I. Tổng quan về chính sách tài khóa và doanh nghiệp nhỏ và vừa
Chính sách tài khóa là công cụ quan trọng của nhà nước nhằm điều tiết nền kinh tế thông qua các biện pháp thu và chi ngân sách. Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) đóng vai trò then chốt trong nền kinh tế Việt Nam, chiếm hơn 97% tổng số doanh nghiệp và đóng góp khoảng 45% GDP. Nghiên cứu này tập trung phân tích tác động kinh tế của chính sách tài khóa đến hoạt động của DNNVV, đặc biệt là trong giai đoạn 2011-2020. Các chính sách hỗ trợ như giảm thuế, ưu đãi đầu tư và tăng chi tiêu công đã giúp các DNNVV phát triển, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế cần được giải quyết.
1.1. Khái niệm và đặc trưng của DNNVV
Doanh nghiệp nhỏ và vừa được xác định dựa trên quy mô vốn, lao động và doanh thu. Tại Việt Nam, DNNVV chiếm đa số và có đặc trưng là tính linh hoạt cao, khả năng thích ứng nhanh với thị trường. Tuy nhiên, họ cũng gặp nhiều khó khăn như hạn chế về vốn, công nghệ và quản lý. Chính sách hỗ trợ từ nhà nước, đặc biệt là chính sách tài khóa, đã giúp các DNNVV vượt qua một phần những thách thức này.
1.2. Cơ sở lý luận về chính sách tài khóa
Chính sách tài khóa bao gồm hai công cụ chính là chính sách thu và chính sách chi. Chính sách thu tập trung vào việc điều chỉnh các khoản thuế, phí và lệ phí, trong khi chính sách chi liên quan đến việc phân bổ ngân sách cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Tác động kinh tế của chính sách tài khóa đến DNNVV được thể hiện qua việc giảm gánh nặng thuế, tăng cường đầu tư công và hỗ trợ tài chính trực tiếp.
II. Thực trạng chính sách tài khóa và hoạt động của DNNVV tại Việt Nam
Giai đoạn 2011-2020, chính sách tài khóa tại Việt Nam đã có nhiều điều chỉnh nhằm hỗ trợ DNNVV. Các chính sách như giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, miễn giảm thuế GTGT và tăng chi đầu tư công đã giúp các DNNVV mở rộng quy mô và nâng cao hiệu quả hoạt động. Tuy nhiên, việc thực thi các chính sách này vẫn còn nhiều bất cập, dẫn đến hiệu quả chưa như kỳ vọng.
2.1. Thực trạng hoạt động của DNNVV
Trong giai đoạn 2011-2020, số lượng DNNVV tại Việt Nam tăng đáng kể, đóng góp lớn vào GDP và tạo việc làm cho hàng triệu lao động. Tuy nhiên, nhiều DNNVV vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn và công nghệ, dẫn đến hiệu quả kinh doanh chưa cao. Chính sách hỗ trợ từ nhà nước đã giúp cải thiện phần nào tình hình, nhưng vẫn cần có những giải pháp đồng bộ hơn.
2.2. Thực trạng thực hiện chính sách tài khóa
Các chính sách tài khóa hỗ trợ DNNVV đã được triển khai thông qua việc giảm thuế, tăng chi đầu tư công và hỗ trợ tài chính trực tiếp. Tuy nhiên, việc thực thi các chính sách này còn nhiều hạn chế, như thiếu đồng bộ, chồng chéo và hiệu quả chưa cao. Điều này đòi hỏi cần có những cải cách mạnh mẽ hơn trong quản lý tài chính và chính sách hỗ trợ.
III. Phân tích tác động của chính sách tài khóa đến DNNVV
Nghiên cứu sử dụng mô hình kinh tế lượng để phân tích tác động kinh tế của chính sách tài khóa đến hoạt động của DNNVV. Kết quả cho thấy, việc giảm gánh nặng thuế và tăng chi đầu tư công có tác động tích cực đến tăng trưởng doanh nghiệp. Tuy nhiên, hiệu quả của các chính sách này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như ngành nghề, quy mô và vị trí địa lý của doanh nghiệp.
3.1. Tác động của chính sách thu
Việc giảm thuế thu nhập doanh nghiệp và các khoản thu khác đã giúp các DNNVV giảm bớt gánh nặng tài chính, từ đó tăng cường khả năng đầu tư và mở rộng quy mô. Tuy nhiên, hiệu quả của chính sách này còn phụ thuộc vào khả năng quản lý và sử dụng vốn của doanh nghiệp.
3.2. Tác động của chính sách chi
Chi đầu tư công và các khoản hỗ trợ tài chính trực tiếp từ nhà nước đã giúp các DNNVV cải thiện cơ sở hạ tầng và nâng cao năng lực sản xuất. Tuy nhiên, việc phân bổ ngân sách còn chưa đồng đều, dẫn đến hiệu quả chưa như mong đợi.
IV. Giải pháp hoàn thiện chính sách tài khóa hỗ trợ DNNVV
Để nâng cao hiệu quả của chính sách tài khóa đối với DNNVV, cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện. Các giải pháp bao gồm điều chỉnh chính sách thu, tăng cường chi đầu tư công, cải thiện quản lý tài chính và hỗ trợ phát triển bền vững cho các DNNVV.
4.1. Điều chỉnh chính sách thu
Cần tiếp tục giảm gánh nặng thuế cho các DNNVV, đặc biệt là trong các ngành nghề có tiềm năng phát triển cao. Đồng thời, cần đơn giản hóa thủ tục thuế để giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.
4.2. Tăng cường chi đầu tư công
Chi đầu tư công cần được tập trung vào các lĩnh vực then chốt như cơ sở hạ tầng, công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực. Điều này sẽ giúp các DNNVV nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.
