Nghiên Cứu Quy Tắc Xuất Xứ Hàng Hoá CPTPP và Đề Xuất Chính Sách Cho Việt Nam

• Tác giả: Phan Hoàng Nam
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Ba Bình
• Trường học: Trường Đại Học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật Quốc tế
• Đề tài: Quy Tắc Xuất Xứ Hàng Hoá CPTPP và Đề Xuất Cho Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
• PHẦN MỞ ĐẦU
• 0.1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
• 0.2. Tình hình nghiên cứu đề tài. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu đề tài
• 0.3. Đối tượng nghiên cứu. Phạm vi nghiên cứu
• 0.4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu đề tài
• 0.5. Mục đích, nhiệm vụ của luận văn
• 0.6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
• 0.7. Bố cục của luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUY TẮC XUẤT XỨ: HÀNG HÓA VÀ KHÁI QUÁT VỀ QUY TẮC XUẤT XỨ THEO QUY ĐỊNH CỦA CPTPP
• 1.1. Một số vấn đề lý luận về quy tắc xuất xứ hàng hóa
• 1.2. Khái niệm quy tắc xuất xứ hàng hóa. Mục đích của quy tắc xuất xứ
• 1.3. Phân loại quy tắc xuất xứ hàng hóa
• 1.4. Khái quát về quy tắc xuất xứ hàng hóa theo quy định của CPTPP
• 1.5. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: NỘI DUNG QUY TẮC XUẤT XỨ HÀNG HÓA THEO QUY ĐỊNH CỦA CPTPP VÀ PHÁP LUẬT VIỆT NAM
• 2.1. Nội dung quy tắc xuất xứ hàng hóa theo quy định của CPTPP
• 2.2. Quy tắc xuất xứ thuần túy (Wholly Obtained - WO)
• 2.3. Quy tắc cộng gộp
• 2.4. Quy tắc xuất xứ cụ thể mặt hàng (Product Specific Rule — PSR)
• 2.5. Quy tắc xuất xứ đối với hàng dệt may
• 2.6. Quy định về xuất xứ của hàng hóa sau giai đoạn qua cảnh và chuyên tải
• 2.7. Một số quy tắc khác
• 2.8. Cơ chế chứng nhận xuất xứ hàng hóa trong CPTPP
• 2.9. Cơ chế xác minh xuất xứ hàng hóa
• 2.10. Thực trạng thực thi quy định về quy tắc xuất xứ hàng hóa trong CPTPP tại Việt Nam
• 2.11. Quy định chung về quy tắc xuất xứ hàng hóa theo pháp luật Việt Nam. Thực trạng nội luật hóa quy tắc xuất xứ hàng hóa theo CPTPP vào pháp luật Việt Nam. Thực trạng áp dụng quy định về quy tắc xuất xứ hàng hóa trong CPTPP
• 2.12. Thực trạng thụ hưởng ưu đãi thuế quan khi xuất khẩu sang thị trường CPTPP
• 2.13. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: MỘT SỐ ĐỀ XUẤT ĐỐI VỚI VIỆT NAM NHẰM THỰC THI HIỆU QUẢ QUY ĐỊNH VỀ QUY TẮC XUẤT XỨ HÀNG HÓA
• 3.1. Những điểm chưa phù hợp của pháp luật Việt Nam về quy tắc xuất xứ hàng hóa trong CPTPP
• 3.2. Thông tư 03/2019/TT-BCT thiếu giải nghĩa về các ký hiệu chuyên đổi chương
• 3.3. Những điểm chưa rõ ràng trong công thức tính hàm lượng giá trị khu vực
• 3.4. Quy định dẫn chiếu tới các hướng dẫn, giải thích chưa minh bạch
• 3.5. Cách tính trị giá nguyên liệu sử dụng trong sản xuất thiếu định nghĩa, hướng dẫn về thuật ngữ "giá đầu tiên"
• 3.6. Vấn đề liên quan đến áp dụng quy tắc “từ soi trở đi” trong CPTPP tại Việt Nam
• 3.7. Kiến nghị sửa đổi pháp luật Việt Nam
• 3.8. Kiến nghị sửa đổi Thông tư 03/2019/TT-BCT. Kiến nghị những vấn đề cần đưa ra Phiên họp Hội đồng CPTPP để thống nhất cách giải thích
• 3.9. Đề xuất cho các cơ quan nhà nước nhằm đảm bảo công tác quản lý việc tuân thủ quy tắc xuất xứ hàng hóa tại Việt Nam. Ban hành thêm các văn bản hướng dẫn kịp thời
• 3.10. Áp dụng chính xác, nghiêm các chế tài xử phạt hành chính liên quan đến vi phạm về xuất xứ hàng hóa
• 3.11. Tuyên truyền, phổ biến nhận thức, hiểu biết và ý thức chấp hành quy tắc xuất xứ hàng hóa trong CPTPP cho doanh nghiệp
• 3.12. Tiểu kết chương 3
• KẾT LUẬN

I. Giới thiệu về CPTPP và quy tắc xuất xứ hàng hóa

Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) là một trong những hiệp định thương mại tự do quan trọng nhất hiện nay, bao gồm 11 quốc gia thành viên. Một trong những nội dung cốt lõi của CPTPP là quy định về quy tắc xuất xứ hàng hóa. Quy tắc này không chỉ giúp xác định nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa mà còn tạo cơ sở cho việc áp dụng các ưu đãi thuế quan. Mục đích chính của quy tắc xuất xứ là nhằm bảo vệ lợi ích của các nước thành viên, đảm bảo rằng hàng hóa được hưởng ưu đãi thuế quan phải có nguồn gốc từ các quốc gia thành viên trong CPTPP. Điều này giúp thúc đẩy thương mại quốc tế và tạo ra một môi trường cạnh tranh công bằng hơn. Theo số liệu từ Bộ Công Thương, kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và các nước CPTPP đã tăng trưởng đáng kể kể từ khi hiệp định có hiệu lực, cho thấy tầm quan trọng của việc nắm rõ các quy định về quy tắc xuất xứ.

1.1. Khái niệm và phân loại quy tắc xuất xứ

Khái niệm quy tắc xuất xứ hàng hóa được định nghĩa là các quy định xác định hàng hóa được sản xuất hoặc chế biến ở đâu. Có hai loại quy tắc xuất xứ chính là quy tắc xuất xứ thuần túy và quy tắc xuất xứ cụ thể. Quy tắc xuất xứ thuần túy áp dụng cho hàng hóa được sản xuất hoàn toàn trong một quốc gia, trong khi quy tắc xuất xứ cụ thể yêu cầu hàng hóa phải trải qua một số quy trình chế biến nhất định để được coi là hàng hóa có xuất xứ từ quốc gia đó. Việc phân loại này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng hưởng ưu đãi thuế quan mà còn tác động đến chiến lược xuất khẩu và nhập khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam.

II. Nội dung quy tắc xuất xứ hàng hóa theo CPTPP

Nội dung quy tắc xuất xứ hàng hóa trong CPTPP được quy định rất cụ thể, bao gồm các quy tắc như quy tắc xuất xứ thuần túy, quy tắc cộng gộp và quy tắc xuất xứ cụ thể mặt hàng. Quy tắc xuất xứ thuần túy yêu cầu hàng hóa phải được sản xuất hoàn toàn trong một quốc gia thành viên CPTPP. Quy tắc cộng gộp cho phép các thành phần của hàng hóa được sản xuất tại nhiều quốc gia khác nhau nhưng vẫn được coi là hàng hóa có xuất xứ từ một quốc gia thành viên nếu đáp ứng các tiêu chí nhất định. Quy tắc xuất xứ cụ thể mặt hàng yêu cầu hàng hóa phải đáp ứng các tiêu chuẩn cụ thể về hàm lượng giá trị nội địa. Những quy định này không chỉ giúp các doanh nghiệp dễ dàng xác định xuất xứ hàng hóa mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường thành viên CPTPP.

2.1. Cơ chế chứng nhận và xác minh xuất xứ

CPTPP cũng quy định rõ về cơ chế chứng nhận xuất xứ hàng hóa. Doanh nghiệp cần phải có Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) để được hưởng ưu đãi thuế quan. Cơ chế xác minh xuất xứ được thiết lập nhằm đảm bảo rằng hàng hóa đáp ứng đủ các yêu cầu về xuất xứ. Việc thực thi quy định này là rất quan trọng để ngăn chặn gian lận thương mại và bảo vệ lợi ích của các quốc gia thành viên. Theo báo cáo từ Bộ Công Thương, thực trạng áp dụng quy định về chứng nhận xuất xứ hàng hóa tại Việt Nam vẫn còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là trong việc hiểu rõ các quy định và quy trình cần thiết để chứng nhận xuất xứ.

III. Đề xuất cho Việt Nam nhằm thực thi hiệu quả quy định về quy tắc xuất xứ hàng hóa

Việt Nam cần có những điều chỉnh trong pháp luật và chính sách để đảm bảo việc thực thi quy định về quy tắc xuất xứ hàng hóa theo CPTPP được hiệu quả. Một số điểm chưa phù hợp trong pháp luật hiện hành cần được sửa đổi, bổ sung nhằm tạo ra sự đồng bộ giữa các quy định của CPTPP và pháp luật Việt Nam. Cần thiết phải ban hành các văn bản hướng dẫn cụ thể để doanh nghiệp hiểu rõ hơn về quy tắc xuất xứ và cách thức chứng nhận xuất xứ hàng hóa. Đồng thời, việc tuyên truyền, phổ biến thông tin về quy tắc xuất xứ hàng hóa trong CPTPP cũng cần được đẩy mạnh để nâng cao nhận thức của doanh nghiệp. Những cải cách này không chỉ giúp các doanh nghiệp Việt Nam tận dụng tốt hơn các ưu đãi thuế quan mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế.

3.1. Kiến nghị sửa đổi pháp luật và nâng cao nhận thức

Để thực thi hiệu quả quy tắc xuất xứ hàng hóa, Việt Nam cần xem xét sửa đổi Thông tư 03/2019/TT-BCT nhằm làm rõ hơn các quy định về xuất xứ hàng hóa. Cần tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo cho doanh nghiệp về quy tắc xuất xứ để giúp họ nắm rõ các quy định và cách thức thực hiện. Hơn nữa, việc tạo ra một cơ chế phản hồi từ doanh nghiệp cũng rất quan trọng để kịp thời điều chỉnh các quy định không phù hợp. Việc nâng cao nhận thức về quy tắc xuất xứ hàng hóa sẽ góp phần thúc đẩy hội nhập kinh tế và nâng cao vị thế của Việt Nam trong thương mại quốc tế.

Tổng quan nghiên cứu

Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) là một trong những hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, bao gồm 11 quốc gia thành viên như Australia, Canada, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, Singapore và Việt Nam. Kể từ khi CPTPP có hiệu lực tại Việt Nam từ ngày 14/01/2019, kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và các nước thành viên đã tăng trưởng mạnh mẽ, với mức tăng 22,16% trong tháng 7/2021 so với cùng kỳ năm trước, và 23,36% trong 7 tháng đầu năm 2021. Xuất khẩu hàng hóa sang 8/10 thị trường thành viên CPTPP cũng ghi nhận sự tăng trưởng tích cực.

Tuy nhiên, việc áp dụng quy tắc xuất xứ hàng hóa theo CPTPP tại Việt Nam còn nhiều thách thức do sự phức tạp và chi tiết của các quy định, cũng như sự khác biệt so với các FTA khác như EVFTA. Quy tắc xuất xứ là yếu tố then chốt để xác định hàng hóa được hưởng ưu đãi thuế quan, đồng thời là công cụ quản lý, phòng chống gian lận thương mại. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích sâu sắc các quy định về quy tắc xuất xứ hàng hóa trong CPTPP, đánh giá thực trạng áp dụng tại Việt Nam, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các quy định về quy tắc xuất xứ hàng hóa trong CPTPP, cơ chế chứng nhận và xác minh xuất xứ, so sánh với quy định trong EVFTA, và thực trạng áp dụng tại Việt Nam từ khi CPTPP có hiệu lực đến năm 2022. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế, giúp doanh nghiệp và cơ quan quản lý hiểu rõ và vận dụng hiệu quả các quy định xuất xứ, góp phần thúc đẩy xuất khẩu và thu hút đầu tư.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về quy tắc xuất xứ hàng hóa trong thương mại quốc tế, bao gồm:

• Lý thuyết về quy tắc xuất xứ hàng hóa: Định nghĩa xuất xứ hàng hóa là nơi sản xuất, chế biến hoặc gia công hàng hóa, đáp ứng các tiêu chuẩn theo thỏa thuận thương mại quốc tế. Quy tắc xuất xứ được xem như một công cụ chính sách thương mại, vừa tạo thuận lợi cho thương mại, vừa là biện pháp bảo hộ sản xuất trong nước.

• Mô hình phân loại quy tắc xuất xứ: Phân chia thành quy tắc xuất xứ ưu đãi (để hưởng thuế quan ưu đãi trong FTA) và quy tắc xuất xứ không ưu đãi (áp dụng trong thương mại bình thường). Ngoài ra, phân loại theo quy trình sản xuất gồm xuất xứ thuần túy (Wholly Obtained - WO) và xuất xứ không thuần túy, dựa trên các tiêu chí chuyển đổi mã số hàng hóa (CTC), hàm lượng giá trị khu vực (RVC), và các quy tắc cụ thể mặt hàng (PSR).

• Lý thuyết về hiệu ứng “Spaghetti” trong FTA: Mô tả sự phức tạp và chồng chéo của các quy tắc xuất xứ khác nhau trong các FTA đa phương, gây tăng chi phí giao dịch và rào cản thương mại.

• Khái niệm De Minimis: Tỷ lệ nguyên liệu không có xuất xứ được phép sử dụng mà không làm mất đi tính xuất xứ của hàng hóa, nhằm tạo sự linh hoạt cho doanh nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng, cụ thể:

• Phương pháp phân tích và tổng hợp: Thu thập và phân tích các văn bản pháp luật, hiệp định CPTPP, EVFTA, các tài liệu chuyên khảo, bài báo khoa học, báo cáo xuất nhập khẩu của Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan.

• Phương pháp so sánh: So sánh quy định về quy tắc xuất xứ hàng hóa trong CPTPP với EVFTA và pháp luật Việt Nam để làm rõ điểm tương đồng, khác biệt và những vấn đề phát sinh trong thực tiễn áp dụng.

• Phương pháp thu thập số liệu: Thu thập số liệu kim ngạch xuất khẩu, tỷ lệ sử dụng giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) ưu đãi, số liệu về thực trạng áp dụng quy tắc xuất xứ tại Việt Nam từ năm 2019 đến 2021.

• Phương pháp lịch sử và logic: Trình bày quá trình phát triển quy tắc xuất xứ trong các FTA, phân tích nguyên nhân và hệ quả của các quy định hiện hành.

• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Số liệu được lấy từ các báo cáo chính thức của Bộ Công Thương và các cơ quan hải quan, đảm bảo tính đại diện cho hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam với các nước CPTPP.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn từ khi CPTPP có hiệu lực tại Việt Nam (2019) đến năm 2022, nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp phù hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Quy tắc xuất xứ trong CPTPP có tính chất chặt chẽ và chi tiết hơn so với các FTA khác
   CPTPP quy định rõ ràng các tiêu chí xác định xuất xứ hàng hóa, bao gồm quy tắc xuất xứ thuần túy (WO), quy tắc cộng gộp, quy tắc chuyển đổi mã số hàng hóa (CTC), hàm lượng giá trị khu vực (RVC) và các quy tắc cụ thể mặt hàng (PSR). Ví dụ, tỷ lệ De Minimis cho phép nguyên liệu không có xuất xứ chiếm tối đa 10% trị giá hàng hóa, cao hơn so với một số FTA khác. So sánh với EVFTA, CPTPP không cho phép công đoạn gia công chế biến đơn giản, trong khi EVFTA có quy định riêng về công đoạn này.

2. Thực trạng áp dụng quy tắc xuất xứ tại Việt Nam còn nhiều khó khăn
   Theo số liệu của Bộ Công Thương, tỷ lệ sử dụng giấy chứng nhận xuất xứ ưu đãi (C/O) trong xuất khẩu sang thị trường CPTPP đạt khoảng 70% trong năm 2021, cho thấy doanh nghiệp còn hạn chế trong việc tận dụng ưu đãi thuế quan. Một số quy định trong pháp luật Việt Nam chưa rõ ràng, như cách tính hàm lượng giá trị khu vực, giải thích thuật ngữ “giá đầu tiên”, và áp dụng quy tắc “từ sợi trở đi” trong ngành dệt may, gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc tuân thủ.

3. Cơ chế chứng nhận và xác minh xuất xứ được CPTPP quy định linh hoạt nhưng đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ
   CPTPP cho phép doanh nghiệp tự chứng nhận xuất xứ, giảm bớt thủ tục hành chính, nhưng đồng thời quy định nghiêm ngặt về xác minh xuất xứ để phòng chống gian lận thương mại. Thời gian xác minh không quá 90 ngày, có thể kéo dài tối đa 365 ngày nếu có bổ sung thông tin. Tuy nhiên, thực tế tại Việt Nam, việc phối hợp giữa các cơ quan hải quan và doanh nghiệp còn chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến hiệu quả thực thi.

4. Quy tắc xuất xứ trong CPTPP thúc đẩy đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và phát triển chuỗi cung ứng nội khối
   Quy tắc cộng gộp cho phép nguyên liệu có xuất xứ từ các nước thành viên được tính vào giá trị xuất xứ, tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng chuỗi cung ứng khu vực. Điều này giúp Việt Nam thu hút FDI từ các quốc gia không thuộc CPTPP thông qua việc đầu tư sản xuất trong nước để hưởng ưu đãi thuế quan.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những khó khăn trong áp dụng quy tắc xuất xứ tại Việt Nam xuất phát từ sự phức tạp của các quy định CPTPP, sự khác biệt so với các FTA khác, và hạn chế về năng lực quản lý, nhận thức của doanh nghiệp. So với các nghiên cứu trước đây, luận văn đã cập nhật số liệu mới nhất và phân tích sâu hơn về các điểm chưa phù hợp trong pháp luật Việt Nam, đặc biệt là các quy định liên quan đến ngành dệt may và thủy sản.

Việc áp dụng quy tắc xuất xứ chặt chẽ giúp bảo vệ sản xuất trong nước, đồng thời tạo ra rào cản đối với hàng hóa không có xuất xứ rõ ràng, góp phần phòng chống gian lận thương mại. Tuy nhiên, nếu quy tắc quá phức tạp sẽ làm giảm tính thuận lợi cho thương mại, gây khó khăn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Do đó, cần cân bằng giữa tính chặt chẽ và linh hoạt trong quy định.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu sang các nước CPTPP, bảng so sánh tỷ lệ sử dụng C/O ưu đãi giữa các năm, và bảng phân tích các điểm chưa phù hợp trong pháp luật Việt Nam so với quy định CPTPP.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện pháp luật về quy tắc xuất xứ hàng hóa
   Cần sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật liên quan, đặc biệt là Thông tư 03/2019/TT-BCT, làm rõ các thuật ngữ như “giá đầu tiên”, quy trình tính hàm lượng giá trị khu vực, và quy định áp dụng quy tắc “từ sợi trở đi” trong ngành dệt may. Thời gian thực hiện đề xuất này nên trong vòng 12 tháng, do Bộ Công Thương chủ trì phối hợp với Bộ Tư pháp.

2. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức về quy tắc xuất xứ cho doanh nghiệp
   Tổ chức các hội thảo, tập huấn, và xây dựng tài liệu hướng dẫn chi tiết, dễ hiểu về quy tắc xuất xứ CPTPP nhằm nâng cao nhận thức và năng lực tuân thủ của doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Thời gian triển khai trong 6 tháng đầu năm, do các hiệp hội doanh nghiệp và cơ quan quản lý phối hợp thực hiện.

3. Nâng cao năng lực quản lý và phối hợp giữa các cơ quan nhà nước
   Cải thiện quy trình xác minh xuất xứ, tăng cường phối hợp giữa hải quan, Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan để rút ngắn thời gian xử lý, đảm bảo minh bạch và hiệu quả. Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý điện tử tích hợp trong vòng 18 tháng, do Tổng cục Hải quan chủ trì.

4. Khuyến khích doanh nghiệp đầu tư phát triển chuỗi cung ứng nội khối CPTPP
   Hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tiếp cận nguồn nguyên liệu có xuất xứ trong khu vực, tận dụng quy tắc cộng gộp để giảm chi phí sản xuất và nâng cao khả năng cạnh tranh. Các chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng nên được xem xét trong vòng 2 năm tới, do Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Bộ Công Thương thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà làm luật và cơ quan quản lý nhà nước
   Luận văn cung cấp phân tích chi tiết về quy tắc xuất xứ CPTPP và đề xuất hoàn thiện pháp luật, giúp các bộ ngành như Bộ Công Thương, Bộ Tư pháp xây dựng chính sách phù hợp, nâng cao hiệu quả quản lý.

2. Doanh nghiệp xuất nhập khẩu và sản xuất
   Đặc biệt là các doanh nghiệp trong ngành dệt may, thủy sản, và công nghiệp chế biến, giúp hiểu rõ các quy định xuất xứ, tận dụng ưu đãi thuế quan, giảm thiểu rủi ro vi phạm và gian lận thương mại.

3. Các tổ chức nghiên cứu và đào tạo về luật thương mại quốc tế
   Cung cấp tài liệu tham khảo chuyên sâu về quy tắc xuất xứ trong CPTPP, hỗ trợ giảng dạy, nghiên cứu và phát triển các chương trình đào tạo liên quan.

4. Nhà đầu tư nước ngoài và các tổ chức hỗ trợ đầu tư
   Giúp nhận diện cơ hội và thách thức trong việc đầu tư tại Việt Nam, tận dụng các ưu đãi từ CPTPP thông qua việc hiểu rõ quy tắc xuất xứ và chuỗi cung ứng nội khối.

Câu hỏi thường gặp

1. Quy tắc xuất xứ hàng hóa là gì và tại sao quan trọng?
   Quy tắc xuất xứ xác định nơi sản xuất hoặc chế biến hàng hóa để được hưởng ưu đãi thuế quan trong các FTA. Nó giúp ngăn chặn gian lận thương mại và bảo vệ sản xuất trong nước. Ví dụ, hàng hóa không đáp ứng quy tắc sẽ không được hưởng thuế suất ưu đãi.

2. CPTPP có những quy định xuất xứ đặc thù nào so với các FTA khác?
   CPTPP có quy tắc chặt chẽ hơn, không cho phép công đoạn gia công đơn giản, áp dụng tỷ lệ De Minimis tối đa 10%, và quy định chi tiết về chuyển đổi mã số hàng hóa (CTC) và hàm lượng giá trị khu vực (RVC). Điều này khác biệt so với EVFTA, nơi có quy định linh hoạt hơn về công đoạn gia công.

3. Doanh nghiệp Việt Nam gặp khó khăn gì khi áp dụng quy tắc xuất xứ CPTPP?
   Khó khăn gồm sự phức tạp của quy tắc, thiếu hướng dẫn rõ ràng về thuật ngữ và cách tính, hạn chế về năng lực quản lý và nhận thức của doanh nghiệp, đặc biệt trong ngành dệt may và thủy sản. Ví dụ, nhiều doanh nghiệp chưa tận dụng hết ưu đãi do chưa hiểu rõ quy định.

4. Cơ chế chứng nhận và xác minh xuất xứ trong CPTPP hoạt động ra sao?
   Doanh nghiệp có thể tự chứng nhận xuất xứ, giảm thủ tục hành chính. Tuy nhiên, cơ quan hải quan có quyền xác minh thông tin, kiểm tra thực tế trong vòng 90 ngày, có thể kéo dài đến 365 ngày nếu cần bổ sung. Việc này nhằm đảm bảo tính chính xác và phòng chống gian lận.

5. Làm thế nào để doanh nghiệp tận dụng tốt ưu đãi thuế quan từ CPTPP?
   Doanh nghiệp cần hiểu rõ quy tắc xuất xứ, chuẩn bị hồ sơ chứng minh xuất xứ đầy đủ, phối hợp với cơ quan hải quan, và tận dụng quy tắc cộng gộp để sử dụng nguyên liệu trong khu vực CPTPP. Đồng thời, tham gia các chương trình đào tạo, hội thảo để nâng cao năng lực tuân thủ.

Kết luận

• Luận văn đã phân tích chi tiết các quy định về quy tắc xuất xứ hàng hóa trong CPTPP, làm rõ các tiêu chí, cơ chế chứng nhận và xác minh xuất xứ.
• Đánh giá thực trạng áp dụng tại Việt Nam cho thấy còn nhiều điểm chưa phù hợp và khó khăn trong thực thi, ảnh hưởng đến hiệu quả tận dụng ưu đãi thuế quan.
• Đề xuất sửa đổi pháp luật, tăng cường tuyên truyền, nâng cao năng lực quản lý và hỗ trợ doanh nghiệp là những giải pháp thiết thực nhằm cải thiện tình hình.
• Nghiên cứu góp phần bổ sung kiến thức chuyên sâu về quy tắc xuất xứ trong FTA thế hệ mới, hỗ trợ các bên liên quan trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các đề xuất hoàn thiện pháp luật, tổ chức đào tạo, và xây dựng hệ thống quản lý xuất xứ hiện đại nhằm thúc đẩy xuất khẩu và thu hút đầu tư hiệu quả hơn.

Quý độc giả và các bên liên quan được khuyến khích tham khảo và áp dụng các kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả thực thi quy tắc xuất xứ hàng hóa theo CPTPP tại Việt Nam.