Tổng quan nghiên cứu

Trong lĩnh vực Ngôn ngữ Anh, việc phân tích thái độ ngôn ngữ trong các tác phẩm văn học đóng vai trò quan trọng trong việc hiểu sâu sắc hơn về cách tác giả thể hiện quan điểm và cảm xúc. Luận văn thạc sĩ này tập trung nghiên cứu các nguồn lực thái độ (Attitudinal resources) trong tiểu thuyết The Old Man and the Sea của Ernest Hemingway, một tác phẩm văn học kinh điển được xuất bản năm 1952 và được đánh giá cao trên toàn thế giới. Qua đó, nghiên cứu nhằm mục tiêu liệt kê, mô tả và phân loại các nguồn lực thái độ trong văn bản, đồng thời làm rõ thái độ của Hemingway đối với các nhân vật trong truyện.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ nội dung tiểu thuyết với 97 trang, tập trung vào các khía cạnh cảm xúc, đánh giá hành vi con người và nhận xét về các hiện tượng, sự vật trong truyện. Nghiên cứu sử dụng lý thuyết Đánh giá (Appraisal Theory) của Martin và White (2005) làm khung phân tích chính, với sự kết hợp giữa phương pháp định tính và định lượng để xác định tần suất và loại hình thái độ được sử dụng. Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ góp phần làm phong phú thêm lý thuyết ngôn ngữ học mà còn hỗ trợ người học tiếng Anh trong việc sử dụng hiệu quả các nguồn lực thái độ trong giao tiếp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên Appraisal Theory của Martin và White (2005), một khung lý thuyết phân tích cách ngôn ngữ được sử dụng để thể hiện cảm xúc, đánh giá hành vi và nhận xét về các sự vật, hiện tượng. Hệ thống Appraisal gồm ba thành phần chính: Attitude (Thái độ), Engagement (Sự tham gia), và Graduation (Mức độ). Trong đó, Attitude là trọng tâm nghiên cứu, bao gồm ba phân hệ: Affect (Cảm xúc), Judgment (Đánh giá hành vi), và Appreciation (Đánh giá giá trị).

  • Affect: Thể hiện các phản ứng cảm xúc như hạnh phúc, buồn bã, lo lắng, tự tin, được phân thành bốn loại phụ: Un/Happiness (vui/buồn), Dis/Inclination (khao khát/sợ hãi), In/Security (an tâm/bất an), Dis/Satisfaction (hài lòng/không hài lòng).
  • Judgment: Đánh giá hành vi con người dựa trên các chuẩn mực xã hội, gồm hai nhóm chính: Social Esteem (đánh giá về sự bình thường, năng lực, sự kiên trì) và Social Sanction (đánh giá về tính trung thực và đạo đức).
  • Appreciation: Đánh giá các sự vật, hiện tượng về mặt thẩm mỹ, cấu trúc và giá trị xã hội, gồm các khía cạnh: Reaction (tác động cảm xúc), Composition (cấu trúc), và Valuation (giá trị).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định tính và định lượng. Dữ liệu chính được thu thập từ toàn bộ tiểu thuyết The Old Man and the Sea (97 trang). Phương pháp chọn mẫu là toàn bộ văn bản tiểu thuyết nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác trong phân tích.

Phân tích dữ liệu được thực hiện qua các bước:

  • Xác định và phân loại các nguồn lực thái độ theo ba phân hệ Attitude: Affect, Judgment, Appreciation.
  • Phân tích tần suất xuất hiện của từng loại thái độ, phân biệt theo cực tính (tích cực, tiêu cực) và chiến lược biểu đạt (rõ ràng/ẩn dụ).
  • Sử dụng phần mềm Microsoft Word và Excel để đếm tần suất và trình bày kết quả dưới dạng bảng và biểu đồ.
  • Áp dụng các kỹ thuật phân tích mô tả, tổng hợp và diễn giải để làm rõ ý nghĩa của các nguồn lực thái độ trong văn bản.

Quá trình nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian phù hợp với tiến độ học tập thạc sĩ, đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy của dữ liệu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Phân bố các nguồn lực thái độ: Tổng cộng có khoảng 1.550 nguồn lực thái độ được xác định trong toàn bộ tiểu thuyết. Trong đó, Judgment chiếm tỷ lệ cao nhất với khoảng 50%, tiếp theo là Appreciation khoảng 30%, và Affect chiếm khoảng 20%. Điều này cho thấy Hemingway tập trung nhiều vào việc đánh giá hành vi và phẩm chất của nhân vật hơn là biểu đạt cảm xúc trực tiếp.

  2. Tần suất các loại Affect: Trong Affect, Un/Happiness (vui/buồn) chiếm tỷ lệ lớn nhất, khoảng 45%, tiếp theo là In/Security (an tâm/bất an) khoảng 25%, Dis/Satisfaction (hài lòng/không hài lòng) 20%, và Dis/Inclination (khao khát/sợ hãi) chiếm khoảng 10%. Ví dụ, cảm xúc buồn bã của Manolin khi thấy Santiago thất bại được thể hiện qua các từ như "sad", "worried".

  3. Judgment chiếm ưu thế trong việc thể hiện thái độ: Các đánh giá về Normality (bình thường), Capacity (năng lực), và Tenacity (sự kiên trì) của Santiago và Manolin được thể hiện rõ ràng qua các từ như "old", "undefeated", "capable", "determined". Tỷ lệ các đánh giá tích cực chiếm khoảng 65%, trong khi tiêu cực chiếm 35%.

  4. Appreciation tập trung vào mô tả và đánh giá các yếu tố vật chất và thiên nhiên: Các từ ngữ như "good", "thin and gaunt", "flag of permanent defeat" được sử dụng để đánh giá chất lượng cá, cánh buồm và ngoại hình của nhân vật. Tỷ lệ các đánh giá tích cực trong Appreciation chiếm khoảng 60%.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy Hemingway sử dụng chủ yếu các nguồn lực Judgment để thể hiện sự ngưỡng mộ và tôn vinh phẩm chất con người, đặc biệt là sự kiên trì và năng lực của nhân vật chính Santiago. Điều này phù hợp với phong cách viết cô đọng, tập trung vào hành động và phẩm chất con người của Hemingway. Các nguồn lực Affect được sử dụng ít hơn, chủ yếu để thể hiện cảm xúc của các nhân vật phụ như Manolin, tạo nên sự cân bằng giữa cảm xúc và đánh giá hành vi.

So với các nghiên cứu trước đây về Appraisal Theory trong văn học, kết quả này tương đồng với xu hướng sử dụng Judgment để thể hiện quan điểm đạo đức và xã hội trong tác phẩm văn học. Việc sử dụng nhiều nguồn lực Appreciation giúp tăng tính thẩm mỹ và chiều sâu cho mô tả thiên nhiên và bối cảnh, góp phần làm nổi bật chủ đề về cuộc chiến giữa con người và thiên nhiên.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ tròn thể hiện tỷ lệ phần trăm các loại Attitude, biểu đồ cột so sánh tần suất các phân loại con của Affect, Judgment và Appreciation, cũng như bảng tổng hợp các ví dụ minh họa cho từng loại thái độ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo về Appraisal Theory trong giảng dạy tiếng Anh: Các giảng viên nên tích hợp lý thuyết này vào chương trình học để giúp sinh viên hiểu và sử dụng hiệu quả các nguồn lực thái độ trong giao tiếp và viết luận văn.

  2. Phát triển tài liệu học tập dựa trên các tác phẩm văn học kinh điển: Sử dụng các ví dụ thực tế từ tiểu thuyết như The Old Man and the Sea để minh họa cách sử dụng Affect, Judgment và Appreciation, giúp người học nâng cao kỹ năng phân tích và biểu đạt.

  3. Khuyến khích nghiên cứu sâu hơn về các nguồn lực thái độ trong các thể loại văn học khác nhau: Đặc biệt là các tác phẩm văn học Việt Nam và quốc tế nhằm mở rộng hiểu biết về sự đa dạng trong cách thể hiện thái độ ngôn ngữ.

  4. Ứng dụng kết quả nghiên cứu trong việc phát triển kỹ năng viết sáng tạo và phân tích văn học: Người học và nhà nghiên cứu có thể áp dụng các chiến lược nhận diện và sử dụng nguồn lực thái độ để nâng cao chất lượng bài viết và nghiên cứu.

Các giải pháp trên nên được thực hiện trong vòng 1-2 năm tới, với sự phối hợp của các trường đại học, trung tâm đào tạo ngôn ngữ và các nhà nghiên cứu chuyên ngành.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Sinh viên và học viên cao học ngành Ngôn ngữ Anh: Giúp nâng cao kiến thức về lý thuyết ngôn ngữ học ứng dụng, đặc biệt là Appraisal Theory, và kỹ năng phân tích văn bản.

  2. Giảng viên và nhà nghiên cứu ngôn ngữ học: Cung cấp cơ sở lý thuyết và phương pháp luận để phát triển các nghiên cứu sâu hơn về thái độ ngôn ngữ trong văn học và giao tiếp.

  3. Người học tiếng Anh nâng cao: Hỗ trợ hiểu và sử dụng các nguồn lực thái độ trong giao tiếp hàng ngày và viết học thuật, giúp biểu đạt cảm xúc và đánh giá một cách tự nhiên và chính xác.

  4. Nhà văn và biên tập viên: Tham khảo cách sử dụng các nguồn lực thái độ để tạo chiều sâu cho nhân vật và câu chuyện, nâng cao chất lượng tác phẩm văn học và truyền thông.

Câu hỏi thường gặp

  1. Appraisal Theory là gì và tại sao được sử dụng trong nghiên cứu này?
    Appraisal Theory là khung lý thuyết phân tích cách ngôn ngữ thể hiện cảm xúc, đánh giá và nhận xét. Nó giúp hiểu rõ cách Hemingway thể hiện thái độ qua ngôn ngữ trong tiểu thuyết, từ đó giải mã ý nghĩa sâu sắc của tác phẩm.

  2. Tại sao Judgment chiếm tỷ lệ cao nhất trong các nguồn lực thái độ?
    Judgment phản ánh các đánh giá về hành vi và phẩm chất con người, phù hợp với chủ đề chính của tiểu thuyết về sự kiên trì và phẩm chất của nhân vật Santiago, do đó Hemingway sử dụng nhiều để nhấn mạnh thông điệp.

  3. Làm thế nào để phân biệt Affect, Judgment và Appreciation trong văn bản?
    Affect liên quan đến cảm xúc, Judgment đánh giá hành vi con người, còn Appreciation nhận xét về các sự vật, hiện tượng. Ví dụ, từ "happy" thể hiện Affect, "brave" là Judgment, còn "beautiful" thuộc Appreciation.

  4. Nghiên cứu này có thể áp dụng như thế nào trong giảng dạy tiếng Anh?
    Giúp người học nhận diện và sử dụng các nguồn lực thái độ để biểu đạt cảm xúc và đánh giá trong giao tiếp và viết luận, nâng cao kỹ năng ngôn ngữ và hiểu văn hóa.

  5. Có thể áp dụng phương pháp nghiên cứu này cho các tác phẩm văn học khác không?
    Hoàn toàn có thể. Appraisal Theory là khung phân tích linh hoạt, phù hợp với nhiều thể loại văn bản để khám phá cách ngôn ngữ thể hiện thái độ và quan điểm của tác giả.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích thành công các nguồn lực thái độ trong tiểu thuyết The Old Man and the Sea dựa trên Appraisal Theory, làm rõ cách Hemingway thể hiện cảm xúc, đánh giá hành vi và nhận xét về các sự vật.
  • Judgment chiếm ưu thế trong việc thể hiện thái độ, phản ánh sự tập trung vào phẩm chất và hành động của nhân vật chính.
  • Affect và Appreciation góp phần tạo nên chiều sâu cảm xúc và thẩm mỹ cho tác phẩm.
  • Nghiên cứu góp phần bổ sung lý thuyết ngôn ngữ học ứng dụng và hỗ trợ người học tiếng Anh trong việc sử dụng ngôn ngữ đánh giá hiệu quả.
  • Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng nghiên cứu sang các tác phẩm khác và ứng dụng kết quả trong giảng dạy và nghiên cứu ngôn ngữ học.

Hành động tiếp theo: Khuyến khích các nhà nghiên cứu và giảng viên áp dụng Appraisal Theory trong phân tích văn bản và phát triển tài liệu giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng học thuật và thực tiễn.