I. Tổng quan về bệnh tăng huyết áp
Tăng huyết áp (THA) là một bệnh mạn tính phổ biến, được định nghĩa khi huyết áp tâm thu ≥ 140 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương ≥ 90 mmHg. Bệnh được phân loại theo mức độ nghiêm trọng, từ tiền THA đến THA độ 3. THA có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như đột quỵ, nhồi máu cơ tim nếu không được điều trị kịp thời. Quản lý tăng huyết áp đòi hỏi sự kết hợp giữa thay đổi lối sống và sử dụng thuốc. Các nghiên cứu chỉ ra rằng tuân thủ điều trị là yếu tố quyết định hiệu quả kiểm soát huyết áp.
1.1. Phân loại và nguyên nhân
THA được phân loại thành nguyên phát (90-95% trường hợp) và thứ phát (5-10%). Nguyên nhân thứ phát thường liên quan đến bệnh thận, u tủy thượng thận, hoặc sử dụng thuốc corticoid. Điều trị THA bao gồm thay đổi lối sống (giảm muối, tăng cường rau xanh, tập thể dục) và sử dụng thuốc hạ áp. Mục tiêu điều trị là đạt huyết áp mục tiêu <140/90 mmHg và giảm nguy cơ biến chứng tim mạch.
1.2. Tầm quan trọng của tuân thủ điều trị
Tuân thủ điều trị là yếu tố then chốt trong kiểm soát THA. Nghiên cứu chỉ ra rằng chỉ 30-50% bệnh nhân tuân thủ điều trị, dẫn đến hiệu quả kiểm soát huyết áp thấp. Tuân thủ điều trị bao gồm việc dùng thuốc đúng chỉ định, đo huyết áp thường xuyên, và thay đổi lối sống. Các yếu tố như tuổi tác, trình độ học vấn, và sự hỗ trợ từ nhân viên y tế ảnh hưởng đến mức độ tuân thủ.
II. Kiến thức thái độ và thực hành tuân thủ điều trị
Nghiên cứu tại BV Chợ Rẫy năm 2017 cho thấy kiến thức về tăng huyết áp của bệnh nhân còn hạn chế, chỉ 59,4% đạt kiến thức chung. Thái độ đối với điều trị khá tích cực, với 83% bệnh nhân có thái độ tuân thủ tốt. Tuy nhiên, thực hành điều trị chỉ đạt 75,5%, đặc biệt trong việc tuân thủ chế độ ăn và tập thể dục. Các yếu tố như tuổi cao và trình độ học vấn thấp ảnh hưởng tiêu cực đến tuân thủ điều trị.
2.1. Kiến thức về tăng huyết áp
Kiến thức về tăng huyết áp của bệnh nhân tại BV Chợ Rẫy còn nhiều thiếu sót. Chỉ 39,7% bệnh nhân hiểu đúng về các yếu tố nguy cơ, và 4,8% hiểu sai rằng THA có thể chữa khỏi. Kiến thức về tuân thủ điều trị như chế độ ăn, tập thể dục, và đo huyết áp tại nhà cũng dưới 50%. Điều này cho thấy cần tăng cường tư vấn sức khỏe và giáo dục bệnh nhân.
2.2. Thái độ và thực hành tuân thủ
Thái độ đối với điều trị của bệnh nhân khá tích cực, với 83% có thái độ tuân thủ tốt. Tuy nhiên, thực hành điều trị còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong việc tuân thủ chế độ ăn (dưới 50%) và tập thể dục (dưới 60%). Các yếu tố như tuổi cao và trình độ học vấn thấp là rào cản chính trong tuân thủ điều trị. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng nhóm tuổi trên 60 tuân thủ tốt hơn nhóm trẻ.
III. Các yếu tố ảnh hưởng và biện pháp nâng cao tuân thủ
Nghiên cứu tại BV Chợ Rẫy xác định các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ điều trị, bao gồm tuổi tác, trình độ học vấn, và sự hỗ trợ từ nhân viên y tế. Nhóm tuổi trên 60 có tỷ lệ tuân thủ cao hơn nhóm trẻ. Các biện pháp nâng cao tuân thủ điều trị bao gồm tăng cường tư vấn sức khỏe, giáo dục bệnh nhân về tính chất mãn tính của THA, và hỗ trợ bệnh nhân trong việc đi khám định kỳ.
3.1. Yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ
Các yếu tố như tuổi tác, trình độ học vấn, và sự hỗ trợ từ nhân viên y tế ảnh hưởng đáng kể đến tuân thủ điều trị. Nhóm tuổi trên 60 có tỷ lệ tuân thủ cao hơn nhóm trẻ, do nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của điều trị. Trình độ học vấn thấp là rào cản chính trong việc hiểu và thực hiện các chỉ dẫn điều trị. Sự hỗ trợ từ nhân viên y tế cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao tuân thủ điều trị.
3.2. Biện pháp nâng cao tuân thủ
Để nâng cao tuân thủ điều trị, cần tăng cường tư vấn sức khỏe và giáo dục bệnh nhân về tính chất mãn tính của THA. Các biện pháp cụ thể bao gồm: tăng cường tư vấn cho nhóm tuổi dưới 60, hỗ trợ bệnh nhân trong việc đi khám định kỳ, và thành lập các trung tâm điều trị THA tại cơ sở y tế tuyến dưới. Những biện pháp này giúp giảm tải cho BV Chợ Rẫy và nâng cao hiệu quả điều trị.
