Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cách mạng khoa học công nghệ và toàn cầu hóa, nguồn nhân lực chất lượng cao trở thành yếu tố quyết định sự phát triển của quốc gia. Việt Nam đã xác định đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là chiến lược sống còn, đặc biệt chú trọng đổi mới quản lý giáo dục và phát triển đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý. Hoạt động dạy học (HĐDH) là trung tâm quyết định chất lượng giáo dục, trong đó môn Lý luận chính trị giữ vai trò quan trọng trong việc xây dựng thế giới quan, nhân sinh quan cách mạng cho sinh viên. Tuy nhiên, thực trạng dạy học Lý luận chính trị tại trường Cao đẳng Sư phạm Điện Biên còn nhiều hạn chế như nội dung chương trình nặng về lý thuyết, phương pháp dạy học truyền thống, ứng dụng công nghệ thông tin thấp, sinh viên thiếu hứng thú và khó tiếp thu. Nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý HĐDH Lý luận chính trị tại trường Cao đẳng Sư phạm Điện Biên trong giai đoạn từ tháng 6/2018 đến tháng 6/2019, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng dạy học, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện hiệu quả đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, góp phần thực hiện mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đại học tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và dạy học hiện đại, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến khách thể nhằm huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực để đạt mục tiêu giáo dục (Nguyễn Ngọc Quang, Trần Kiểm). Quản lý HĐDH bao gồm quản lý mục tiêu, nội dung chương trình, hoạt động dạy của giảng viên, hoạt động học của sinh viên, kiểm tra đánh giá và sử dụng cơ sở vật chất, thiết bị dạy học.

  • Lý thuyết dạy học và đổi mới giáo dục: HĐDH là quá trình tương tác giữa giảng viên và sinh viên nhằm lĩnh hội tri thức, phát triển năng lực và phẩm chất người học. Đổi mới giáo dục theo Nghị quyết số 29-NQ/TW (2013) nhấn mạnh đổi mới mục tiêu, nội dung, phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá và ứng dụng công nghệ thông tin nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo của người học.

  • Khái niệm chuyên ngành: HĐDH Lý luận chính trị là hoạt động giảng dạy các môn Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh và Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam nhằm xây dựng thế giới quan, bản lĩnh chính trị cho sinh viên.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu từ 31 cán bộ quản lý, 10 giảng viên Lý luận chính trị, 5 cán bộ thanh tra và 218 sinh viên thuộc các khoa Tự nhiên, Xã hội, Tiểu học - Mầm non của trường Cao đẳng Sư phạm Điện Biên.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi, quan sát thực tế, phỏng vấn sâu và lấy ý kiến chuyên gia để đánh giá thực trạng quản lý HĐDH Lý luận chính trị. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm Excel và SPSS để phân tích thống kê mô tả, đánh giá mức độ thực hiện các hoạt động quản lý.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 6/2018 đến tháng 6/2019, tập trung khảo sát thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý phù hợp với điều kiện thực tế của trường.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng thực hiện nội dung chương trình: 93% giảng viên thực hiện đúng quy định chương trình, 80% giảm tải nội dung không thi, 85% tăng cường nội dung quan trọng phục vụ ôn thi, nhưng chỉ 7% tăng cường thực hành, thảo luận và 13% cập nhật các vấn đề chính trị xã hội địa phương.

  2. Công tác soạn bài và chuẩn bị giờ dạy: 76% giảng viên xác định rõ mục tiêu bài học, 70% thực hiện chuẩn kiến thức kỹ năng, nhưng chỉ 31% soạn bài theo hướng đổi mới phương pháp dạy học và 22% chuẩn bị đồ dùng dạy học đầy đủ.

  3. Thực hiện giờ dạy trên lớp: 85% giảng viên tuân thủ thời gian, nề nếp, 70% thực hiện đúng quy trình giờ dạy, nhưng chỉ 48% quản lý tốt hoạt động học tập của sinh viên.

  4. Đổi mới phương pháp dạy học và hình thức tổ chức: 100% giảng viên sử dụng phương pháp thuyết trình, 93% vấn đáp, 65% giải quyết vấn đề, nhưng chỉ 33% áp dụng dạy học phân hóa theo nhóm, 0% dạy học trong môi trường giả định hoặc thực tế.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin: 67% sử dụng tốt Microsoft Word, 60% PowerPoint, nhưng chỉ 2% sử dụng tốt phần mềm E-Learning presenter. 72% sử dụng máy chiếu thường xuyên, 32% sử dụng phần mềm dạy học chưa tốt, 26% khai thác web yếu. 100% giảng viên sử dụng phần mềm quản lý đào tạo Unimark nhưng chỉ 15% sử dụng tốt.

  6. Động cơ và thái độ học tập của sinh viên: 17% sinh viên thích học Lý luận chính trị, 39% không thích, 26% cho rằng môn học quan trọng, 44% không quan tâm đúng mức.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy việc quản lý và tổ chức dạy học Lý luận chính trị tại trường Cao đẳng Sư phạm Điện Biên đã có những chuyển biến tích cực như thực hiện đúng chương trình, tuân thủ giờ giấc, áp dụng các phương pháp truyền thống hiệu quả. Tuy nhiên, việc đổi mới phương pháp dạy học, tăng cường thực hành, ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế, ảnh hưởng đến sự hứng thú và hiệu quả học tập của sinh viên. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tình trạng này phản ánh chung của nhiều trường cao đẳng sư phạm khi đối mặt với yêu cầu đổi mới giáo dục toàn diện. Việc sinh viên chưa nhận thức đúng vai trò của môn học cũng là thách thức lớn, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa quản lý, giảng viên và sinh viên trong đổi mới phương pháp và nội dung giảng dạy. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tần suất áp dụng phương pháp dạy học, biểu đồ mức độ ứng dụng CNTT và bảng phân tích thái độ học tập của sinh viên để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đổi mới phương pháp dạy học: Khuyến khích giảng viên áp dụng các phương pháp tích cực như dạy học theo dự án, thảo luận nhóm, trải nghiệm thực tế nhằm phát huy tính chủ động, sáng tạo của sinh viên. Thời gian thực hiện: 1-2 năm. Chủ thể: Ban giám hiệu, tổ chuyên môn.

  2. Nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ thông tin: Tổ chức các khóa tập huấn sử dụng phần mềm E-Learning, thiết kế bài giảng điện tử, khai thác tài nguyên số cho giảng viên. Thời gian: 6-12 tháng. Chủ thể: Phòng đào tạo, trung tâm CNTT.

  3. Cải tiến công tác soạn bài và chuẩn bị giờ dạy: Yêu cầu giảng viên xây dựng kế hoạch dạy học phân hóa theo đối tượng sinh viên, tăng cường sử dụng thiết bị dạy học và tài liệu minh họa. Thời gian: liên tục hàng năm. Chủ thể: Tổ chuyên môn, giảng viên.

  4. Tăng cường quản lý và tạo động lực học tập cho sinh viên: Xây dựng chương trình tư vấn, định hướng học tập, khen thưởng sinh viên có thành tích tốt, phối hợp với giảng viên nâng cao nhận thức về vai trò môn học. Thời gian: 1 năm. Chủ thể: Ban giám hiệu, phòng công tác sinh viên.

  5. Cải thiện cơ sở vật chất và thiết bị dạy học: Đầu tư bổ sung trang thiết bị hiện đại, phòng học đa phương tiện, thư viện điện tử để hỗ trợ đổi mới dạy học. Thời gian: 2-3 năm. Chủ thể: Ban giám hiệu, phòng kế hoạch tài chính.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tại các trường cao đẳng, đại học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng và điều chỉnh chính sách quản lý hoạt động dạy học Lý luận chính trị phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục.

  2. Giảng viên bộ môn Lý luận chính trị: Tham khảo các biện pháp đổi mới phương pháp dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin và quản lý giờ dạy nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy.

  3. Sinh viên ngành sư phạm và các ngành liên quan: Hiểu rõ vai trò, nội dung và phương pháp học tập môn Lý luận chính trị, từ đó nâng cao động cơ và thái độ học tập tích cực.

  4. Nhà nghiên cứu giáo dục và quản lý giáo dục: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và phân tích chuyên sâu về quản lý hoạt động dạy học trong bối cảnh đổi mới giáo dục đại học tại Việt Nam, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần đổi mới quản lý hoạt động dạy học Lý luận chính trị?
    Đổi mới quản lý giúp nâng cao chất lượng giảng dạy, phát huy tính tích cực, sáng tạo của giảng viên và sinh viên, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực trong bối cảnh đổi mới giáo dục toàn diện.

  2. Phương pháp dạy học nào hiệu quả nhất cho môn Lý luận chính trị?
    Phương pháp tích cực như thảo luận nhóm, dạy học theo dự án, trải nghiệm thực tế được đánh giá cao vì giúp sinh viên phát triển năng lực tư duy, vận dụng kiến thức vào thực tiễn.

  3. Làm thế nào để tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học?
    Tổ chức tập huấn kỹ năng sử dụng phần mềm dạy học, thiết kế bài giảng điện tử, khuyến khích giảng viên sử dụng máy chiếu, phần mềm E-Learning và khai thác tài nguyên số.

  4. Sinh viên có thể làm gì để nâng cao hiệu quả học tập môn Lý luận chính trị?
    Sinh viên cần chủ động tham gia các hoạt động học tập, tự học, thảo luận, vận dụng kiến thức vào thực tiễn và sử dụng công nghệ thông tin hỗ trợ học tập.

  5. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học Lý luận chính trị?
    Bao gồm yếu tố chủ thể quản lý (phẩm chất, năng lực cán bộ quản lý), đối tượng quản lý (giảng viên, sinh viên, cơ sở vật chất), và môi trường quản lý (chính sách pháp luật, điều kiện kinh tế xã hội địa phương).

Kết luận

  • Quản lý hoạt động dạy học Lý luận chính trị tại trường Cao đẳng Sư phạm Điện Biên đã có những chuyển biến tích cực nhưng còn nhiều hạn chế về đổi mới phương pháp, ứng dụng công nghệ và nâng cao động cơ học tập của sinh viên.
  • Việc đổi mới quản lý cần tập trung vào đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao năng lực ứng dụng CNTT, cải tiến công tác soạn bài và quản lý giờ dạy.
  • Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học cần được đầu tư nâng cấp để hỗ trợ hiệu quả đổi mới giáo dục.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng các chính sách quản lý phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp trong quá trình thực hiện đổi mới giáo dục tại trường.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng dạy học Lý luận chính trị, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho tương lai!