I. Khái quát về đề tài nghiên cứu
Luận văn thạc sĩ "Diễn ngôn về chấn thương trong phim cải biên từ tác phẩm của Haruki Murakami (Trường hợp Burning (2018) của Lee Chang Dong và Drive My Car (2021) của Ryusuke Hamaguchi)" của Phạm Thị Hiền Trang, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 2023, nghiên cứu về diễn ngôn chấn thương trong hai bộ phim Burning và Drive My Car, cả hai đều được chuyển thể từ truyện ngắn của nhà văn Nhật Bản Haruki Murakami. Luận văn lựa chọn đề tài này bởi sự phổ biến và thành công của cả hai bộ phim, cũng như tính cấp thiết của vấn đề chấn thương trong xã hội hiện đại. Tác phẩm của Murakami, và theo đó là hai bộ phim chuyển thể, chạm đến những vấn đề bản thể, nỗi cô đơn, và chấn thương của con người. Việc nghiên cứu diễn ngôn chấn thương trong hai bộ phim này không chỉ giúp phân tích biểu hiện của chấn thương và sự thấu cảm con người đương đại mà còn cho thấy góc nhìn của nhà văn và đạo diễn về xã hội và đời sống hiện đại. Luận văn đặt ra câu hỏi về cách thức mà điện ảnh chuyển tải những vấn đề này từ văn học sang màn ảnh, đồng thời thể hiện dấu ấn sáng tạo riêng của các đạo diễn.
II. Cơ sở lý luận và thực tiễn
Luận văn bắt đầu bằng việc khảo sát lịch sử nghiên cứu về diễn ngôn, chấn thương và cải biên, từ những khái niệm ban đầu đến các lý thuyết đương đại. Phần này trình bày các quan điểm về diễn ngôn của Ferdinand de Saussure, Mikhail Bakhtin và Michel Foucault, làm nền tảng cho việc phân tích diễn ngôn chấn thương trong phim. Về chấn thương, luận văn điểm qua lịch sử nghiên cứu từ thời Hippocrates và Galen đến các nghiên cứu hiện đại về chấn thương tâm lý, bao gồm cả PTSD. Phần này cũng đề cập đến các nghiên cứu về chấn thương trong văn học và điện ảnh tại Việt Nam. Về cải biên, luận văn tóm tắt quá trình phát triển của lý thuyết cải biên và giới thiệu các nhà nghiên cứu nổi bật trong lĩnh vực này như Linda Williams, Robert Stam và Linda Hutcheon. Việc khảo sát này giúp xây dựng một khung lý thuyết vững chắc cho việc phân tích diễn ngôn chấn thương trong hai bộ phim Burning và Drive My Car.
III. Phân tích diễn ngôn chấn thương trong Burning và Drive My Car
Luận văn đi sâu vào phân tích diễn ngôn chấn thương trong hai bộ phim, tập trung vào các khía cạnh: lý do khởi sinh chấn thương (cái chết, tổn thương thơ ấu, cô đơn, mất niềm tin); các dạng thức chấn thương (cá nhân và cộng đồng); và diễn ngôn nghệ thuật như một phương thức chữa lành (viết, kể chuyện, diễn xuất). Trong Burning, luận văn phân tích chấn thương của nhân vật Jong-su xuất phát từ sự cô đơn, bất an về tương lai và những bí ẩn xung quanh cô gái Hae-mi. Còn trong Drive My Car, chấn thương của Kafuku được thể hiện qua nỗi đau mất vợ và quá trình đối diện với những bí mật của quá khứ. Luận văn cũng phân tích cách thức mà hai đạo diễn sử dụng ngôn ngữ điện ảnh để thể hiện chấn thương, bao gồm việc sử dụng không gian, thời gian, dàn cảnh, cú máy, dựng phim và âm thanh. Ví dụ, trong Burning, không gian ngoại vi vùng ven, thời gian nhập nhoạng, dàn cảnh có chiều sâu được sử dụng để biểu đạt cảm xúc chủ quan của nhân vật. Trong Drive My Car, dàn cảnh đan xen giữa cuộc đời và sân khấu kịch, cùng với việc sử dụng nhiều trung cận cảnh, khắc họa thế giới nội tâm của nhân vật.
IV. Đánh giá và ứng dụng thực tiễn
Luận văn kết luận bằng việc đánh giá giá trị của hai bộ phim trong việc phản ánh chấn thương của con người đương đại và khẳng định sự thành công của các đạo diễn trong việc chuyển tải tư tưởng của Murakami lên màn ảnh. Nghiên cứu này góp phần vào việc hiểu rõ hơn về diễn ngôn chấn thương trong điện ảnh và văn học, đồng thời cung cấp một góc nhìn mới về tác phẩm của Haruki Murakami. Về ứng dụng thực tiễn, luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu về điện ảnh, văn học và chấn thương. Nghiên cứu này cũng có thể hữu ích cho việc giảng dạy và phân tích phim, giúp người xem hiểu sâu hơn về những thông điệp và ý nghĩa mà các đạo diễn muốn truyền tải. Hơn nữa, việc phân tích chấn thương trong phim cũng có thể góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về vấn đề sức khỏe tinh thần và tầm quan trọng của việc chữa lành chấn thương.
