Xây dựng tình huống có vấn đề để phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh trong dạy học công nghệ lớp 11 và 12

• Tác giả: Nguyễn Thị Lệ Hà
• Trường học: Trường THPT Quỳnh Lưu 3
• Chuyên ngành: Công Nghệ
• Đề tài: Xây Dựng Một Số Tình Huống Có Vấn Đề Nhằm Hình Thành, Phát Triển Phẩm Chất, Năng Lực Cho Học Sinh Trong Dạy Học Môn Công Nghệ Lớp 11 Và 12
• Loại tài liệu: sáng kiến kinh nghiệm
• Năm xuất bản: 2021 - 2022
• Địa điểm: Nghệ An

• PHẦN I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VIỆC XÂY DỰNG MỘT SỐ TÌNH HUỐNG CÓ VẤN ĐỀ NHẰM HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG NGHỆ 11 VÀ 12
• 1.1. Cơ sở thực tiễn
• 2. CHƯƠNG 2: GIẢI PHÁP XÂY DỰNG MỘT SỐ TÌNH HUỐNG CÓ VẤN ĐỀ NHẰM HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG NGHỆ 11 VÀ 12
• 2.1. Mục tiêu và đặc điểm môn công nghệ lớp 11 và 12
• 2.2. Cách thức xây dựng tình huống có vấn đề
• 2.3. Phẩm chất và năng lực có được ở học sinh
• 2.4. Xây dựng một số tình huống có vấn đề
• 3. CHƯƠNG 3: HIỆU QUẢ ÁP DỤNG SKKN “GIẢI PHÁP XÂY DỰNG MỘT SỐ TÌNH HUỐNG CÓ VẤN ĐỀ NHẰM HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG NGHỆ 11 VÀ 12”
• 3.1. Đánh giá hiệu quả của việc vận dụng một số tình huống có vấn đề trong dạy học môn công nghệ 11 và 12 bằng thực nghiệm sư phạm
• 3.2. Đánh giá hiệu quả của việc vận dụng một số tình huống có vấn đề trong dạy học môn công nghệ 11 và 12 bằng kiểm nghiệm thống kê
• 3.3. Đánh giá hiệu quả của việc vận dụng một số tình huống có vấn đề trong dạy học môn công nghệ 11 và 12 bằng phiếu khảo sát
• 3.4. Một số sản phẩm thu được của học sinh thông qua dạy học tình huống có vấn đề
• 3.5. Ý nghĩa của đề tài và bài học kinh nghiệm
• 3.6. Hướng phát triển
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Phát triển phẩm chất học sinh thông qua tình huống có vấn đề trong dạy học Công nghệ lớp 11 và 12

Phần này tập trung vào phát triển phẩm chất học sinh thông qua việc thiết kế và áp dụng tình huống có vấn đề trong giảng dạy Công nghệ lớp 11 và 12. Giáo dục công nghệ lớp 11 và giáo dục công nghệ lớp 12 cần hướng tới hình thành phẩm chất đạo đức học sinh và phẩm chất nghề nghiệp học sinh. Nội dung nghiên cứu đề cập đến việc xây dựng các tình huống có vấn đề nhằm kích thích sự tư duy, sáng tạo của học sinh. Phương pháp dạy học tích hợp và phương pháp dạy học trải nghiệm được xem xét để tối ưu hóa hiệu quả của các tình huống có vấn đề. Mục tiêu là nâng cao chất lượng giáo dục và trang bị cho học sinh những kỹ năng cần thiết trong kỷ nguyên số, đáp ứng chuẩn kỹ năng thế kỷ 21. Nghiên cứu nhấn mạnh vai trò của công nghệ thông tin trong giáo dục và ứng dụng công nghệ trong dạy học để tạo ra các tình huống học tập hấp dẫn và hiệu quả. Việc xây dựng bài học tình huống cần dựa trên giáo án công nghệ lớp 11 và 12 được thiết kế hợp lý.

1.1 Phân tích các phẩm chất cần phát triển

Nghiên cứu tập trung vào việc xác định các phẩm chất cần thiết cho học sinh lớp 11 và 12, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ. Phẩm chất đạo đức học sinh như tính cẩn thận, trách nhiệm, trung thực, và làm việc nhóm được xem là nền tảng. Bên cạnh đó, phẩm chất nghề nghiệp học sinh như khả năng giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo, khả năng thích ứng với công nghệ mới, và tinh thần làm việc nhóm cũng rất quan trọng. Đánh giá phẩm chất học sinh được thực hiện thông qua các hoạt động trong các tình huống có vấn đề. Việc tích hợp công nghệ vào dạy học hỗ trợ việc đánh giá này, cho phép đánh giá đa chiều và khách quan hơn. Nghiên cứu cần chỉ ra cách thức cụ thể để rèn luyện và phát triển các phẩm chất này thông qua các hoạt động học tập trong các tình huống có vấn đề. Giáo dục STEM lớp 11 và 12 cung cấp một khuôn khổ lý tưởng để phát triển các phẩm chất này.

1.2 Thiết kế tình huống có vấn đề

Thiết kế tình huống có vấn đề là trọng tâm của nghiên cứu. Xây dựng bài học tình huống cần tuân thủ các nguyên tắc sư phạm, đảm bảo tính hấp dẫn, tính thực tiễn và phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh. Phân tích tình huống dạy học đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính hiệu quả. Nghiên cứu đề cập đến việc sử dụng mô hình dạy học tình huống để tạo ra các bài học sinh động và khuyến khích học sinh chủ động tìm kiếm giải pháp. Các tình huống có vấn đề được thiết kế phải có độ khó phù hợp, tạo ra mâu thuẫn nhận thức thúc đẩy học sinh tư duy và tìm kiếm kiến thức mới. Thiết kế tình huống học tập phải có sự kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, cho phép học sinh áp dụng kiến thức đã học vào thực tiễn. Học tập dựa trên vấn đề và học tập dựa trên dự án là hai phương pháp được xem xét để thiết kế các tình huống hiệu quả.

II. Phát triển năng lực học sinh thông qua tình huống có vấn đề trong dạy học Công nghệ lớp 11 và 12

Phần này tập trung vào phát triển năng lực học sinh, cụ thể là năng lực giải quyết vấn đề và năng lực tư duy phản biện. Thực hành công nghệ lớp 11 và 12 cung cấp cơ hội thực tế để rèn luyện các năng lực này. Nghiên cứu đề cập đến việc sử dụng tình huống có vấn đề để thúc đẩy năng lực sáng tạo công nghệ ở học sinh. Rèn luyện kỹ năng công nghệ thông qua các hoạt động giải quyết vấn đề trong các tình huống được nhấn mạnh. Đánh giá năng lực học sinh là một phần quan trọng, sử dụng nhiều phương pháp để đảm bảo tính khách quan và toàn diện. Nghiên cứu sẽ đề xuất cách thức đánh giá năng lực học sinh hiệu quả, phù hợp với đặc thù của môn học và các tình huống đã được thiết kế. Mô hình dạy học đổi mới được áp dụng, đặc biệt là mô hình dạy học tích hợp và mô hình dạy học trải nghiệm.

2.1 Xác định năng lực cần phát triển

Nghiên cứu xác định các năng lực cần thiết cho học sinh lớp 11 và 12 trong lĩnh vực công nghệ. Năng lực giải quyết vấn đề bao gồm khả năng phân tích, tổng hợp thông tin, xác định nguyên nhân, và tìm ra giải pháp hiệu quả. Năng lực tư duy phản biện bao gồm khả năng đánh giá, phân tích, và đưa ra lập luận logic. Năng lực số cũng là một năng lực quan trọng cần được chú trọng, bao gồm khả năng sử dụng công nghệ thông tin hiệu quả trong học tập và làm việc. Năng lực tự học và năng lực hợp tác là những năng lực mềm cần được rèn luyện song song. Việc xác định rõ các năng lực này tạo nền tảng cho việc thiết kế các tình huống có vấn đề phù hợp.

2.2 Áp dụng tình huống có vấn đề để phát triển năng lực

Nghiên cứu đề xuất các cách thức cụ thể để áp dụng tình huống có vấn đề nhằm phát triển các năng lực đã được xác định. Học liệu công nghệ lớp 11 và 12 cần được thiết kế sao cho phù hợp với các tình huống này. Thực hiện công nghệ lớp 11 và 12 phải được tổ chức bài bản và có sự hướng dẫn sát sao của giáo viên. Phương pháp dạy học cần được lựa chọn phù hợp, có thể là phương pháp dạy học dự án, phương pháp dạy học khám phá, hoặc phương pháp dạy học hợp tác. Đào tạo giáo viên công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc triển khai hiệu quả phương pháp này. Việc đánh giá năng lực học sinh sau khi trải qua các tình huống này cần được thực hiện một cách khách quan và toàn diện, giúp xác định hiệu quả của phương pháp.