Nghiên cứu Lý luận và Phương pháp dạy học tại Đại học Thái Nguyên

Đổi mới phương pháp dạy học nhấn mạnh tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học, bồi dưỡng cho người học năng lực tự học, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên. Giáo viên không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn đóng vai trò là người hướng dẫn, đồng hành, tạo điều kiện để học sinh phát triển toàn diện. Điều này đòi hỏi người giáo viên phải có kiến thức chuyên môn vững vàng, kỹ năng sư phạm thành thạo và khả năng sáng tạo trong việc thiết kế các hoạt động dạy học. Giáo viên giống như kiến trúc sư trước mỗi công trình nghệ thuật. Dưới bàn tay của nhà chạm khắc, nó mang dấu ấn cảm thụ riêng hàm chứa tầng sâu ý nghĩa.

Việc đổi mới phương pháp dạy học còn gặp nhiều thách thức. Nhiều giáo viên còn lúng túng trong việc áp dụng các phương pháp dạy học mới, vẫn nặng về khai thác nội dung, xem nhẹ nghệ thuật. Chất lượng đội ngũ giáo viên chưa đồng đều, đặc biệt là giáo viên trẻ còn thiếu kinh nghiệm và kỹ năng sư phạm. Sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong việc giáo dục học sinh còn hạn chế. Đứng trước một tác phẩm văn chương nói chung, giáo viên thật khó định ra một cách dạy chung bởi mỗi bài, mỗi tác phẩm có những nét đặc thù riêng của loại thể. Chính vì vậy, nó càng đòi hỏi người thầy phải xác định được loại thể của từng tác phẩm, từ đó xác định cho mình một phương pháp, biện pháp dạy học phù hợp.

Việc dạy học kịch bản văn học quả là một việc làm không dễ đối với cả giáo viên và học sinh. Sách giáo khoa Ngữ văn cấp THPT hiện nay đưa vào chương trình những kịch bản văn học rất hay, có vị trí quan trọng trong lịch sử văn học nhưng không phải dễ giảng dạy. Nhiều giáo viên và học sinh không thích các giờ dạy học kịch bản văn học. Đây là tâm lý ảnh hưởng lớn tới bài giảng và sự tiếp nhận của chính giáo viên. Khi tập huấn thay sách, các giáo viên đều cho rằng tác phẩm kịch được đưa vào giảng dạy trong chương trình THPT đều là những tác phẩm hay, thiết thực đối với học sinh nhưng họ vẫn không thích bằng giảng dạy các tác phẩm trữ tình.

Hầu hết các thầy cô giáo đều sử dụng phương pháp mới trong dạy học nhưng việc vận dụng này đôi chỗ còn lúng túng, vẫn nặng về khai thác nội dung, xem nhẹ nghệ thuật. Giáo viên giảng dạy kịch chủ yếu dựa vào sách giáo viên. Tuy đây là bộ sách có nhiều mặt mạnh, nó là tài liệu định hướng quan trọng cho mỗi bài giảng của giáo viên, tuy nhiên đó mới chỉ là những gợi ý rất chung chung, người thầy cần định lượng kiến thức để dạy cho phù hợp. Ở một số giờ dạy của giáo viên lâu năm, có kinh nghiệm thì những vấn đề tồn tại nêu trên không nhiều, nhưng việc bám sát đặc trưng thể loại chưa rõ.

Việc nắm vững lý thuyết thể loại giúp giáo viên xác định được đặc điểm riêng của kịch, từ đó lựa chọn phương pháp giảng dạy phù hợp. Cần chú trọng đến các yếu tố như xung đột, hành động, lời thoại, nhân vật, bối cảnh sân khấu. Giúp học sinh hiểu rõ hơn về nội dung và ý nghĩa của tác phẩm. Cần chú trọng đến việc phân tích lời thoại của nhân vật, hành động của nhân vật và các yếu tố xung đột trong kịch. Từ đó giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về nội dung và ý nghĩa của tác phẩm.

Tạo điều kiện để học sinh chủ động tham gia vào quá trình học tập, khuyến khích học sinh đặt câu hỏi, thảo luận, tranh luận. Sử dụng các phương pháp dạy học tích cực như đóng vai, sân khấu hóa, trò chơi. Giúp học sinh phát triển khả năng tư duy sáng tạo, kỹ năng làm việc nhóm và kỹ năng giao tiếp. Việc này giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về nội dung và ý nghĩa của tác phẩm. Ngoài ra còn giúp học sinh phát triển các kỹ năng mềm cần thiết cho cuộc sống.

Sử dụng các phần mềm trình chiếu, video, âm thanh để minh họa cho bài giảng. Giúp học sinh hình dung rõ hơn về bối cảnh, nhân vật, hành động trong kịch. Tạo sự hứng thú cho học sinh trong quá trình học tập. Ngoài ra, ứng dụng công nghệ thông tin còn giúp giáo viên tiết kiệm thời gian và công sức trong việc chuẩn bị bài giảng. Đồng thời cũng giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách dễ dàng và hiệu quả hơn.

Tác phẩm “Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài” trích “Vũ Như Tô” của Nguyễn Huy Tưởng là một bi kịch lịch sử. Cần phân tích sâu sắc về bối cảnh lịch sử, xung đột giữa khát vọng nghệ thuật và thực tế xã hội. Giúp học sinh hiểu rõ hơn về bi kịch của nhân vật Vũ Như Tô. Cần phân tích rõ các yếu tố xung đột, nhân vật, bối cảnh và hành động trong kịch. Từ đó giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về nội dung và ý nghĩa của tác phẩm.

Sử dụng các phương pháp dạy học tích cực như đóng vai, thảo luận nhóm, tranh luận. Khuyến khích học sinh tham gia vào quá trình phân tích nhân vật, xung đột, và ý nghĩa của tác phẩm. Tạo điều kiện để học sinh phát triển khả năng tư duy phản biện và sáng tạo. Cần thiết kế các hoạt động phù hợp với trình độ và khả năng của học sinh. Các hoạt động này cần tạo sự hứng thú cho học sinh và giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về tác phẩm.

Tác phẩm “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” của Lưu Quang Vũ là một vở kịch hiện đại mang tính triết lý sâu sắc. Cần phân tích sâu sắc về xung đột giữa linh hồn và thể xác, khát vọng sống và sự tha hóa. Giúp học sinh hiểu rõ hơn về bi kịch của con người trong xã hội hiện đại. Cần phân tích rõ các yếu tố xung đột, nhân vật, bối cảnh và hành động trong kịch. Từ đó giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về nội dung và ý nghĩa của tác phẩm.

Sử dụng các phương pháp dạy học tích cực như đóng vai, thảo luận nhóm, tranh luận. Khuyến khích học sinh tham gia vào quá trình phân tích nhân vật, xung đột, và ý nghĩa của tác phẩm. Tạo điều kiện để học sinh phát triển khả năng tư duy phản biện và sáng tạo. Cần thiết kế các hoạt động phù hợp với trình độ và khả năng của học sinh. Các hoạt động này cần tạo sự hứng thú cho học sinh và giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về tác phẩm.

Nghiên cứu về việc sử dụng các phương tiện trực quan trong dạy học kịch. Nghiên cứu về việc phát triển năng lực cảm thụ văn học cho học sinh thông qua dạy học kịch. Nghiên cứu về việc lồng ghép giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh thông qua dạy học kịch. Bên cạnh đó, một số nghiên cứu khác tập trung vào việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quá trình dạy và học kịch.

Nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên. Tạo điều kiện để giáo viên được tham gia các khóa đào tạo, bồi dưỡng về phương pháp dạy học kịch. Khuyến khích giáo viên sáng tạo, đổi mới trong quá trình giảng dạy. Cần tạo điều kiện để giáo viên được giao lưu, học hỏi kinh nghiệm từ các đồng nghiệp trong và ngoài trường. Đồng thời cần tạo môi trường làm việc thuận lợi để giáo viên phát huy tối đa năng lực của mình.