Khám Phá Không Gian và Căn Tính Giới Trong Truyện Ngắn Alice Munro

Luận văn tập trung vào mối quan hệ giữa không gian và căn tính giới trong truyện ngắn của Alice Munro. Khái niệm "căn tính" được hiểu là những thuộc tính gốc rễ, thâm căn cố đế trong một cá nhân, chịu sự quy định và tác động của xã hội. Căn tính không bất biến mà luôn thay đổi dựa vào hoàn cảnh quá khứ và hiện tại, cũng như mong muốn hướng tới tương lai. Khái niệm "giới" khác với "giới tính", đề cập đến những yếu tố mang tính xã hội, văn hóa quy định cho nam và nữ. Giới không phải yếu tố tự nhiên mà là sản phẩm của xã hội, được hình thành qua giáo dục, văn hóa.

Luận văn dựa trên lý thuyết của Simone de Beauvoir về giới, cho rằng "người ta không sinh ra là phụ nữ mà trở thành phụ nữ" (Le deuxième sexe). Judith Butler với Rac rối giới cũng được tham khảo, khẳng định giới là một hành vi được lặp lại, được kiến tạo, không phải bản chất cố hữu. Về không gian, luận văn dựa vào lý thuyết của Doreen Massey và Linda McDowell, nhấn mạnh không gian không tĩnh tại mà luôn biến đổi, chịu tác động của các mối quan hệ xã hội. Không gian mang tính giới và đóng vai trò quan trọng trong việc kiến tạo căn tính giới.

Ví dụ, luận văn trích dẫn: "By studying the relations between mothers and daughters...the father provides an escape route to the young girl in her search for an individual self" [53, tr.20], cho thấy mối quan hệ giữa mẹ và con gái, cũng như vai trò của người cha trong việc hình thành căn tính giới của con gái.

Luận văn phân tích cách Alice Munro khắc họa định kiến giới và sự phân chia không gian theo căn tính giới trong truyện ngắn. Không gian thị trấn nhỏ trong truyện thường gắn với những định kiến xã hội, áp đặt lên vai trò giới, đặc biệt là phụ nữ. Phụ nữ bị gán với không gian gia đình, chịu trách nhiệm nội trợ, chăm sóc con cái, bị phân biệt đối xử trong công việc, là đối tượng của lời đồn. "All Munro’s women protagonists are not ready to mould themselves into the role of traditional women’s wife" [49, tr.428] cho thấy sự phản kháng của các nhân vật nữ với những khuôn mẫu truyền thống.

Không gian "nhà" được xem là nơi giam hãm, trói buộc phụ nữ với vai trò "thiên thần", người vợ, người mẹ tần tảo, hi sinh. Ngược lại, không gian cá nhân lại là nơi ấp ủ những khát vọng thầm kín, mong muốn thoát khỏi những định kiến, ràng buộc. Luận văn phân tích các hình ảnh biểu tượng như cửa sổ, cánh cửa, con đường… để thể hiện khát khao tự do, vượt ra khỏi không gian giới hạn. Ví dụ, việc người phụ nữ luôn nhìn ra cửa sổ thể hiện sự khao khát một cuộc sống khác, tự do hơn bên ngoài bốn bức tường.

Chương này phân tích hành trình tìm kiếm tự do căn tính của các nhân vật nữ thông qua việc chuyển tiếp không gian. Hành trình chạy trốn khỏi không gian định hình, khỏi những định kiến, ràng buộc xã hội được thể hiện qua việc các nhân vật rời bỏ thị trấn nhỏ, gia đình, tìm đến một không gian sống mới. Hành trình này cũng là hành trình tìm kiếm bản thân, khám phá những khả năng tiềm ẩn, khẳng định giá trị cá nhân. Luận văn phân tích sự chủ động của người phụ nữ trong tình yêu, hôn nhân, khát khao hạnh phúc cá nhân, sự giải phóng tình dục như một cách thức để thoát khỏi những khuôn mẫu, định kiến.

Việc thay đổi không gian sống cũng đồng nghĩa với việc thay đổi nhận thức, tư duy về bản thân và vai trò giới. Không gian mới mang đến những cơ hội, thử thách mới, giúp nhân vật nữ trưởng thành, tự tin hơn trong việc khẳng định bản thân. Hành động "chạy trốn" không chỉ đơn thuần là sự trốn tránh mà còn là sự tìm kiếm, khám phá, hướng tới một cuộc sống tự do, đúng với mong muốn của bản thân.

Luận văn có giá trị trong việc phân tích sâu sắc mối quan hệ giữa không gian và căn tính giới trong văn học, đặc biệt là trong truyện ngắn của Alice Munro. Nghiên cứu góp phần làm rõ cách thức nhà văn sử dụng không gian để khắc họa tâm lý, số phận nhân vật, phản ánh những vấn đề xã hội liên quan đến giới. Luận văn cũng có giá trị tham khảo cho các nghiên cứu về văn học nữ quyền, văn học Canada, lý thuyết về không gian và căn tính.

Về ứng dụng thực tiễn, luận văn giúp nâng cao nhận thức về bình đẳng giới, về quyền tự do, phát triển cá nhân của phụ nữ. Nghiên cứu khuyến khích sự nhìn nhận đa chiều về vai trò của không gian trong đời sống xã hội, cũng như tác động của không gian đến việc hình thành và phát triển căn tính giới. Thông qua việc phân tích các nhân vật trong truyện ngắn, luận văn truyền tải thông điệp về sự dũng cảm, mạnh mẽ của người phụ nữ trong việc vượt qua khó khăn, định kiến, tìm kiếm hạnh phúc và khẳng định bản thân.