Luận án tiến sĩ: Dịch vụ công tác xã hội cho người lao động nhập cư khu vực kinh tế phi nhà nước tại TP.HCM

• Tác giả: Phạm Thanh Hải
• Người hướng dẫn: Nguyễn Hữu Minh
• Trường học: Học viện Khoa học Xã hội
• Chuyên ngành: Công tác xã hội
• Đề tài: Dịch vụ công tác xã hội đối với người lao động nhập cư khu vực kinh tế phi nhà nước từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
• 1.1. Những công trình nghiên cứu ở nước ngoài
• 1.2. Các nghiên cứu về thực trạng và xu hướng di cư và nhập cư khu vực kinh tế phi nhà nước
• 1.3. Các nghiên cứu về khả năng tiếp cận chính sách an sinh xã hội của người lao động nhập cư khu vực kinh tế phi nhà nước
• 1.4. Các nghiên cứu về dịch vụ công tác xã hội đối với người lao động nhập cư khu vực kinh tế phi nhà nước
• 1.5. Những công trình nghiên cứu ở trong nước
• 1.6. Các nghiên cứu về thực trạng và xu hướng di cư và nhập cư khu vực kinh tế phi nhà nước
• 1.7. Các nghiên cứu về khả năng tiếp cận chính sách an sinh xã hội của người lao động nhập cư khu vực kinh tế phi nhà nước
• 1.8. Các nghiên cứu về dịch vụ công tác xã hội đối với người lao động nhập cư khu vực kinh tế phi nhà nước
• 1.9. Đánh giá chung về tình hình nghiên cứu
• 1.10. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: LÝ LUẬN VỀ DỊCH VỤ CÔNG TÁC XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƯỜI LAO ĐỘNG NHẬP CƯ KHU VỰC KINH TẾ PHI NHÀ NƯỚC
• 2.1. Lý luận về người lao động nhập cư làm việc ở khu vực kinh tế phi nhà nước. Nhập cư và người lao động nhập cư
• 2.2. Khu vực kinh tế phi nhà nước. Người lao động nhập cư khu vực kinh tế phi nhà nước
• 2.3. Lý luận về dịch vụ công tác xã hội và dịch vụ công tác xã hội đối với người lao động nhập cư khu vực kinh tế phi nhà nước
• 2.4. Nhân viên công tác xã hội
• 2.5. Dịch vụ công tác xã hội đối với người lao động nhập cư khu vực kinh tế phi nhà nước. Một số lý thuyết ứng dụng trong nghiên cứu
• 2.5.1. Tiếp cận dựa trên thuyết hành vi
• 2.5.2. Tiếp cận dựa trên thuyết về quyền con người
• 2.5.3. Tiếp cận dựa trên thuyết hệ thống
• 2.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến dịch vụ công tác xã hội đối với người nhập cư khu vực kinh tế phi nhà nước
• 2.6.1. Đội ngũ nhân viên cung cấp dịch vụ công tác xã hội
• 2.6.2. Thông tin truyền thông về dịch vụ công tác xã hội
• 2.6.3. Nguồn lực hỗ trợ
• 2.6.4. Đặc điểm của người lao động nhập cư khu vực kinh tế phi nhà nước
• 2.6.5. Cơ chế chính sách và pháp luật
• 2.6.6. Khung phân tích
• 2.7. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG DỊCH VỤ CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI NGƯỜI LAO ĐỘNG NHẬP CƯ KHU VỰC KINH TẾ PHI NHÀ NƯỚC TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
• 3.1. Khái quát về đặc điểm kinh tế, chính trị, xã hội và người lao động nhập cư khu vực kinh tế phi nhà nước tại Thành phố Hồ Chí Minh
• 3.1.1. Đặc điểm kinh tế, chính trị và xã hội của Thành phố Hồ Chí Minh
• 3.1.2. Đặc điểm của khách thể nghiên cứu
• 3.2. Thực trạng hoạt động hỗ trợ người lao động nhập cư làm việc ở khu vực kinh tế phi nhà nước tiếp cận dịch vụ công tác xã hội
• 3.2.1. Sự cần thiết và thực trạng chung sử dụng dịch vụ công tác xã hội của người lao động nhập cư khu vực kinh tế phi nhà nước
• 3.2.2. Dịch vụ công tác xã hội của người lao động nhập cư làm việc ở khu vực kinh tế phi nhà nước từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh
• 3.3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến dịch vụ công tác xã hội với người lao động nhập cư khu vực kinh tế phi nhà nước từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh
• 3.3.1. Ảnh hưởng của yếu tố năng lực đội ngũ đến dịch vụ công tác xã hội
• 3.3.2. Ảnh hưởng của yếu tố thông tin truyền thông đến dịch vụ công tác xã hội
• 3.3.3. Ảnh hưởng của yếu tố nguồn lực hỗ trợ đến dịch vụ công tác xã hội
• 3.3.4. Ảnh hưởng của yếu tố đặc điểm người lao động nhập cư đến dịch vụ công tác xã hội
• 3.3.5. Ảnh hưởng của yếu tố cơ chế chính sách đến dịch vụ công tác xã hội
• 3.4. Tiểu kết chương 3
• 4. CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP NÂNG CAO KHẢ NĂNG SỬ DỤNG DỊCH VỤ CÔNG TÁC XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƯỜI LAO ĐỘNG NHẬP CƯ KHU VỰC KINH TẾ PHI NHÀ NƯỚC VÀ THỰC NGHIỆM BIỆN PHÁP TĂNG CƯỜNG HOẠT ĐỘNG TRUYỀN THÔNG
• 4.1. Giải pháp nâng cao khả năng sử dụng dịch vụ công tác xã hội đối với người lao động nhập cư khu vực kinh tế phi nhà nước
• 4.1.1. Nhóm giải pháp liên quan đến chính sách pháp luật
• 4.1.2. Đào tạo nâng cao năng lực cho đội ngũ nhân viên cung cấp dịch vụ công tác xã hội
• 4.1.3. Đẩy mạnh phát triển dịch vụ công tác xã hội ở cộng đồng
• 4.1.4. Nâng cao nhận thức và năng lực khai thác và sử dụng về dịch vụ công tác xã hội đối với người lao động nhập cư
• 4.1.5. Tăng cường công tác giáo dục truyền thông về cung cấp dịch vụ công tác xã hội tại cộng đồng
• 4.2. Kết quả thực nghiệm tác động
• 4.2.1. Cách thức tiến hành thực nghiệm
• 4.2.2. Đánh giá ảnh hưởng và sự thay đổi của biện pháp tăng cường hoạt động truyền thông, tác động đến khả năng sử dụng dịch vụ công tác xã hội của người lao động nhập cư khu vực kinh tế phi nhà nước
• 4.3. Tiểu kết chương 4
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

Tóm tắt

I. Tổng quan về công tác xã hội và người lao động nhập cư tại TP

Công tác xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ người lao động nhập cư tại TP.HCM, đặc biệt là trong khu vực kinh tế phi nhà nước. Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích thực trạng và xu hướng di cư, cũng như khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội của nhóm đối tượng này. Người lao động nhập cư thường gặp nhiều khó khăn trong việc hòa nhập cộng đồng và tiếp cận các chính sách xã hội, dẫn đến chất lượng cuộc sống thấp. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, các dịch vụ công tác xã hội như tư vấn, hỗ trợ học nghề, và kết nối nguồn lực là cần thiết để cải thiện tình hình này.

1.1. Thực trạng di cư và nhập cư tại TP.HCM

TP.HCM là một trong những trung tâm kinh tế lớn nhất Việt Nam, thu hút lượng lớn người lao động nhập cư từ các vùng nông thôn. Tuy nhiên, họ thường gặp phải các vấn đề như thiếu thông tin về chính sách lao động, khó khăn trong việc tiếp cận dịch vụ xã hội, và bị phân biệt đối xử. Nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ thất nghiệp của người lao động nhập cư trong khu vực kinh tế phi nhà nước cao gấp 5 lần so với người dân địa phương.

1.2. Khả năng tiếp cận dịch vụ xã hội

Người lao động nhập cư thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ xã hội như bảo hiểm y tế, giáo dục, và hỗ trợ việc làm. Nghiên cứu chỉ ra rằng, chỉ có 23% người lao động nhập cư tham gia bảo hiểm y tế, và hơn 60% nữ lao động không có khả năng mua bảo hiểm tự nguyện. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc tăng cường các dịch vụ công tác xã hội để hỗ trợ nhóm đối tượng này.

II. Lý luận về dịch vụ công tác xã hội đối với người lao động nhập cư

Nghiên cứu này hệ thống hóa các lý luận về dịch vụ công tác xã hội và ứng dụng các lý thuyết như thuyết hành vi, thuyết quyền con người, và thuyết hệ thống để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến việc cung cấp và sử dụng dịch vụ công tác xã hội. Các yếu tố như đội ngũ nhân viên, thông tin truyền thông, và nguồn lực hỗ trợ được xem xét kỹ lưỡng để đánh giá tác động của chúng đến hiệu quả của dịch vụ công tác xã hội.

2.1. Lý thuyết ứng dụng trong nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thuyết hành vi để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi sử dụng dịch vụ công tác xã hội của người lao động nhập cư. Thuyết quyền con người được áp dụng để đảm bảo rằng các dịch vụ xã hội được cung cấp một cách công bằng và không phân biệt đối xử. Thuyết hệ thống giúp hiểu rõ cách các yếu tố như chính sách xã hội và nguồn lực hỗ trợ tương tác với nhau để tạo ra hiệu quả trong việc cung cấp dịch vụ.

2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến dịch vụ công tác xã hội

Nghiên cứu chỉ ra rằng, đội ngũ nhân viên công tác xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dịch vụ công tác xã hội hiệu quả. Thông tin truyền thông cũng là yếu tố then chốt giúp người lao động nhập cư tiếp cận các dịch vụ này. Ngoài ra, nguồn lực hỗ trợ từ các tổ chức xã hội và chính phủ cũng ảnh hưởng lớn đến chất lượng và phạm vi của các dịch vụ công tác xã hội.

III. Thực trạng dịch vụ công tác xã hội tại TP

Nghiên cứu đánh giá thực trạng dịch vụ công tác xã hội đối với người lao động nhập cư tại TP.HCM, tập trung vào các dịch vụ như hỗ trợ thông tin về nhà trọ an toàn, tư vấn, và hỗ trợ học nghề. Kết quả cho thấy, mặc dù nhu cầu sử dụng dịch vụ công tác xã hội của người lao động nhập cư rất lớn, nhưng khả năng tiếp cận và sử dụng các dịch vụ này còn hạn chế do thiếu thông tin và nguồn lực.

3.1. Nhu cầu sử dụng dịch vụ công tác xã hội

Nghiên cứu chỉ ra rằng, người lao động nhập cư có nhu cầu cao đối với các dịch vụ công tác xã hội như hỗ trợ thông tin về nhà trọ an toàn, tư vấn pháp lý, và hỗ trợ học nghề. Tuy nhiên, nhiều người không biết cách tiếp cận các dịch vụ này do thiếu thông tin và hiểu biết về chính sách xã hội.

3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả dịch vụ

Nghiên cứu xác định các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của dịch vụ công tác xã hội, bao gồm năng lực đội ngũ nhân viên, thông tin truyền thông, và nguồn lực hỗ trợ. Kết quả cho thấy, việc tăng cường các hoạt động truyền thông và đào tạo nâng cao năng lực cho nhân viên công tác xã hội có thể cải thiện đáng kể hiệu quả của các dịch vụ này.

IV. Giải pháp nâng cao dịch vụ công tác xã hội

Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao khả năng sử dụng dịch vụ công tác xã hội đối với người lao động nhập cư tại TP.HCM. Các giải pháp bao gồm tăng cường hoạt động truyền thông, đào tạo nâng cao năng lực cho nhân viên công tác xã hội, và phát triển các dịch vụ xã hội tại cộng đồng. Nghiên cứu cũng tiến hành thực nghiệm các biện pháp này để đánh giá tính khả thi và hiệu quả.

4.1. Tăng cường hoạt động truyền thông

Nghiên cứu đề xuất tăng cường các hoạt động truyền thông để nâng cao nhận thức của người lao động nhập cư về các dịch vụ công tác xã hội. Các kênh truyền thông đa dạng như mạng xã hội, tờ rơi, và các buổi tư vấn trực tiếp được khuyến nghị để tiếp cận hiệu quả nhóm đối tượng này.

4.2. Đào tạo nâng cao năng lực nhân viên

Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đào tạo nâng cao năng lực cho nhân viên công tác xã hội để đảm bảo họ có đủ kỹ năng và kiến thức cần thiết để cung cấp các dịch vụ công tác xã hội hiệu quả. Các chương trình đào tạo chuyên sâu về tư vấn, hỗ trợ tâm lý, và kết nối nguồn lực được đề xuất.