Tổng quan nghiên cứu

Tình hình trật tự an toàn giao thông (TTATGT) tại Việt Nam, đặc biệt là trên địa bàn huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An, đang đặt ra nhiều thách thức nghiêm trọng. Theo thống kê của Phòng Cảnh sát giao thông Công an tỉnh Nghệ An, giai đoạn 2019-2022, huyện Nam Đàn ghi nhận khoảng 10.636 trường hợp vi phạm TTATGT, trong đó riêng 6 tháng đầu năm 2022 xảy ra 126 vụ tai nạn giao thông (TNGT), làm 32 người chết và 118 người bị thương. Đáng chú ý, có 629 trường hợp vi phạm liên quan đến học sinh phổ thông và 32 vụ TNGT có sự tham gia của nhóm đối tượng này. Nguyên nhân chủ yếu được xác định là do ý thức chấp hành và trình độ hiểu biết pháp luật giao thông đường bộ (PLGTĐB) của học sinh còn hạn chế, chiếm khoảng 80%.

Trước thực trạng này, việc phổ biến, giáo dục PLGTĐB cho học sinh phổ thông trở thành nhiệm vụ cấp thiết nhằm nâng cao nhận thức, hình thành thói quen chấp hành pháp luật, góp phần giảm thiểu TNGT. Luận văn tập trung nghiên cứu công tác phổ biến, giáo dục PLGTĐB cho học sinh phổ thông trên địa bàn huyện Nam Đàn trong giai đoạn từ năm 2019 đến tháng 6/2022. Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ lý luận và thực tiễn công tác này, đánh giá kết quả đạt được, tồn tại hạn chế và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần hoàn thiện lý luận về giáo dục pháp luật giao thông, đồng thời cung cấp cơ sở thực tiễn cho các cơ quan quản lý nhà nước, trường học và các tổ chức liên quan trong việc xây dựng chính sách, chương trình giáo dục phù hợp, góp phần đảm bảo TTATGT trên địa bàn huyện Nam Đàn nói riêng và tỉnh Nghệ An nói chung.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu sau:

  • Lý thuyết tuyên truyền và thuyết phục: Theo Garth Jowett và Victoria O'Donnell, tuyên truyền là hoạt động có chủ ý, có kế hoạch nhằm điều chỉnh suy nghĩ, thay đổi nhận thức và định hướng hành vi thông qua ngôn ngữ và hình ảnh. Đây là cơ sở để xây dựng các chiến lược phổ biến, giáo dục PLGTĐB hiệu quả cho học sinh phổ thông.

  • Lý thuyết thay đổi hành vi: Barry Elliott và Ray Taylor nhấn mạnh vai trò của chiến dịch tuyên truyền trong việc thay đổi hành vi an toàn giao thông, bao gồm việc xác định đối tượng, xây dựng thông điệp và đánh giá hiệu quả truyền thông.

  • Mô hình giáo dục pháp luật: Giáo dục pháp luật được hiểu là hoạt động có định hướng, tổ chức nhằm cung cấp tri thức pháp luật, bồi dưỡng tình cảm và hành vi hợp pháp cho đối tượng, từ đó hình thành ý thức pháp luật đúng đắn và thói quen hành động phù hợp.

Các khái niệm chính bao gồm: pháp luật giao thông đường bộ, phổ biến pháp luật, giáo dục pháp luật, ý thức pháp luật, hành vi hợp pháp, và học sinh phổ thông.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học sau:

  • Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Thu thập, phân tích các văn bản pháp luật, tài liệu khoa học liên quan đến phổ biến, giáo dục PLGTĐB cho học sinh phổ thông.

  • Phương pháp thống kê: Thu thập và xử lý số liệu vi phạm TTATGT và tai nạn giao thông liên quan đến học sinh phổ thông trên địa bàn huyện Nam Đàn giai đoạn 2019-2022.

  • Phương pháp phân tích, tổng hợp: Đánh giá các kết quả nghiên cứu trước đây, so sánh và rút ra nhận xét về thực trạng công tác phổ biến, giáo dục PLGTĐB.

  • Phương pháp chuyên gia: Phỏng vấn, trao đổi với cán bộ, chuyên gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực phổ biến, giáo dục pháp luật giao thông.

  • Phương pháp điều tra, khảo sát: Khảo sát trực tiếp học sinh phổ thông về nhận thức và hành vi chấp hành PLGTĐB.

  • Phương pháp quan sát khoa học: Quan sát thực tế việc chấp hành pháp luật giao thông của học sinh trên địa bàn nghiên cứu.

Cỡ mẫu khảo sát được lựa chọn phù hợp với đặc điểm dân số học sinh phổ thông tại huyện Nam Đàn, đảm bảo tính đại diện. Phương pháp chọn mẫu kết hợp ngẫu nhiên và phân tầng nhằm thu thập dữ liệu đa dạng. Phân tích dữ liệu sử dụng các công cụ thống kê mô tả và so sánh tỷ lệ phần trăm nhằm đánh giá thực trạng và hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục PLGTĐB.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình vi phạm và tai nạn giao thông liên quan học sinh phổ thông: Trong giai đoạn 2019-2022, huyện Nam Đàn ghi nhận khoảng 629 trường hợp vi phạm TTATGT của học sinh phổ thông, chiếm gần 6% tổng số vi phạm trên địa bàn. Riêng 6 tháng đầu năm 2022, có 32 vụ TNGT liên quan đến học sinh, chiếm 25% tổng số vụ TNGT trong kỳ.

  2. Nhận thức pháp luật giao thông của học sinh phổ thông còn hạn chế: Khoảng 80% nguyên nhân các vụ TNGT do học sinh gây ra xuất phát từ ý thức chấp hành và trình độ hiểu biết PLGTĐB thấp. Nhiều học sinh chưa nhận thức đầy đủ về các quy định pháp luật, thậm chí có thái độ coi thường, vi phạm như điều khiển xe máy không giấy phép, vượt đèn đỏ, lạng lách đánh võng.

  3. Thực trạng công tác phổ biến, giáo dục PLGTĐB: Các hoạt động tuyên truyền, giáo dục pháp luật được tổ chức thường xuyên nhưng số lượng buổi tuyên truyền còn hạn chế, nội dung chưa trọng tâm, hình thức chưa phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý học sinh. Trang thiết bị, nguồn lực đầu tư còn thiếu, đội ngũ cán bộ tuyên truyền chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

  4. Phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức còn hạn chế: Quan hệ phối hợp trong công tác phổ biến, giáo dục PLGTĐB giữa các ban ngành, trường học và lực lượng chức năng chưa thường xuyên, dẫn đến hiệu quả tuyên truyền chưa cao.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của tình trạng vi phạm pháp luật giao thông của học sinh phổ thông là do đặc điểm tâm lý, nhận thức chưa hoàn thiện, cùng với hạn chế trong công tác giáo dục pháp luật. So với các nghiên cứu quốc tế, như chiến lược tuyên truyền an toàn giao thông tại Canada hay Trung Quốc, việc xây dựng nội dung phù hợp với đối tượng, tăng cường phối hợp liên ngành và sử dụng đa dạng hình thức truyền thông là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện số vụ vi phạm và TNGT theo năm, biểu đồ tròn phân bố nguyên nhân vi phạm, bảng so sánh tỷ lệ nhận thức pháp luật của học sinh qua các năm khảo sát. Những hạn chế trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật phản ánh nhu cầu cấp thiết về đổi mới phương pháp, tăng cường nguồn lực và sự phối hợp đồng bộ.

Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ thực trạng và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao ý thức chấp hành PLGTĐB của học sinh phổ thông, giảm thiểu TNGT trên địa bàn huyện Nam Đàn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tổ chức các buổi tuyên truyền, giáo dục pháp luật giao thông đường bộ cho học sinh phổ thông

    • Động từ hành động: Tổ chức, triển khai
    • Target metric: Tăng số buổi tuyên truyền lên ít nhất 30% so với hiện tại trong vòng 1 năm
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Công an huyện Nam Đàn

  2. Xây dựng nội dung tuyên truyền phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý và trình độ nhận thức của học sinh

    • Động từ hành động: Xây dựng, điều chỉnh
    • Target metric: Phát triển ít nhất 3 bộ tài liệu, video giáo dục pháp luật mới trong 6 tháng
    • Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo, các chuyên gia pháp luật

  3. Đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật

    • Động từ hành động: Đào tạo, nâng cao năng lực
    • Target metric: 100% cán bộ tuyên truyền được tập huấn kỹ năng trong 1 năm
    • Chủ thể thực hiện: UBND huyện Nam Đàn, các tổ chức liên quan

  4. Tăng cường phối hợp liên ngành giữa các cơ quan, tổ chức trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật giao thông

    • Động từ hành động: Phối hợp, liên kết
    • Target metric: Thiết lập ít nhất 1 cơ chế phối hợp thường xuyên, định kỳ hàng quý
    • Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Công an huyện, Phòng Giáo dục và Đào tạo

  5. Đổi mới hình thức tuyên truyền, ứng dụng công nghệ thông tin và mạng xã hội để tiếp cận học sinh hiệu quả hơn

    • Động từ hành động: Ứng dụng, đổi mới
    • Target metric: Tăng 50% lượt tiếp cận thông tin tuyên truyền qua mạng xã hội trong 1 năm
    • Chủ thể thực hiện: Các trường học, Đoàn Thanh niên, các tổ chức xã hội

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về giao thông và giáo dục

    • Lợi ích: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, chương trình giáo dục pháp luật giao thông phù hợp với học sinh phổ thông.
    • Use case: Thiết kế kế hoạch tuyên truyền, đào tạo cán bộ tuyên truyền.

  2. Hiệu trưởng, giáo viên các trường phổ thông trên địa bàn huyện Nam Đàn và các vùng lân cận

    • Lợi ích: Hiểu rõ đặc điểm tâm lý, nhận thức của học sinh để áp dụng phương pháp giáo dục pháp luật hiệu quả.
    • Use case: Lựa chọn nội dung, hình thức giảng dạy phù hợp, tổ chức các hoạt động ngoại khóa về an toàn giao thông.

  3. Lực lượng Cảnh sát giao thông và các tổ chức xã hội tham gia công tác tuyên truyền

    • Lợi ích: Nắm bắt thực trạng vi phạm và nguyên nhân để xây dựng chiến lược tuyên truyền, xử lý vi phạm hiệu quả.
    • Use case: Phối hợp tổ chức các chiến dịch tuyên truyền, giáo dục pháp luật giao thông cho học sinh.

  4. Các nhà nghiên cứu, sinh viên ngành Luật, Giáo dục và An toàn giao thông

    • Lợi ích: Tham khảo tài liệu nghiên cứu toàn diện về công tác phổ biến, giáo dục pháp luật giao thông đường bộ cho học sinh phổ thông.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn, luận án liên quan đến giáo dục pháp luật và an toàn giao thông.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần tập trung phổ biến, giáo dục pháp luật giao thông cho học sinh phổ thông?
    Học sinh phổ thông là nhóm đối tượng dễ bị tổn thương và có tỷ lệ vi phạm giao thông cao. Giáo dục pháp luật giúp nâng cao nhận thức, hình thành thói quen chấp hành, giảm thiểu tai nạn và vi phạm. Ví dụ, tại huyện Nam Đàn, 80% nguyên nhân TNGT do học sinh gây ra liên quan đến ý thức pháp luật kém.

  2. Phương pháp nào hiệu quả nhất để giáo dục pháp luật giao thông cho học sinh?
    Kết hợp đa dạng hình thức như tuyên truyền trực tiếp, sinh hoạt ngoại khóa, sử dụng công nghệ thông tin, video giáo dục và trò chơi tương tác. Việc điều chỉnh nội dung phù hợp với lứa tuổi và đặc điểm tâm lý học sinh cũng rất quan trọng.

  3. Những khó khăn chính trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật giao thông hiện nay là gì?
    Bao gồm hạn chế về nguồn lực, đội ngũ cán bộ tuyên truyền chưa chuyên nghiệp, nội dung tuyên truyền chưa phù hợp, thiếu sự phối hợp liên ngành và hình thức truyền thông chưa đa dạng.

  4. Làm thế nào để tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan trong công tác giáo dục pháp luật giao thông?
    Thiết lập cơ chế phối hợp thường xuyên, tổ chức các hội nghị, tập huấn liên ngành, chia sẻ thông tin và phối hợp tổ chức các chiến dịch tuyên truyền chung. Ví dụ, UBND huyện Nam Đàn có thể chủ trì phối hợp giữa Phòng Giáo dục, Công an và các tổ chức xã hội.

  5. Có những chính sách pháp luật nào hỗ trợ công tác phổ biến, giáo dục pháp luật giao thông cho học sinh?
    Luật Giao thông đường bộ 2008, Nghị định 100/2019/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính, Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật 2012 quy định trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật. Các văn bản này tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho hoạt động giáo dục pháp luật giao thông.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ lý luận và thực trạng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật giao thông đường bộ cho học sinh phổ thông trên địa bàn huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An trong giai đoạn 2019-2022.
  • Phát hiện chính là ý thức pháp luật giao thông của học sinh còn hạn chế, dẫn đến tỷ lệ vi phạm và tai nạn giao thông cao.
  • Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật đã đạt được một số kết quả nhưng còn nhiều hạn chế về nội dung, hình thức, nguồn lực và phối hợp liên ngành.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục pháp luật giao thông, bao gồm tăng cường tuyên truyền, đổi mới nội dung, đào tạo cán bộ và phối hợp liên ngành.
  • Khuyến nghị các cơ quan quản lý, trường học và tổ chức xã hội cần phối hợp chặt chẽ, áp dụng các phương pháp giáo dục phù hợp để nâng cao ý thức chấp hành pháp luật giao thông của học sinh phổ thông, góp phần giảm thiểu tai nạn giao thông trên địa bàn.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp.

Call-to-action: Các cơ quan, tổ chức và cá nhân liên quan cần chủ động tham gia, phối hợp và đầu tư nguồn lực nhằm nâng cao hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật giao thông đường bộ cho học sinh phổ thông, góp phần xây dựng môi trường giao thông an toàn, văn minh.