NƯỚC ASEAN PHÁT TRIỂN

4.1. Bối cảnh thế giới và trong nước có tác động đến quan hệ thương mại hàng hóa của Việt Nam với các nước ASEAN phát triển

4.1.1. Bối cảnh kinh tế thế giới

4.1.2. Một số yếu tố kinh tế quốc tế tác động đến quan hệ thương mại hàng hóa giữa Việt Nam với 4 nước ASEAN phát triển

4.1.3. Bối cảnh trong nước

4.2. Quan điểm, định hướng phát triển thương mại hàng hóa của Việt Nam với thế giới nói chung và các nước ASEAN nói riêng

4.3. Giải pháp đối với nhóm hàng hóa nhập khẩu

4.4. Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu

4.4.1. Điều chỉnh chính sách thuế quan

4.4.2. Hoàn thiện các biện pháp phi thuế quan

4.4.3. Một số giải pháp khác

KẾT LUẬN

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC LIÊN QUAN TRỰC TIẾP ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Tổng quan tình hình nghiên cứu thương mại hàng hóa giữa Việt Nam và các nước ASEAN phát triển

Nghiên cứu thương mại hàng hóa giữa Việt Nam và các nước ASEAN phát triển đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu. Các công trình này thường tập trung vào việc phân tích các yếu tố tác động đến thương mại quốc tế, đặc biệt là trong bối cảnh hợp tác thương mại và chính sách thương mại giữa các quốc gia. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc gia nhập ASEAN đã tạo ra nhiều cơ hội cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam khi tiếp cận thị trường ASEAN. Bên cạnh đó, cũng có những thách thức mà Việt Nam phải đối mặt, như sự cạnh tranh từ các nước trong khu vực. Như Vũ Dương Ninh (2004) đã nêu rõ, việc phát triển quan hệ thương mại với các nước ASEAN không chỉ giúp Việt Nam tăng cường kim ngạch xuất khẩu mà còn góp phần vào việc nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế.

1.1. Các nghiên cứu trong nước

Trong số các nghiên cứu trong nước, có nhiều công trình đã đề cập đến thương mại hàng hóa giữa Việt Nam và các nước ASEAN. Các tác giả như Trần Xuân Thắng (2001) đã phân tích về thương mại Việt Nam - ASEAN trong bối cảnh thực hiện CEPT/AFTA, nêu bật những thuận lợi và khó khăn mà Việt Nam gặp phải trong quá trình hội nhập. Nghiên cứu của Hồng Vân (2007) cũng đã chỉ ra rằng ASEAN là một thị trường quan trọng đối với Việt Nam, với sự gia tăng kim ngạch xuất khẩu trong những năm qua. Những kết quả này cho thấy sự cần thiết phải tiếp tục nghiên cứu để hiểu rõ hơn về mô hình phát triển và chuỗi cung ứng trong thương mại hàng hóa giữa Việt Nam và các nước ASEAN phát triển.

1.2. Các nghiên cứu nước ngoài

Các nghiên cứu nước ngoài về thương mại quốc tế và hợp tác thương mại cũng đã cung cấp nhiều góc nhìn bổ ích cho việc phân tích quan hệ thương mại giữa Việt Nam và các nước ASEAN. Nghiên cứu của các tác giả quốc tế thường tập trung vào việc đánh giá tác động kinh tế từ các hiệp định thương mại tự do và đầu tư trực tiếp nước ngoài đến thương mại hàng hóa. Những nghiên cứu này không chỉ giúp Việt Nam nhận diện được các cơ hội mà còn chỉ ra những thách thức mà Việt Nam cần vượt qua để nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu hóa. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc có những chính sách thương mại linh hoạt và hiệu quả nhằm tối ưu hóa lợi ích từ mối quan hệ thương mại với các nước trong ASEAN.

II. Thực trạng quan hệ thương mại hàng hóa giữa Việt Nam và các nước ASEAN phát triển

Thực trạng quan hệ thương mại hàng hóa giữa Việt Nam và các nước ASEAN phát triển như Singapore, Thái Lan, Malaysia và Indonesia đã có những chuyển biến tích cực trong những năm qua. Theo số liệu thống kê, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang các nước này tăng đáng kể, phản ánh sự mở rộng của thị trường ASEAN. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết, như sự mất cân bằng trong giao thương khi Việt Nam chủ yếu xuất khẩu hàng hóa thô và nhập khẩu hàng hóa chế biến. Điều này cho thấy Việt Nam cần phải cải thiện chất lượng sản phẩm và tăng cường năng lực cạnh tranh để có thể gia tăng kim ngạch xuất khẩu sang các nước ASEAN. Hơn nữa, việc phát triển chuỗi cung ứng hiệu quả cũng là một yếu tố quan trọng giúp Việt Nam nâng cao vị thế trong thương mại quốc tế.

2.1. Bức tranh chung về xuất nhập khẩu hàng hóa

Bức tranh tổng thể về xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam với các nước ASEAN cho thấy sự gia tăng liên tục trong kim ngạch thương mại. Theo các báo cáo, Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng kể trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu, đặc biệt là sang các nước ASEAN. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng hàng hóa nhập khẩu từ các nước ASEAN cũng đang gia tăng, điều này đặt ra thách thức cho Việt Nam trong việc bảo vệ và phát triển năng lực cạnh tranh của các sản phẩm nội địa. Như vậy, việc xây dựng một chính sách thương mại hợp lý, kết hợp giữa phát triển xuất khẩu và kiểm soát nhập khẩu là rất cần thiết.

2.2. Đánh giá quan hệ thương mại hàng hóa giữa Việt Nam với ASEAN

Đánh giá tổng quan về quan hệ thương mại hàng hóa giữa Việt Nam và các nước ASEAN cho thấy rằng mối quan hệ này đang phát triển mạnh mẽ và ổn định. Các nước như Singapore và Thái Lan đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp hàng hóa và dịch vụ cho Việt Nam. Tuy nhiên, Việt Nam cũng cần phải chú ý đến việc cải thiện chất lượng sản phẩm và phát triển chuỗi cung ứng để có thể cạnh tranh tốt hơn với hàng hóa từ các nước ASEAN khác. Hơn nữa, việc tăng cường hợp tác thương mại và phát triển các chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp cũng là yếu tố quyết định để nâng cao hiệu quả trong thương mại quốc tế.

Luận án tiến sĩ về thương mại hàng hóa giữa Việt Nam và các nước ASEAN phát triển