Đầu Tư Trực Tiếp Nước Ngoài Tại Việt Nam: Thách Thức và Cơ Hội Mới

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

1. PHẦN MỞ ĐẦU

1.1. Sự cần thiết nghiên cứu đề tài

1.2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.4. Câu hỏi nghiên cứu

1.5. Phương pháp nghiên cứu

1.6. Khung phân tích nghiên cứu

1.7. Đóng góp mới của luận án

1.8. Kết cấu của luận án

2. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

2.1. Một số công trình nghiên cứu về đầu tư trực tiếp nước ngoài

2.2. Một số công trình nghiên cứu về bối cảnh mới gần đây

2.3. Khoảng trống nghiên cứu và định hướng nghiên cứu của luận án

2.4. Những nội dung nghiên cứu có thể kế thừa và khoảng trống nghiên cứu của luận án

2.5. Định hướng nghiên cứu của luận án

2.6. Kinh nghiệm quốc tế về thu hút FDI và bài học cho Việt Nam

2.6.1. Kinh nghiệm FDI của Trung Quốc

2.6.1.1. Thu hút FDI ở Trung Quốc

2.6.1.2. Chính sách thu hút FDI của Trung Quốc

2.6.2. Kinh nghiệm FDI của Thái Lan

2.6.2.1. Thu hút FDI ở Thái Lan

2.6.2.2. Chính sách thu hút FDI của Thái Lan

2.6.3. Kinh nghiệm FDI của Singapore

2.6.3.1. Thu hút FDI ở Singapore

2.6.3.2. Chính sách thu hút FDI của Singapore

2.6.4. Bài học kinh nghiệm về thu hút FDI cho Việt Nam

2.7. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2

3. THỰC TRẠNG THU HÚT ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI Ở VIỆT NAM

3.1. Kinh tế Việt Nam thời kỳ 2010-2022

3.1.1. Tăng trưởng kinh tế

3.1.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế

3.1.3. Vốn đầu tư phát triển

3.1.4. Xuất - nhập khẩu

3.1.5. Giảm đói nghèo và các vấn đề xã hội

3.2. Quan điểm và chính sách thu hút FDI của Việt Nam

3.2.1. Kết quả đạt được trong thu hút FDI ở Việt Nam

3.2.1.1. Thu hút FDI ở Việt Nam trước năm 2010

3.2.1.2. Thu hút FDI giai đoạn 2010-2022

3.2.2. Quy mô vốn FDI

3.2.2.1. Quy mô vốn của dự án FDI

3.2.2.2. Vốn FDI phân theo ngành

3.2.2.3. Vốn FDI phân theo vùng, địa phương

3.2.2.4. Vốn FDI phân theo đối tác đầu tư

3.2.3. Đóng góp của FDI cho kinh tế Việt Nam giai đoạn 2010-2022

3.2.3.1. Tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế

3.2.3.2. Góp phần tạo việc làm

3.2.3.3. Đóng góp vào thu ngân sách nhà nước

3.2.3.4. Thúc đẩy cải cách thể chế kinh tế và hội nhập quốc tế

3.2.4. Hạn chế trong thu hút FDI ở Việt Nam và nguyên nhân hạn chế

3.2.4.1. Hạn chế trong thu hút FDI

3.2.4.2. Về chuyển giao công nghệ

3.2.4.3. Về liên kết với doanh nghiệp trong nước

3.2.4.4. Về vấn đề chuyển giá

3.2.4.5. Về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp FDI

3.2.4.6. Về vấn đề môi trường

3.2.4.7. Nguyên nhân của hạn chế

3.3. TIỂU KẾT CHƯƠNG 3

4. QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP THU HÚT ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI Ở VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH MỚI

4.1. Bối cảnh mới tác động đến hoạt động FDI

4.1.1. Xu hướng FDI trên thế giới

4.1.2. Xu hướng FDI phân theo quốc gia và vùng lãnh thổ

4.1.3. Xu hướng FDI phân theo loại hình và ngành kinh tế

4.1.4. Cách mạng công nghiệp 4.0 và sự hình thành kinh tế số, chuyển đổi số

4.1.5. Cạnh tranh thương mại Mỹ - Trung, xung đột Nga - Ukraina và xu hướng địa chính trị, địa kinh tế mới

4.1.6. Biến đổi khí hậu và môi trường

4.1.7. Đại dịch COVID-19 và các dịch bệnh khác

4.1.8. Tầm nhìn và khát vọng phát triển của Việt Nam nêu trong Văn kiện Đại hội XIII (01/2021) của Đảng

4.2. Quan điểm thu hút FDI ở Việt Nam trong bối cảnh mới

4.2.1. Thu hút FDI phải đảm bảo phù hợp với đổi mới mô hình tăng trưởng, định hướng cơ cấu lại nền kinh tế và mục tiêu phát triển bền vững

4.2.2. Thu hút FDI trên cơ sở hợp tác, cạnh tranh lành mạnh và đảm bảo hài hòa lợi ích với khu vực kinh tế khác

4.2.3. Thu hút FDI có chọn lọc, ưu tiên các dự án công nghệ cao, có tác động lan tỏa, kết nối chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu

4.2.4. Thu hút FDI dựa trên đa dạng hóa đối tác, hình thức đầu tư, chú trọng an sinh xã hội, bảo vệ môi trường và bảo đảm quốc phòng, an ninh

4.2.5. Thu hút FDI phải có sự quản lý của Nhà nước, sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp và sự giám sát của xã hội

4.3. Giải pháp thu hút FDI ở Việt Nam trong bối cảnh mới

4.3.1. Giải pháp về hoàn thiện thể chế, chính sách về FDI

4.3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng tăng trưởng, góp phần phục hồi kinh tế sau đại dịch COVID-19

4.3.3. Giải pháp liên quan đến chuyển giao công nghệ

4.3.4. Giải pháp về tăng cường liên kết kinh tế

4.3.5. Giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp

4.3.6. Giải pháp về bảo vệ môi trường

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

PHỤ LỤC

I. Đầu tư nước ngoài và bối cảnh mới

Đầu tư nước ngoài đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế toàn cầu, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển như Việt Nam. Trong bối cảnh mới, các yếu tố như Cách mạng công nghiệp 4.0, biến đổi khí hậu, và cạnh tranh địa chính trị đã tạo ra cả cơ hội và thách thức cho hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài. Việt Nam, với nền kinh tế mở cửa, đã thu hút được lượng lớn vốn FDI, góp phần vào tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Tuy nhiên, chất lượng nguồn vốn và hiệu quả sử dụng vẫn còn nhiều hạn chế, đòi hỏi sự điều chỉnh trong chính sách đầu tư.

1.1. Tác động của bối cảnh mới

Bối cảnh quốc tế hiện nay, với sự xuất hiện của Cách mạng công nghiệp 4.0, đã thúc đẩy sự hình thành kinh tế số và chuyển đổi số. Điều này tạo ra cơ hội lớn cho các quốc gia như Việt Nam trong việc thu hút các dự án công nghệ cao. Tuy nhiên, biến đổi khí hậu và cạnh tranh địa chính trị cũng đặt ra những thách thức không nhỏ. Việt Nam cần có chiến lược rõ ràng để tận dụng các cơ hội đầu tư và giảm thiểu rủi ro từ các yếu tố bất ổn toàn cầu.

1.2. Vai trò của FDI trong phát triển kinh tế

Đầu tư trực tiếp nước ngoài đã góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế của Việt Nam, đặc biệt trong giai đoạn 2010-2022. FDI không chỉ mang lại nguồn vốn lớn mà còn thúc đẩy chuyển giao công nghệ, tạo việc làm, và cải thiện cơ cấu kinh tế. Tuy nhiên, hiệu quả của FDI vẫn còn hạn chế, đặc biệt trong việc tạo ra liên kết kinh tế giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước. Điều này đòi hỏi sự điều chỉnh trong chiến lược thu hút FDI để đảm bảo phát triển bền vững.

II. Thách thức và cơ hội trong thu hút FDI

Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu trong thu hút đầu tư nước ngoài, nhưng vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Chất lượng nguồn vốn FDI chưa cao, hàm lượng công nghệ thấp, và liên kết kinh tế yếu là những vấn đề cần giải quyết. Bên cạnh đó, cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do và sự dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu đang mở ra tiềm năng lớn cho Việt Nam. Để tận dụng các cơ hội này, Việt Nam cần hoàn thiện chính sách thu hút đầu tư và nâng cao năng lực cạnh tranh.

2.1. Thách thức trong thu hút FDI

Một trong những thách thức lớn nhất trong thu hút FDI tại Việt Nam là chất lượng nguồn vốn. Nhiều dự án FDI có hàm lượng công nghệ thấp, không đáp ứng được yêu cầu về chuyển giao công nghệ. Ngoài ra, liên kết kinh tế giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước còn yếu, dẫn đến hiệu ứng lan tỏa hạn chế. Việc giải quyết các vấn đề này đòi hỏi sự điều chỉnh trong chính sách đầu tư và nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

2.2. Cơ hội từ bối cảnh mới

Bối cảnh mới, với sự dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu và các hiệp định thương mại tự do, đang mở ra nhiều cơ hội cho Việt Nam. Các nhà đầu tư nước ngoài đang tìm kiếm các địa điểm đầu tư mới với chi phí thấp và môi trường kinh doanh thuận lợi. Việt Nam, với lợi thế về vị trí địa lý và nguồn nhân lực dồi dào, có thể trở thành điểm đến hấp dẫn. Tuy nhiên, để tận dụng các cơ hội này, Việt Nam cần hoàn thiện chính sách thu hút đầu tư và nâng cao năng lực cạnh tranh.

III. Giải pháp thu hút FDI trong bối cảnh mới

Để thu hút hiệu quả đầu tư nước ngoài trong bối cảnh mới, Việt Nam cần thực hiện các giải pháp đồng bộ. Trong đó, hoàn thiện chính sách đầu tư, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, và tăng cường liên kết kinh tế là những yếu tố then chốt. Bên cạnh đó, Việt Nam cần chú trọng bảo vệ môi trường và đảm bảo phát triển bền vững để thu hút các dự án FDI chất lượng cao.

3.1. Hoàn thiện chính sách đầu tư

Việc hoàn thiện chính sách đầu tư là yếu tố quan trọng để thu hút FDI hiệu quả. Việt Nam cần xây dựng các chính sách ưu đãi phù hợp, đặc biệt cho các dự án công nghệ cao và thân thiện với môi trường. Đồng thời, cần tăng cường minh bạch và ổn định trong môi trường đầu tư để tạo niềm tin cho các nhà đầu tư nước ngoài.

3.2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực

Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là yếu tố then chốt để thu hút các dự án FDI chất lượng cao. Việt Nam cần đầu tư vào giáo dục và đào tạo, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao và kỹ thuật số. Điều này không chỉ giúp thu hút FDI mà còn tạo ra lực lượng lao động có kỹ năng, đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế hiện đại.

Luận Án Tiến Sĩ Về Đầu Tư Trực Tiếp Nước Ngoài Ở Việt Nam Trong Bối Cảnh Mới