I. Tổng quan về dạy học đọc hiểu văn bản thông tin theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018
Luận văn "Dạy học đọc hiểu văn bản thông tin cho học sinh lớp 7 theo chương trình Giáo dục phổ thông môn Ngữ văn 2018" của Mẫn Thị Kiều Trang, Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội, tập trung vào việc đổi mới phương pháp dạy học văn bản thông tin (VBTT) theo chương trình mới. Luận văn xuất phát từ thực tế việc dạy và học VBTT còn nhiều bất cập. Giáo viên chưa nắm vững đặc trưng của VBTT, dẫn đến việc dạy học còn mang tính chất truyền thụ kiến thức thông thường. Học sinh chưa thấy được sự hấp dẫn, tính ứng dụng của VBTT, dẫn đến tâm lý nhàm chán, coi VBTT là phần kiến thức phụ.
1.1 Lý do chọn đề tài: Tác giả nhận thấy sự cần thiết của việc nghiên cứu này bởi chương trình giáo dục phổ thông mới (Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT) đã đưa VBTT vào chương trình Ngữ văn, đòi hỏi sự thay đổi trong phương pháp dạy học. Việc học sinh chưa có hứng thú với VBTT, coi trọng văn bản văn học và nghị luận hơn cũng là một lý do quan trọng để tác giả thực hiện nghiên cứu này.
1.2 Lịch sử nghiên cứu: Luận văn đã khảo sát các nghiên cứu trong và ngoài nước về VBTT. Các nghiên cứu nước ngoài, dù đã có từ lâu, vẫn còn nhiều tranh cãi về định nghĩa VBTT. Một số cho rằng VBTT là một dạng văn bản phi hư cấu, trong khi một số khác cho rằng VBTT bao gồm cả văn bản phi hư cấu. Các nghiên cứu trong nước cũng đã có nhiều đề xuất về dạy học đọc hiểu VBTT, tập trung vào việc đổi mới phương pháp, bám sát thực tiễn và xu hướng quốc tế. Điều này cho thấy sự quan tâm của giới nghiên cứu đối với vấn đề này, đồng thời cũng là cơ sở lý luận và thực tiễn cho luận văn của Mẫn Thị Kiều Trang.
II. Cơ sở lý luận và thực tiễn
Luận văn đã trình bày cơ sở lý luận về đọc hiểu, dạy học đọc hiểu văn bản nói chung và VBTT nói riêng. Tác giả phân tích đặc điểm của VBTT, nhấn mạnh vào tính chất cung cấp thông tin, kiến thức, khác với văn bản văn học chú trọng đến yếu tố thẩm mỹ. Phần thực tiễn của đề tài phân tích thực trạng dạy học VBTT hiện nay, chỉ ra những hạn chế của giáo viên và học sinh trong việc tiếp cận loại văn bản này. Đặc biệt, luận văn phân tích các bài học đọc hiểu VBTT trong sách giáo khoa Ngữ văn 7, làm cơ sở cho việc đề xuất các biện pháp dạy học phù hợp.
2.1 Cơ sở lý luận: Luận văn dựa trên các lý thuyết về đọc hiểu, phân loại văn bản, đặc trưng của VBTT để làm cơ sở cho việc xây dựng phương pháp dạy học. Việc phân tích các quan điểm khác nhau về VBTT trong các nghiên cứu nước ngoài cũng là một điểm đáng chú ý.
2.2 Cơ sở thực tiễn: Tác giả đã khảo sát thực trạng dạy học VBTT ở các trường THCS, nhận thấy những khó khăn, bất cập trong việc dạy và học. Việc phân tích sách giáo khoa Ngữ văn 7 cũng giúp tác giả nắm bắt được nội dung, yêu cầu cần đạt của chương trình, từ đó đề xuất các biện pháp dạy học phù hợp.
III. Đề xuất biện pháp tổ chức dạy học
Dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn, luận văn đề xuất một số biện pháp tổ chức dạy học VBTT cho học sinh lớp 7, bao gồm: Xây dựng dự án dạy học, tích hợp dạy học trải nghiệm, sử dụng công nghệ thông tin. Tác giả nhấn mạnh vào việc bám sát yêu cầu cần đạt của chương trình, đặc điểm của đối tượng học sinh lớp 7 và đặc trưng của VBTT.
3.1 Dạy học theo dự án: Luận văn đề xuất quy trình thiết kế bài học theo dự án, giúp học sinh chủ động, tích cực trong việc tiếp cận VBTT. Ví dụ, học sinh có thể thực hiện dự án thiết kế tờ rơi, poster về một lễ hội dựa trên thông tin từ văn bản.
3.2 Dạy học trải nghiệm: Tác giả đề xuất các hoạt động trải nghiệm như tham quan, phỏng vấn, điều tra, giúp học sinh tiếp cận VBTT một cách sinh động, thực tế. Ví dụ, học sinh có thể trải nghiệm làm một sản phẩm thủ công được giới thiệu trong văn bản.
3.3 Ứng dụng công nghệ thông tin: Luận văn giới thiệu một số phần mềm hỗ trợ dạy học VBTT như Canva, Easelly, giúp học sinh thiết kế sản phẩm trực quan, sinh động, tăng hứng thú học tập.
IV. Thực nghiệm sư phạm và kết luận
Luận văn đã tiến hành thực nghiệm sư phạm để kiểm chứng tính hiệu quả của các biện pháp đề xuất. Kết quả thực nghiệm cho thấy các biện pháp này giúp nâng cao hứng thú học tập, kỹ năng đọc hiểu VBTT của học sinh. Từ đó, tác giả đưa ra kết luận và khuyến nghị cho việc dạy học VBTT trong chương trình Ngữ văn lớp 7.
4.1 Thực nghiệm sư phạm: Tác giả đã thiết kế giáo án thực nghiệm, áp dụng các biện pháp đã đề xuất trên một nhóm học sinh lớp 7. Quá trình thực nghiệm được theo dõi, đánh giá bằng cả phương pháp định tính và định lượng.
4.2 Kết quả và khuyến nghị: Kết quả thực nghiệm cho thấy học sinh có sự tiến bộ rõ rệt về kỹ năng đọc hiểu VBTT, đồng thời hứng thú học tập cũng được nâng cao. Từ kết quả này, tác giả đưa ra khuyến nghị áp dụng các biện pháp đã đề xuất vào thực tiễn dạy học VBTT ở các trường THCS.
