Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ với sự phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ (KH&CN), hoạt động KH&CN đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Tại Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực y tế, việc quản lý hoạt động KH&CN của giảng viên các trường cao đẳng y tế là một nhiệm vụ cấp thiết nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Trường Cao đẳng Y tế Khánh Hòa, với hơn 40 năm phát triển và đào tạo hơn 35.000 cán bộ y tế, đang đứng trước thách thức nâng cao hiệu quả hoạt động KH&CN để góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực y tế chất lượng cao cho khu vực duyên hải Nam Trung bộ.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thực trạng quản lý hoạt động KH&CN của giảng viên tại Trường Cao đẳng Y tế Khánh Hòa trong giai đoạn 2015-2020, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động này. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ cán bộ quản lý và giảng viên của trường, với dữ liệu thu thập qua khảo sát 155 phiếu hợp lệ, kết hợp phân tích các văn bản pháp luật và chính sách liên quan. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc góp phần hoàn thiện công tác quản lý KH&CN, nâng cao năng lực nghiên cứu và ứng dụng khoa học trong giảng dạy, đồng thời thúc đẩy đổi mới giáo dục trong lĩnh vực y tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý hiện đại, trong đó mô hình quản lý theo chức năng gồm bốn chức năng cơ bản: kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá được áp dụng để phân tích hoạt động KH&CN của giảng viên. Lý thuyết về hoạt động khoa học và công nghệ được hiểu là quá trình tạo ra tri thức mới và ứng dụng công nghệ nhằm phát triển giáo dục và kinh tế xã hội. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Hoạt động khoa học và công nghệ (KH&CN): Bao gồm nghiên cứu, phát triển công nghệ, dịch vụ khoa học, sáng kiến cải tiến kỹ thuật và các hoạt động liên quan nhằm phát triển tri thức và ứng dụng.
  • Quản lý hoạt động KH&CN: Là quá trình huy động, sử dụng và điều phối các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) nhằm đạt hiệu quả cao nhất trong hoạt động KH&CN.
  • Nguồn lực KH&CN: Bao gồm nguồn nhân lực (giảng viên, cán bộ nghiên cứu), nguồn vật lực (cơ sở vật chất, trang thiết bị), nguồn tài lực (kinh phí nghiên cứu) và nguồn tin lực (thông tin khoa học).
  • Đổi mới giáo dục: Chuyển đổi phương pháp đào tạo từ truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực người học, trong đó KH&CN đóng vai trò trung tâm.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Phương pháp lý luận bao gồm phân tích, tổng hợp, so sánh và hệ thống hóa các tài liệu khoa học, văn bản pháp luật liên quan đến quản lý KH&CN và giáo dục y tế. Phương pháp thực tiễn gồm khảo sát điều tra bằng phiếu hỏi và phỏng vấn trực tiếp với 155 đối tượng gồm 39 cán bộ quản lý và 116 giảng viên tại Trường Cao đẳng Y tế Khánh Hòa.

Cỡ mẫu khảo sát được lựa chọn dựa trên tổng số cán bộ và giảng viên của trường, đảm bảo tính đại diện. Phương pháp phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả, đánh giá mức độ quan trọng, hiệu quả và thái độ tham gia hoạt động KH&CN qua thang điểm 1-4. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2015-2020, phù hợp với các chính sách đổi mới giáo dục và phát triển KH&CN của nhà nước.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động KH&CN:
    60% cán bộ quản lý và giảng viên đánh giá hoạt động KH&CN là "rất quan trọng", 40% còn lại cho rằng "quan trọng". Không có ý kiến cho rằng hoạt động này "ít quan trọng" hay "không quan trọng". Điều này cho thấy sự đồng thuận cao về vai trò của KH&CN trong phát triển nhà trường.

  2. Thái độ tham gia hoạt động KH&CN:
    58,1% cán bộ quản lý và giảng viên tham gia với thái độ "tích cực", 32,26% "nhiệt tình", trong khi chỉ có khoảng 9,68% giữ thái độ "bình thường". Không có trường hợp thờ ơ hay không tham gia. Tỷ lệ giảng viên tích cực tham gia cao hơn cán bộ quản lý (61,2% so với 48,7%).

  3. Thực trạng thực hiện mục tiêu hoạt động KH&CN:

    • Mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo đạt điểm trung bình 3,34 (tốt).
    • Mục tiêu đưa thành tựu khoa học phục vụ phát triển kinh tế xã hội đạt 2,50 (trung bình).
    • Mục tiêu bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn đạt 3,18 (khá).
    • Mục tiêu xây dựng tiềm lực KH&CN đạt 2,44 (trung bình).
    • Mục tiêu tạo nguồn thu từ hoạt động KH&CN đạt 2,77 (khá).

  4. Nguồn lực phục vụ hoạt động KH&CN:
    Cơ sở vật chất hiện đại với diện tích xây dựng 2.260 m², 50 phòng học lý thuyết, 21 phòng thí nghiệm và thực hành, thư viện với hơn 3.300 đầu sách và hệ thống thư viện điện tử. Tuy nhiên, kinh phí nghiên cứu còn hạn chế, mức chi tối đa cho đề tài y dược là 10 triệu đồng/đề tài, thấp so với yêu cầu thực tế.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy Trường Cao đẳng Y tế Khánh Hòa đã xây dựng được nhận thức đúng đắn và thái độ tích cực của cán bộ quản lý và giảng viên đối với hoạt động KH&CN, điều này phù hợp với các chính sách của Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng như Luật KH&CN năm 2013. Tuy nhiên, mức độ thực hiện các mục tiêu KH&CN còn chưa đồng đều, đặc biệt là trong việc phát triển tiềm lực KH&CN và tạo nguồn thu từ hoạt động này.

Nguyên nhân chính bao gồm hạn chế về nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất chưa đồng bộ hoàn toàn, và chính sách khuyến khích chưa đủ mạnh để thúc đẩy giảng viên tham gia nghiên cứu sâu rộng. So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục y tế, tình trạng này là phổ biến do đặc thù ngành đòi hỏi đầu tư lớn về thiết bị và kinh phí nghiên cứu.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức và thái độ tham gia của cán bộ quản lý và giảng viên, bảng so sánh điểm trung bình thực hiện các mục tiêu KH&CN, cũng như sơ đồ cơ cấu nguồn lực phục vụ nghiên cứu. Những kết quả này nhấn mạnh sự cần thiết của các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động KH&CN trong trường.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tiêu chí đánh giá hoạt động KH&CN:
    Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá khoa học, sát với đặc thù ngành y tế và yêu cầu đổi mới giáo dục, nhằm phản ánh chính xác hiệu quả nghiên cứu và ứng dụng. Thời gian thực hiện: 6 tháng. Chủ thể: Ban Giám hiệu phối hợp Phòng Khoa học công nghệ.

  2. Nâng cao vai trò quản lý KH&CN:
    Tăng cường năng lực quản lý, chỉ đạo hoạt động KH&CN thông qua đào tạo cán bộ quản lý, xây dựng quy trình quản lý minh bạch và hiệu quả. Thời gian: 1 năm. Chủ thể: Ban Giám hiệu và Phòng Tổ chức Hành chính.

  3. Phát triển hợp tác nghiên cứu:
    Mở rộng quan hệ hợp tác với các trường đại học, viện nghiên cứu trong và ngoài nước để trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ nguồn lực và nâng cao chất lượng đề tài nghiên cứu. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Phòng Khoa học công nghệ và Quan hệ quốc tế.

  4. Xây dựng môi trường nghiên cứu khoa học:
    Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại, tạo điều kiện thuận lợi về thời gian và kinh phí cho giảng viên nghiên cứu. Đồng thời, khuyến khích sáng kiến, đổi mới sáng tạo thông qua các chính sách khen thưởng và hỗ trợ tài chính. Thời gian: 2 năm. Chủ thể: Ban Giám hiệu và Phòng Kế hoạch Tài chính.

  5. Tăng cường quản lý nguồn lực phục vụ KH&CN:
    Quản lý chặt chẽ và sử dụng hiệu quả các nguồn lực nhân lực, vật lực, tài lực và tin lực, đảm bảo phân bổ hợp lý và minh bạch. Thời gian: 1 năm. Chủ thể: Phòng Khoa học công nghệ phối hợp Phòng Kế hoạch Tài chính.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục y tế:
    Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp quản lý hoạt động KH&CN, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý tại các trường cao đẳng y tế.

  2. Giảng viên và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực y tế:
    Cung cấp kiến thức về vai trò và cách thức tham gia hoạt động KH&CN, đồng thời nhận diện các khó khăn và cơ hội trong nghiên cứu khoa học.

  3. Nhà hoạch định chính sách giáo dục và KH&CN:
    Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển hoạt động KH&CN trong các cơ sở đào tạo y tế, góp phần đổi mới giáo dục.

  4. Sinh viên cao học và nghiên cứu sinh ngành quản lý giáo dục và y tế:
    Hỗ trợ nghiên cứu chuyên sâu về quản lý hoạt động KH&CN, phát triển đề tài luận văn, luận án liên quan đến đổi mới giáo dục và phát triển KH&CN.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao hoạt động KH&CN lại quan trọng đối với trường cao đẳng y tế?
    Hoạt động KH&CN giúp nâng cao chất lượng đào tạo, phát triển năng lực giảng viên, tạo ra tri thức mới và ứng dụng công nghệ phục vụ chăm sóc sức khỏe, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và phát triển kinh tế xã hội.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý hoạt động KH&CN tại Trường Cao đẳng Y tế Khánh Hòa là gì?
    Bao gồm hạn chế về kinh phí nghiên cứu, cơ sở vật chất chưa đồng bộ, chính sách khuyến khích chưa đủ mạnh và thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các phòng ban liên quan.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động KH&CN?
    Cần hoàn thiện tiêu chí đánh giá, nâng cao năng lực quản lý, phát triển hợp tác nghiên cứu, xây dựng môi trường nghiên cứu thuận lợi và quản lý chặt chẽ nguồn lực phục vụ KH&CN.

  4. Vai trò của giảng viên trong hoạt động KH&CN như thế nào?
    Giảng viên là chủ thể chính trong nghiên cứu khoa học, sáng tạo và ứng dụng kết quả nghiên cứu vào giảng dạy, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển chuyên môn.

  5. Các chính sách hỗ trợ hoạt động KH&CN hiện nay có đáp ứng được nhu cầu không?
    Chính sách đã tạo điều kiện nhất định nhưng còn hạn chế về mức kinh phí và cơ chế khuyến khích, cần được điều chỉnh để phù hợp hơn với đặc thù ngành y tế và yêu cầu đổi mới giáo dục.

Kết luận

  • Hoạt động KH&CN của giảng viên Trường Cao đẳng Y tế Khánh Hòa được đánh giá là rất quan trọng và nhận được sự tham gia tích cực từ cán bộ quản lý và giảng viên.
  • Thực trạng quản lý hoạt động KH&CN còn nhiều hạn chế, đặc biệt về nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất.
  • Các mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển tiềm lực KH&CN chưa được thực hiện đồng đều, cần có giải pháp đồng bộ.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý bao gồm hoàn thiện tiêu chí đánh giá, nâng cao năng lực quản lý, phát triển hợp tác nghiên cứu, xây dựng môi trường nghiên cứu và quản lý nguồn lực hiệu quả.
  • Nghiên cứu góp phần hoàn thiện lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động KH&CN trong trường cao đẳng y tế, làm cơ sở cho các bước tiếp theo trong đổi mới giáo dục và phát triển KH&CN.

Ban Giám hiệu và các phòng ban liên quan cần triển khai ngay các biện pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động KH&CN và chất lượng đào tạo của nhà trường.