Luận án tiến sĩ dược học: Tác dụng cải thiện trí nhớ và chống trầm cảm của hương nhu tía Ocimum sanctum L

• Tác giả: Nguyễn Thu Hiền
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Minh Khởi
• Trường học: Viện Dược liệu
• Chuyên ngành: Dược lý – Dược lâm sàng
• Đề tài: Nghiên cứu tác dụng cải thiện suy giảm trí nhớ và chống trầm cảm của hương nhu tía (Ocimum sanctum L.) trên thực nghiệm
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỤC LỤC
• 1.1. DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• 1.2. DANH MỤC CÁC BẢNG
• 1.3. DANH MỤC CÁC HÌNH
• 1.4. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 2. HỘI CHỨNG SA SÚT TRÍ TUỆ (DEMENTIA) VÀ SUY GIẢM TRÍ NHỚ
• 2.1. Định nghĩa
• 2.2. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh
• 2.3. Thuốc điều trị
• 2.4. Một số mô hình dược lý gây suy giảm trí nhớ trên thực nghiệm
• 3. BỆNH TRẦM CẢM
• 3.1. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh
• 3.2. Thuốc điều trị
• 3.3. Một số mô hình dược lý gây trầm cảm trên thực nghiệm
• 4. MỐI LIÊN QUAN GIỮA SA SÚT TRÍ TUỆ VÀ TRẦM CẢM
• 5. TÊN KHOA HỌC VÀ VÙNG PHÂN BỐ
• 6. ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI
• 7. BỘ PHẬN DÙNG. THÀNH PHẦN HÓA HỌC
• 8. TÁC DỤNG SINH HỌC
• 9. NGUYÊN LIỆU, PHƯƠNG TIỆN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 9.1. Nguyên liệu, phương tiện nghiên cứu, địa điểm nghiên cứu
• 9.1.1. Dược liệu nghiên cứu
• 9.1.2. Động vật thí nghiệm
• 9.1.3. Hóa chất, thuốc thử
• 9.1.4. Trang thiết bị, dụng cụ
• 9.1.5. Địa điểm nghiên cứu
• 9.2. Phương pháp nghiên cứu
• 9.2.1. Sơ đồ nghiên cứu tổng thể
• 9.2.2. Phương pháp chiết xuất dược liệu
• 9.2.3. Gây mô hình dược lý
• 9.2.4. Các thử nghiệm hành vi. Phương pháp nghiên cứu cơ chế tác dụng
• 9.2.5. Thiết kế nghiên cứu
• 9.2.6. Nghiên cứu tác dụng và cơ chế tác dụng cải thiện trí nhớ của hương nhu tía
• 9.2.7. Nghiên cứu tác dụng và cơ chế tác dụng chống trầm cảm của hương nhu tía
• 9.2.8. Xử lý số liệu
• 10. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 10.1. Tác dụng và cơ chế tác dụng cải thiện trí nhớ của hương nhu tía
• 10.1.1. Tác dụng và cơ chế tác dụng cải thiện trí nhớ của cao chiết cồn toàn phần hương nhu tía (OS) trên mô hình chuột nhắt bị loại bỏ thùy khứu giác (OBX)
• 10.1.2. Tác dụng của các cao chiết phân đoạn hương nhu tía lên trí nhớ không gian ngắn hạn của chuột OBX trong thử nghiệm mê lộ chữ Y cải tiến
• 10.1.3. Tác dụng và cơ chế tác dụng cải thiện trí nhớ của các hoạt chất tiềm năng (acid ursolic - UA và acid oleanolic - OA) trong hương nhu tía trên chuột OBX
• 10.1.4. Tác dụng ức chế enzym acetylcholinesterase in vitro của cao chiết cồn, phân đoạn ethyl acetat và một số chất phân lập được từ hương nhu tía
• 10.2. Tác dụng chống trầm cảm của hương nhu tía
• 10.2.1. Tác dụng chống trầm cảm của cao chiết cồn và các cao chiết phân đoạn hương nhu tía trên mô hình chuột OBX
• 10.2.2. Tác dụng và cơ chế tác dụng chống trầm cảm của cao chiết phân đoạn n-butanol (OS-B) trên mô hình chuột bị gây stress nhẹ trường diễn không dự đoán trước (UCMS)
• 11. NGUYÊN LIỆU NGHIÊN CỨU
• 11.1. Đối tượng nghiên cứu
• 11.2. Lựa chọn động vật thí nghiệm
• 11.3. Lựa chọn thuốc chứng dương
• 12. MÔ HÌNH DƯỢC LÝ
• 12.1. Mô hình loại bỏ thùy khứu giác (OBX)
• 12.2. Mô hình gây stress nhẹ trường diễn không dự đoán trước (UCMS)
• 13. TÁC DỤNG VÀ CƠ CHẾ TÁC DỤNG CẢI THIỆN TRÍ NHỚ CỦA HƯƠNG NHU TÍA
• 13.1. Tác dụng và cơ chế tác dụng cải thiện trí nhớ của cao chiết cồn OS toàn phần
• 13.2. Tác dụng cải thiện trí nhớ của các cao chiết phân đoạn hương nhu tía
• 13.3. Cơ sở lựa chọn chất phân lập tiềm năng từ hương nhu tía để đánh giá tác dụng cải thiện trí nhớ trên thực nghiệm
• 13.4. Tác dụng và cơ chế tác dụng cải thiện trí nhớ của các hoạt chất tiềm năng
• 14. TÁC DỤNG VÀ CƠ CHẾ TÁC DỤNG CHỐNG TRẦM CẢM CỦA HƯƠNG NHU TÍA
• 14.1. Tác dụng chống trầm cảm của các cao chiết phân đoạn hương nhu tía trên mô hình OBX
• 14.2. Tác dụng và cơ chế tác dụng chống trầm cảm của cao OS-B trên mô hình UCMS
• 14.3. Bàn luận chung về tác dụng và cơ chế tác dụng chống trầm cảm của OS-B
• 14.4. Dự đoán thành phần hóa học có thể đóng vai trò quan trọng trong tác dụng chống trầm cảm của OS
• 15. BÀN LUẬN CHUNG
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1
• PHỤ LỤC 2
• PHỤ LỤC 3

I. Giới thiệu về hương nhu tía và mục tiêu nghiên cứu

Hương nhu tía (Ocimum sanctum L.) là một loại thảo dược được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền, đặc biệt ở Ấn Độ và Đông Nam Á. Nghiên cứu này tập trung vào tác dụng cải thiện trí nhớ và chống trầm cảm của hương nhu tía, nhằm đánh giá hiệu quả và cơ chế tác dụng của nó trên các mô hình thực nghiệm. Mục tiêu chính là xác định liều dùng tối ưu và phân tích các thành phần hoạt chất có tiềm năng trong việc hỗ trợ sức khỏe tâm thần.

1.1. Tầm quan trọng của nghiên cứu

Các bệnh lý như suy giảm trí nhớ và trầm cảm đang trở thành vấn đề sức khỏe toàn cầu. Việc tìm kiếm các giải pháp từ thảo dược như hương nhu tía không chỉ giúp giảm thiểu tác dụng phụ của thuốc hóa dược mà còn mở ra hướng đi mới trong trị liệu tự nhiên. Nghiên cứu này góp phần làm sáng tỏ cơ chế tác dụng của hương nhu tía, từ đó phát triển các thực phẩm chức năng hỗ trợ sức khỏe tâm thần.

II. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng các mô hình thực nghiệm như chuột bị loại bỏ thùy khứu giác (OBX) và chuột bị gây stress nhẹ trường diễn (UCMS) để đánh giá tác dụng của hương nhu tía. Các phương pháp bao gồm chiết xuất dược liệu, thử nghiệm hành vi, và phân tích cơ chế tác dụng thông qua các chỉ số sinh hóa và phân tử.

2.1. Chiết xuất và phân tích dược liệu

Các cao chiết từ hương nhu tía được tách chiết bằng phương pháp cồn và phân đoạn hữu cơ. Các hoạt chất tiềm năng như acid ursolic (UA) và acid oleanolic (OA) được phân lập và đánh giá tác dụng trên mô hình thực nghiệm.

2.2. Đánh giá tác dụng trên mô hình thực nghiệm

Các thử nghiệm hành vi như mê lộ chữ Y, thử nghiệm treo đuôi (TST), và thử nghiệm bơi cưỡng bức (FST) được sử dụng để đánh giá tác dụng cải thiện trí nhớ và chống trầm cảm của hương nhu tía.

III. Kết quả nghiên cứu

Kết quả cho thấy cao chiết cồn toàn phần và các phân đoạn hương nhu tía có tác dụng đáng kể trong việc cải thiện trí nhớ và giảm triệu chứng trầm cảm. Các hoạt chất UA và OA được chứng minh có khả năng ức chế enzym acetylcholinesterase (AChE), hỗ trợ chức năng nhận thức.

3.1. Tác dụng cải thiện trí nhớ

Cao chiết hương nhu tía giúp cải thiện trí nhớ không gian ngắn hạn và trí nhớ làm việc trên mô hình chuột OBX. Các hoạt chất UA và OA cũng cho thấy hiệu quả trong việc tăng cường chức năng nhận thức thông qua cơ chế ức chế AChE.

3.2. Tác dụng chống trầm cảm

Cao chiết phân đoạn n-butanol (OS-B) có tác dụng giảm triệu chứng trầm cảm trên mô hình chuột UCMS. Cơ chế tác dụng liên quan đến việc điều chỉnh các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin và norepinephrine.

IV. Bàn luận và ứng dụng thực tiễn

Nghiên cứu này không chỉ làm sáng tỏ cơ chế tác dụng của hương nhu tía mà còn mở ra tiềm năng ứng dụng trong việc phát triển các sản phẩm hỗ trợ sức khỏe tâm thần. Các kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng trong sản xuất thực phẩm chức năng và dược phẩm từ thảo dược.

4.1. Giá trị khoa học và thực tiễn

Nghiên cứu cung cấp bằng chứng khoa học về tác dụng của hương nhu tía trong việc cải thiện sức khỏe tâm thần, đồng thời góp phần vào việc tiêu chuẩn hóa chất lượng sản phẩm từ thảo dược.

4.2. Hướng nghiên cứu tương lai

Cần tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về các thành phần hoạt chất khác trong hương nhu tía và thử nghiệm lâm sàng để xác nhận hiệu quả trên người.