I. Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc phát triển năng lực dạy học thí nghiệm cho sinh viên sư phạm hóa học
Năng lực dạy học thí nghiệm (năng lực dạy học) là một phần quan trọng trong quá trình đào tạo sinh viên sư phạm hóa học. Việc phát triển năng lực này không chỉ giúp sinh viên có khả năng tổ chức và thực hiện các thí nghiệm hóa học mà còn nâng cao khả năng tư duy phản biện và giải quyết vấn đề. Theo UNESCO, giáo viên thế kỷ XXI cần có khả năng sử dụng công nghệ thông tin và phương tiện dạy học hiện đại để nâng cao hiệu quả dạy học. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh giáo dục hiện đại, nơi mà việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực và đổi mới phương pháp dạy học là cần thiết. Việc phát triển năng lực dạy học thí nghiệm cho sinh viên sư phạm hóa học không chỉ đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mà còn góp phần nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên. Các nghiên cứu cho thấy rằng sinh viên cần được trang bị các kỹ năng thực hành và lý thuyết vững chắc để có thể dạy học hiệu quả. Do đó, việc xây dựng khung năng lực dạy học thí nghiệm cho sinh viên sư phạm hóa học là một nhiệm vụ cấp bách.
1.1. Khái niệm năng lực dạy học thí nghiệm
Năng lực dạy học thí nghiệm được định nghĩa là khả năng của giáo viên trong việc tổ chức và thực hiện các thí nghiệm hóa học trong quá trình dạy học. Năng lực này bao gồm nhiều yếu tố như kiến thức chuyên môn, kỹ năng thực hành, và khả năng sử dụng các phương tiện dạy học hiện đại. Để phát triển năng lực này, sinh viên cần được đào tạo bài bản về lý thuyết và thực hành. Việc sử dụng giáo trình điện tử và các phương pháp dạy học tích cực sẽ giúp sinh viên nâng cao khả năng tổ chức và thực hiện thí nghiệm. Theo nghiên cứu của Lý Huy Hoàng, việc phát triển năng lực dạy học thí nghiệm không chỉ giúp sinh viên có khả năng dạy học hiệu quả mà còn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục hóa học trong trường phổ thông.
1.2. Đánh giá năng lực dạy học thí nghiệm
Đánh giá năng lực dạy học thí nghiệm là một phần quan trọng trong quá trình đào tạo sinh viên sư phạm hóa học. Việc đánh giá này không chỉ dựa trên kết quả học tập mà còn dựa trên khả năng thực hành và tổ chức thí nghiệm của sinh viên. Các công cụ đánh giá như thang đánh giá năng lực, đánh giá tình huống và bài kiểm tra năng lực sẽ giúp xác định mức độ thành thạo của sinh viên trong việc dạy học thí nghiệm. Theo nghiên cứu, việc đánh giá năng lực dạy học thí nghiệm cần được thực hiện thường xuyên và liên tục để đảm bảo sinh viên có thể phát triển toàn diện các kỹ năng cần thiết. Điều này không chỉ giúp sinh viên tự tin hơn trong việc dạy học mà còn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục hóa học trong trường học.
II. Thực trạng phát triển năng lực dạy học thí nghiệm cho sinh viên sư phạm hóa học
Thực trạng phát triển năng lực dạy học thí nghiệm cho sinh viên sư phạm hóa học hiện nay cho thấy nhiều vấn đề cần được giải quyết. Nhiều sinh viên vẫn chưa được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng cần thiết để thực hiện các thí nghiệm hóa học trong quá trình dạy học. Theo khảo sát, một số sinh viên cho biết họ cảm thấy thiếu tự tin khi phải tổ chức thí nghiệm trong lớp học. Điều này cho thấy rằng việc đào tạo hiện tại chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Hơn nữa, việc sử dụng công nghệ thông tin và giáo trình điện tử trong dạy học thí nghiệm còn hạn chế. Nhiều giảng viên vẫn còn sử dụng phương pháp dạy học truyền thống, dẫn đến việc sinh viên không được tiếp cận với các phương pháp dạy học hiện đại. Do đó, cần có những biện pháp cụ thể để cải thiện tình hình này, bao gồm việc đổi mới phương pháp dạy học và tăng cường sử dụng công nghệ trong giảng dạy.
2.1. Khó khăn trong việc phát triển năng lực dạy học thí nghiệm
Một trong những khó khăn lớn nhất trong việc phát triển năng lực dạy học thí nghiệm cho sinh viên sư phạm hóa học là thiếu cơ sở vật chất và trang thiết bị thí nghiệm. Nhiều trường đại học không có đủ phòng thí nghiệm và thiết bị hiện đại để sinh viên thực hành. Điều này dẫn đến việc sinh viên không có cơ hội trải nghiệm thực tế và phát triển kỹ năng thực hành. Hơn nữa, chương trình đào tạo hiện tại chưa chú trọng đến việc phát triển năng lực dạy học thí nghiệm, khiến sinh viên không được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng cần thiết. Do đó, cần có sự đầu tư và cải cách trong chương trình đào tạo để đáp ứng nhu cầu thực tiễn.
2.2. Đề xuất giải pháp phát triển năng lực dạy học thí nghiệm
Để phát triển năng lực dạy học thí nghiệm cho sinh viên sư phạm hóa học, cần thiết phải xây dựng và sử dụng giáo trình điện tử trong dạy học. Việc này không chỉ giúp sinh viên tiếp cận với kiến thức một cách dễ dàng mà còn nâng cao khả năng tự học. Bên cạnh đó, việc áp dụng phương pháp dạy học vi mô sẽ giúp sinh viên có cơ hội thực hành và rèn luyện kỹ năng dạy học thí nghiệm trong môi trường thực tế. Ngoài ra, cần tổ chức các buổi hội thảo, tọa đàm để chia sẻ kinh nghiệm và nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của năng lực dạy học thí nghiệm trong giáo dục hóa học.