Luận án tiến sĩ: Tác dụng điều trị bệnh đái tháo đường type 2 từ hoạt chất sinh học thực vật miền Trung

• Tác giả: Nguyễn Thị Xuân Thu
• Người hướng dẫn: TS. Đặng Đức Long
• Trường học: Đại học Đà Nẵng
• Chuyên ngành: Công nghệ sinh học
• Đề tài: Nghiên Cứu Tác Dụng Điều Trị Bệnh Đái Tháo Đường Type 2 Từ Hoạt Chất Sinh Học Thực Vật Miền Trung
• Loại tài liệu: luận án
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Đà Nẵng

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục tiêu của luận án
• 1.3. Nội dung nghiên cứu của luận án
• 1.4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án
• 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 2. NGUYÊN LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Nguyên liệu thực vật
• 2.2. Nguyên liệu động vật
• 2.3. Hóa chất và thiết bị thí nghiệm
• 2.4. Thiết bị thí nghiệm
• 2.5. Thực nghiệm và phương pháp nghiên cứu
• 2.5.1. Phương pháp chiết xuất
• 2.5.2. Phương pháp gây chuột nhắt ĐTĐ type 2
• 2.5.3. Nghiên cứu tác dụng hạ đường huyết của 20 mẫu thực vật trên chuột nhắt ĐTĐ type 2
• 2.5.4. Nghiên cứu ảnh hưởng của cao chiết thực vật lên cấu trúc mô tụy và gan chuột ĐTĐ type 2
• 2.5.5. Nghiên cứu tác dụng hạ đường huyết của cao chiết phân đoạn mẫu lá chè dây, lá đắng trên chuột nhắt ĐTĐ type 2
• 2.5.6. Phương pháp khảo sát khả năng giảm hoạt tính enzyme α-glucosidase và α-amylase của các hợp chất phân lập
• 2.5.7. Phương pháp đánh giá hoạt động chống viêm và cải thiện tính kháng insulin của các hợp chất tinh sạch dựa trên dòng tế bào Raw 264
• 2.5.8. Chuẩn bị cao hỗn hợp các thảo dược có khả năng hạ đường huyết
• 2.5.9. Xác định độc tính cấp của cao hỗn hợp
• 2.5.10. Phương pháp phân lập và xác định cấu trúc hóa học
• 2.5.11. Xử lý số liệu
• 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Kết quả tách chiết mẫu
• 3.2. Kết quả gây chuột nhắt ĐTĐ type 2 thực nghiệm
• 3.2.1. Gây chuột nhắt béo phì
• 3.2.2. Các chỉ số mỡ máu ở chuột nhắt béo phì
• 3.2.3. Gây ĐTĐ type 2 trên chuột béo sau tiêm STZ
• 3.2.4. Định lượng insulin trong máu chuột nhắt sau khi tiêm STZ
• 3.2.5. Nghiệm pháp dung nạp glucose
• 3.3. Kết quả tác dụng hạ đường huyết của các cao chiết thực vật trên chuột ĐTĐ type 2
• 3.3.1. Sàng lọc đợt I
• 3.3.2. Sàng lọc đợt II
• 3.3.3. Sàng lọc đợt III
• 3.3.4. Sàng lọc đợt IV
• 3.4. Kết quả nghiên cứu cao chiết chè dây và lá đắng
• 3.4.1. Ảnh hưởng của cao chiết chè dây và lá đắng lên kết quả mô bệnh học của tụy và gan
• 3.4.2. Nghiên cứu cao chiết phân đoạn lá chè dây
• 3.4.3. Nghiên cứu các cao chiết phân đoạn lá đắng
• 3.4.4. Khả năng ức chế enzyme α-amylase và α-glucosidase của các hợp chất phân lập từ chè dây và lá đắng
• 3.4.5. Hoạt động chống viêm và cải thiện tính kháng insulin của các hợp chất phân lập từ chè dây và lá đắng
• 3.4.6. Thảo luận về cơ chế hạ đường huyết của các hợp chất phân lập từ cây chè dây và lá đắng
• 3.5. Kết quả cao hỗn hợp nguồn gốc từ thực vật có khả năng hạ đường huyết
• 3.5.1. Phối hợp các cây thảo dược để tăng hiệu quả trong điều trị ĐTĐ
• 3.5.2. Hiệu quả hạ đường huyết của cao hỗn hợp
• 3.5.3. Hiệu quả của cao hỗn hợp ở các chỉ số mỡ máu trên chuột ĐTĐ
• 3.5.4. Hiệu quả cao hỗn hợp lên hàm lượng glycogen ở gan chuột ĐTĐ
• 3.5.5. Khả năng ức chế enzyme α-amylase và α-glucosidase của cao hỗn hợp
• 3.5.6. Nghiên cứu độc tính cấp của cao hỗn hợp
• 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về bệnh đái tháo đường type 2

Bệnh đái tháo đường type 2 là một rối loạn chuyển hóa phổ biến, đặc trưng bởi tình trạng tăng đường huyết mãn tính. Nguyên nhân chính của bệnh này là do sự kháng insulin hoặc giảm tiết insulin. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ người mắc bệnh đái tháo đường trên toàn cầu đang gia tăng nhanh chóng, với dự đoán sẽ đạt 9,9% vào năm 2045. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh cũng không ngừng tăng, đặc biệt ở nhóm người từ 30-64 tuổi. Việc điều trị bệnh thường gặp khó khăn do các loại thuốc tổng hợp có nhiều tác dụng phụ. Do đó, nghiên cứu về các hoạt chất sinh học từ thực vật có thể là một giải pháp tiềm năng trong việc điều trị bệnh này.

II. Tác dụng của hoạt chất sinh học từ thực vật miền Trung

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhiều thực vật miền Trung có khả năng điều trị bệnh tiểu đường nhờ vào các hoạt chất sinh học có trong chúng. Cây chè dây (Ampelosis cantoniensis) và lá đắng (Vernonia amygdalina) là hai ví dụ tiêu biểu. Các nghiên cứu trước đây đã xác định rằng các hợp chất chiết xuất từ những cây này có tác dụng hạ đường huyết hiệu quả. Việc chiết xuất và phân lập các hợp chất này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về cơ chế tác dụng mà còn mở ra hướng đi mới trong việc phát triển các sản phẩm thực phẩm chức năng hỗ trợ điều trị bệnh đái tháo đường.

III. Phương pháp nghiên cứu và kết quả

Nghiên cứu sử dụng mô hình chuột nhắt đái tháo đường type 2 để thử nghiệm tác dụng của các cao chiết từ thực vật. Các phương pháp chiết xuất được áp dụng bao gồm chiết bằng cồn 70° và các dung môi có độ phân cực khác nhau. Kết quả cho thấy các cao chiết từ cây chè dây và lá đắng có khả năng hạ đường huyết rõ rệt. Đặc biệt, các hợp chất phân lập từ hai loại thực vật này đã cho thấy khả năng ức chế enzyme α-glucosidase và α-amylase, từ đó góp phần làm giảm nồng độ đường huyết trong máu. Những phát hiện này không chỉ khẳng định giá trị của thực vật chữa bệnh mà còn mở ra cơ hội cho việc phát triển các sản phẩm mới từ thiên nhiên.

IV. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

Nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp thông tin khoa học về khả năng điều trị bệnh đái tháo đường type 2 từ các hoạt chất sinh học có nguồn gốc thực vật. Kết quả nghiên cứu không chỉ làm phong phú thêm cơ sở dữ liệu về các hợp chất tự nhiên mà còn mở ra hướng đi mới trong việc phát triển dược phẩm từ thiên nhiên. Việc sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc thực vật không chỉ giúp giảm thiểu tác dụng phụ của thuốc tổng hợp mà còn góp phần bảo tồn và phát triển bền vững nguồn tài nguyên thực vật quý giá của miền Trung Việt Nam.