Luận văn thạc sĩ: Xây dựng và đánh giá hệ thống chủng giống cho nghiên cứu phát triển vắc xin sốt xuất huyết dengue

• Tác giả: Hoàng Anh Đức
• Người hướng dẫn: TS. Đỗ Tuấn Đạt
• Trường học: Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
• Chuyên ngành: Vi sinh vật học
• Đề tài: Xây dựng và đánh giá hệ thống chủng giống cho nghiên cứu phát triển vắcxin sốt xuất huyết dengue
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ khoa học
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Đặc điểm dịch tễ học về bệnh sốt xuất huyết dengue
• 1.2. Tình hình mắc sốt xuất huyết dengue trên thế giới
• 1.3. Tình hình mắc sốt xuất huyết dengue tại Việt Nam
• 1.4. Virút dengue – tác nhân gây bệnh
• 1.4.1. Đặc điểm phân loại
• 1.4.2. Cấu trúc phân tử và thành phần chức năng
• 1.4.3. Quá trình lắp ráp và trưởng thành của virút
• 1.4.4. Sự sao chép ARN virút
• 1.5. Nguồn bệnh và đường lây truyền bệnh sốt dengue
• 1.5.1. Vector truyền bệnh
• 1.5.2. Sự lây truyền của virút dengue
• 1.6. Các biện pháp phòng ngừa dịch bệnh
• 1.7. Cơ chế bệnh sinh
• 1.7.1. Các yếu tố nguy cơ dẫn đến sốt xuất huyết dengue
• 1.7.2. Miễn dịch đối với nhiễm virút dengue
• 1.8. Vắcxin phòng chống dengue
• 1.8.1. Vắcxin sống giảm độc lực
• 1.8.2. Vắcxin bất hoạt toàn virút
• 1.8.3. Vắcxin tiểu đơn vị tái tổ hợp
• 1.8.4. Vắcxin nuleic và vector sống
• 1.8.5. Tình hình nghiên cứu và phát triển vắcxin dengue trên thế giới
• 1.8.6. Nghiên cứu vắcxin dengue tại Việt Nam
• 1.8.7. Các triển vọng vắcxin dengue trong tương lai
• 1.9. Đặc điểm chủng dengue do viện sức khỏe Hoa Kỳ nghiên cứu và phát triển
• 1.9.1. Đặc điểm chủng tái tổ hợp DEN4
• 1.9.2. Đặc điểm chủng tái tổ hợp DEN1
• 1.9.3. Đặc điểm chủng tái tổ hợp DEN2
• 1.9.4. Đặc điểm chủng tái tổ hợp DEN3
• 1.10. Xây dựng ngân hàng chủng gốc giống cho vắcxin dengue tại Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP
• 2.1. Tế bào Vero
• 2.2. Các chủng virút dengue tái tổ hợp
• 2.3. Môi trường nuôi cấy và các dung dịch trong nghiên cứu
• 2.4. Các hóa chất và sinh phẩm
• 2.5. Dụng cụ và trang thiết bị
• 2.6. Phương pháp
• 2.6.1. Phương pháp cấy chuyển tế bào Vero từ điều kiện bảo quản và nhân số lượng tế bào Vero trên chai nuôi một lớp
• 2.6.2. Phương pháp gây nhiễm và nuôi cấy virút dengue trên tế bào
• 2.6.3. Phương pháp thu hoạch virút dengue sau gây nhiễm
• 2.6.4. Phương pháp chuẩn độ virút dengue bằng tạo đám hoại tử
• 2.6.5. Phương pháp nhuộm miễn dịch đám hoại tử
• 2.6.6. Phương pháp thử vô khuẩn
• 2.6.7. Phương pháp xác định trình tự genome virút dengue
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN
• 3.1. Xây dựng quy trình gây nhiễm và nuôi cấy các chủng dengue trên chai nuôi cấy một lớp
• 3.1.1. Liều gây nhiễm virút dengue trên tế bào Vero
• 3.1.2. Nhiệt độ và môi trường nuôi cấy virút
• 3.1.3. Quy trình sản xuất các chủng virút dengue gốc giống
• 3.2. Sản xuất các chủng virút gốc giống
• 3.2.1. Gây nhiễm chủng virút dengue trên tế bào Vero
• 3.2.2. Thu hoạch chủng virút dengue trên tế bào Vero
• 3.2.3. Đánh giá chất lượng các chủng gốc giống
• 3.2.3.1. Đánh giá hiệu giá virút
• 3.2.3.2. Đánh giá bộ gen của các chủng gốc giống virút dengue
• 3.2.3.3. Đánh giá tính ổn định hiệu giá virút qua các đời nuôi cấy
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về nghiên cứu vắc xin sốt xuất huyết dengue

Nghiên cứu và phát triển vắc xin sốt xuất huyết dengue (SXHD) đang trở thành một trong những ưu tiên hàng đầu trong lĩnh vực y tế công cộng. Bệnh SXHD do virus dengue gây ra, lây truyền qua muỗi Aedes aegypti, đã trở thành một vấn đề nghiêm trọng tại nhiều quốc gia, đặc biệt là ở khu vực Đông Nam Á. Việc xây dựng hệ thống chủng giống cho vắc xin là bước đầu tiên và quan trọng trong quá trình phát triển vắc xin hiệu quả. Hệ thống này không chỉ giúp kiểm soát virus mà còn đảm bảo tính an toàn và hiệu quả của vắc xin trong cộng đồng.

1.1. Đặc điểm dịch tễ học của bệnh sốt xuất huyết dengue

Bệnh sốt xuất huyết dengue đã xuất hiện từ lâu và ngày càng gia tăng về số lượng ca mắc. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 50-100 triệu ca mắc bệnh trên toàn cầu. Tại Việt Nam, bệnh này đã trở thành một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nhập viện ở trẻ em. Sự gia tăng này chủ yếu do sự phát triển đô thị hóa, thay đổi khí hậu và sự gia tăng mật độ dân số.

1.2. Tình hình nghiên cứu vắc xin dengue trên thế giới

Trên thế giới, nhiều nghiên cứu đã được thực hiện để phát triển vắc xin phòng chống bệnh sốt xuất huyết dengue. Các loại vắc xin đang được thử nghiệm bao gồm vắc xin sống giảm độc lực và vắc xin bất hoạt. Tuy nhiên, việc phát triển một loại vắc xin hiệu quả và an toàn vẫn còn nhiều thách thức.

II. Vấn đề và thách thức trong phát triển vắc xin sốt xuất huyết dengue

Mặc dù có nhiều tiến bộ trong nghiên cứu vắc xin, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua. Một trong những vấn đề lớn nhất là sự tồn tại của bốn týp huyết thanh virus dengue, mỗi týp có đặc điểm kháng nguyên khác nhau. Điều này làm cho việc phát triển một loại vắc xin có khả năng bảo vệ toàn diện trở nên khó khăn. Ngoài ra, các phản ứng phụ có thể xảy ra sau khi tiêm vắc xin cũng là một mối quan tâm lớn.

2.1. Sự đa dạng của các týp huyết thanh virus dengue

Virus dengue có bốn týp huyết thanh khác nhau (DEN-1, DEN-2, DEN-3, DEN-4), mỗi týp có khả năng gây bệnh khác nhau. Việc phát triển vắc xin cần phải đảm bảo rằng nó có thể tạo ra đáp ứng miễn dịch đối với tất cả các týp này.

2.2. Các phản ứng phụ và an toàn của vắc xin

Một trong những thách thức lớn trong phát triển vắc xin là đảm bảo tính an toàn. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng một số vắc xin có thể gây ra phản ứng phụ nghiêm trọng, làm giảm lòng tin của cộng đồng vào vắc xin.

III. Phương pháp xây dựng hệ thống chủng giống cho vắc xin dengue

Xây dựng hệ thống chủng giống là một bước quan trọng trong quá trình phát triển vắc xin. Hệ thống này bao gồm việc tạo ra các chủng virus giảm độc lực từ các chủng hoang dại. Các chủng này sẽ được sử dụng để phát triển vắc xin an toàn và hiệu quả. Quy trình này bao gồm nhiều bước, từ việc nuôi cấy tế bào đến việc thu hoạch và đánh giá chất lượng các chủng virus.

3.1. Quy trình nuôi cấy và sản xuất chủng virus

Quy trình nuôi cấy tế bào Vero là bước đầu tiên trong việc sản xuất các chủng virus dengue. Tế bào Vero được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu virus do khả năng sinh sản tốt và dễ dàng nuôi cấy. Sau khi nuôi cấy, virus sẽ được gây nhiễm vào tế bào để sản xuất số lượng lớn.

3.2. Đánh giá chất lượng và tính ổn định của chủng giống

Sau khi thu hoạch, các chủng virus sẽ được đánh giá về chất lượng và tính ổn định. Việc này bao gồm kiểm tra hiệu giá virus và phân tích trình tự gen để đảm bảo rằng các chủng virus không bị biến đổi trong quá trình nuôi cấy.

IV. Ứng dụng thực tiễn và kết quả nghiên cứu vắc xin dengue

Kết quả nghiên cứu về vắc xin dengue đã cho thấy nhiều triển vọng. Các chủng virus được phát triển đã cho thấy khả năng giảm độc lực và tạo ra đáp ứng miễn dịch tốt. Việc ứng dụng các công nghệ hiện đại trong sản xuất vắc xin sẽ giúp tăng cường hiệu quả và an toàn cho người sử dụng. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng vắc xin có thể giúp giảm thiểu số ca mắc bệnh và tử vong do sốt xuất huyết dengue.

4.1. Kết quả thử nghiệm lâm sàng vắc xin dengue

Các thử nghiệm lâm sàng đã cho thấy vắc xin dengue có khả năng tạo ra đáp ứng miễn dịch bền vững. Tuy nhiên, cần tiếp tục theo dõi để đánh giá hiệu quả lâu dài của vắc xin trong cộng đồng.

4.2. Triển vọng ứng dụng vắc xin trong cộng đồng

Việc triển khai vắc xin dengue trong cộng đồng sẽ giúp giảm thiểu sự lây lan của bệnh. Các chiến dịch tiêm chủng cần được thực hiện đồng bộ và hiệu quả để đạt được kết quả tốt nhất.

V. Kết luận và tương lai của nghiên cứu vắc xin dengue

Nghiên cứu và phát triển vắc xin sốt xuất huyết dengue đang ở giai đoạn quan trọng. Mặc dù còn nhiều thách thức, nhưng với sự nỗ lực của các nhà khoa học và tổ chức y tế, hy vọng rằng một loại vắc xin hiệu quả sẽ sớm được đưa vào sử dụng. Điều này không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng mà còn góp phần vào việc kiểm soát dịch bệnh trên toàn cầu.

5.1. Tương lai của nghiên cứu vắc xin dengue

Tương lai của nghiên cứu vắc xin dengue phụ thuộc vào việc giải quyết các thách thức hiện tại. Các công nghệ mới và phương pháp nghiên cứu sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển vắc xin an toàn và hiệu quả.

5.2. Vai trò của cộng đồng trong việc phòng chống bệnh

Cộng đồng cần được nâng cao nhận thức về bệnh sốt xuất huyết dengue và tầm quan trọng của việc tiêm vắc xin. Sự tham gia của cộng đồng sẽ giúp tăng cường hiệu quả của các chương trình phòng chống bệnh.