Luận án tiến sĩ về đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam trong bối cảnh mới

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

1. PHẦN MỞ ĐẦU

1.1. Sự cần thiết nghiên cứu đề tài

1.2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.4. Câu hỏi nghiên cứu

1.5. Phương pháp nghiên cứu

1.6. Khung phân tích nghiên cứu

1.7. Đóng góp mới của luận án

1.8. Kết cấu của luận án

2. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

2.1. Một số công trình nghiên cứu về đầu tư trực tiếp nước ngoài

2.2. Một số công trình nghiên cứu về bối cảnh mới gần đây

2.3. Khoảng trống nghiên cứu và định hướng nghiên cứu của luận án

2.4. Những nội dung nghiên cứu có thể kế thừa và khoảng trống nghiên cứu của luận án

2.5. Định hướng nghiên cứu của luận án

2.6. Kinh nghiệm quốc tế về thu hút FDI và bài học cho Việt Nam

2.6.1. Kinh nghiệm FDI của Trung Quốc

2.6.2. Thu hút FDI ở Trung Quốc

2.6.3. Chính sách thu hút FDI của Trung Quốc

2.6.4. Kinh nghiệm FDI của Thái Lan

2.6.5. Thu hút FDI ở Thái Lan

2.6.6. Chính sách thu hút FDI của Thái Lan

2.6.7. Kinh nghiệm FDI của Singapore

2.6.8. Thu hút FDI ở Singapore

2.6.9. Chính sách thu hút FDI của Singapore

2.6.10. Bài học kinh nghiệm về thu hút FDI cho Việt Nam

2.7. Tiểu kết chương 2

3. THỰC TRẠNG THU HÚT ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI Ở VIỆT NAM

3.1. Kinh tế Việt Nam thời kỳ 2010-2022

3.1.1. Tăng trưởng kinh tế

3.1.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế

3.1.3. Vốn đầu tư phát triển

3.1.4. Xuất - nhập khẩu

3.1.5. Giảm đói nghèo và các vấn đề xã hội

3.2. Quan điểm và chính sách thu hút FDI của Việt Nam

3.2.1. Kết quả đạt được trong thu hút FDI ở Việt Nam

3.2.2. Thu hút FDI ở Việt Nam trước năm 2010

3.2.3. Thu hút FDI giai đoạn 2010-2022

3.2.4. Quy mô vốn FDI

3.2.5. Quy mô vốn của dự án FDI

3.2.6. Vốn FDI phân theo ngành

3.2.7. Vốn FDI phân theo vùng, địa phương

3.2.8. Vốn FDI phân theo đối tác đầu tư

3.2.9. Đóng góp của FDI cho kinh tế Việt Nam giai đoạn 2010-2022

3.2.9.1. Tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế

3.2.9.2. Góp phần tạo việc làm

3.2.9.3. Đóng góp vào thu ngân sách nhà nước

3.2.9.4. Thúc đẩy cải cách thể chế kinh tế và hội nhập quốc tế

3.2.10. Hạn chế trong thu hút FDI ở Việt Nam và nguyên nhân hạn chế

3.2.10.1. Hạn chế trong thu hút FDI

3.2.10.2. Về chuyển giao công nghệ

3.2.10.3. Về liên kết với doanh nghiệp trong nước

3.2.10.4. Về vấn đề chuyển giá

3.2.10.5. Về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp FDI

3.2.10.6. Về vấn đề môi trường

3.2.10.7. Nguyên nhân của hạn chế

3.3. Tiểu kết chương 3

4. QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP THU HÚT ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI Ở VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH MỚI

4.1. Bối cảnh mới tác động đến hoạt động FDI

4.1.1. Xu hướng FDI trên thế giới

4.1.2. Xu hướng FDI phân theo quốc gia và vùng lãnh thổ

4.1.3. Xu hướng FDI phân theo loại hình và ngành kinh tế

4.1.4. Cách mạng công nghiệp 4.0 và sự hình thành kinh tế số, chuyển đổi số

4.1.5. Cạnh tranh thương mại Mỹ - Trung, xung đột Nga - Ukraina và xu hướng địa chính trị, địa kinh tế mới

4.1.6. Biến đổi khí hậu và môi trường

4.1.7. Đại dịch COVID-19 và các dịch bệnh khác

4.1.8. Tầm nhìn và khát vọng phát triển của Việt Nam nêu trong Văn kiện Đại hội XIII (01/2021) của Đảng

4.2. Quan điểm thu hút FDI ở Việt Nam trong bối cảnh mới

4.2.1. Thu hút FDI phải đảm bảo phù hợp với đổi mới mô hình tăng trưởng, định hướng cơ cấu lại nền kinh tế và mục tiêu phát triển bền vững

4.2.2. Thu hút FDI trên cơ sở hợp tác, cạnh tranh lành mạnh và đảm bảo hài hòa lợi ích với khu vực kinh tế khác

4.2.3. Thu hút FDI có chọn lọc, ưu tiên các dự án công nghệ cao, có tác động lan tỏa, kết nối chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu

4.2.4. Thu hút FDI dựa trên đa dạng hóa đối tác, hình thức đầu tư, chú trọng an sinh xã hội, bảo vệ môi trường và bảo đảm quốc phòng, an ninh

4.2.5. Thu hút FDI phải có sự quản lý của Nhà nước, sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp và sự giám sát của xã hội

4.3. Giải pháp thu hút FDI ở Việt Nam trong bối cảnh mới

4.3.1. Giải pháp về hoàn thiện thể chế, chính sách về FDI

4.3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng tăng trưởng, góp phần phục hồi kinh tế sau đại dịch COVID-19

4.3.3. Giải pháp liên quan đến chuyển giao công nghệ

4.3.4. Giải pháp về tăng cường liên kết kinh tế

4.3.5. Giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp

4.3.6. Giải pháp về bảo vệ môi trường

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

PHỤ LỤC

I. Tổng quan về đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI tại Việt Nam

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế Việt Nam. Từ năm 1988 đến 2022, Việt Nam đã thu hút 36.278 dự án FDI với tổng vốn đăng ký 438,69 tỷ USD. Khu vực FDI đóng góp 13,5% GDP, 74,3% kim ngạch xuất khẩu và tạo việc làm cho 5 triệu lao động. Tuy nhiên, chất lượng FDI còn thấp, hàm lượng công nghệ chưa cao, và hiệu ứng lan tỏa chưa đạt kỳ vọng. Bối cảnh mới như Cách mạng công nghiệp 4.0, biến đổi khí hậu, và đại dịch COVID-19 đặt ra thách thức và cơ hội mới cho thu hút FDI.

1.1. Vai trò của FDI đối với kinh tế Việt Nam

FDI đã góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, và tạo việc làm. Năm 2022, khu vực FDI đóng góp 27,72 tỷ USD vào GDP, chiếm 13,5% tổng sản lượng. Tuy nhiên, chất lượng nguồn vốn còn hạn chế, đặc biệt trong chuyển giao công nghệ và liên kết với doanh nghiệp trong nước.

1.2. Thách thức và cơ hội trong bối cảnh mới

Bối cảnh mới như Cách mạng công nghiệp 4.0, biến đổi khí hậu, và đại dịch COVID-19 đặt ra thách thức lớn cho thu hút FDI. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để Việt Nam thu hút các dự án công nghệ cao, thúc đẩy phát triển bền vững và hội nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

II. Chính sách thu hút FDI và thực trạng tại Việt Nam

Chính sách thu hút FDI của Việt Nam đã có nhiều điều chỉnh để phù hợp với bối cảnh mới. Từ năm 2010 đến 2022, Việt Nam đã thu hút nhiều dự án FDI lớn, đặc biệt trong các ngành công nghệ cao và dịch vụ. Tuy nhiên, vẫn tồn tại những hạn chế như chuyển giá, trốn thuế, và vi phạm môi trường. Chiến lược đầu tư cần tập trung vào chất lượng, hiệu quả, và bảo vệ môi trường.

2.1. Chính sách thu hút FDI giai đoạn 2010 2022

Chính sách thu hút FDI của Việt Nam giai đoạn này tập trung vào việc thu hút các dự án công nghệ cao, thúc đẩy hợp tác quốc tế, và đảm bảo phát triển bền vững. Tuy nhiên, việc thực thi chính sách còn nhiều bất cập, dẫn đến hiệu quả chưa cao.

2.2. Thực trạng thu hút FDI và những hạn chế

Mặc dù đã thu hút được nhiều dự án FDI, thực trạng thu hút FDI tại Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế. Các vấn đề như chuyển giá, trốn thuế, và vi phạm môi trường vẫn tồn tại. Chiến lược đầu tư cần được điều chỉnh để khắc phục những hạn chế này.

III. Giải pháp thu hút FDI trong bối cảnh mới

Để thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài hiệu quả trong bối cảnh mới, Việt Nam cần hoàn thiện thể chế, chính sách, và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Giải pháp cần tập trung vào việc thu hút các dự án công nghệ cao, thúc đẩy chuyển giao công nghệ, và đảm bảo phát triển bền vững.

3.1. Hoàn thiện thể chế và chính sách

Việt Nam cần hoàn thiện thể chế và chính sách để thu hút FDI hiệu quả. Điều này bao gồm việc cải thiện môi trường đầu tư, tăng cường minh bạch, và đảm bảo quyền lợi của nhà đầu tư.

3.2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực

Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là yếu tố then chốt để thu hút các dự án FDI chất lượng cao. Việt Nam cần đầu tư vào giáo dục và đào tạo để đáp ứng nhu cầu của các nhà đầu tư nước ngoài.

Luận án tiến sĩ: Đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam trong bối cảnh mới