I. Tổng quan về ung thư phổi không tế bào nhỏ
Ung thư phổi không tế bào nhỏ (UTPKTBN) là loại ung thư phổ biến nhất, chiếm khoảng 80-85% tổng số ca ung thư phổi. Theo GLOBOCAN 2020, ung thư phổi đứng thứ hai về tỷ lệ mắc và tử vong. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc UTPKTBN là 14,4%, đứng thứ hai sau ung thư gan. Giai đoạn bệnh ảnh hưởng lớn đến phương pháp điều trị và tiên lượng. Giai đoạn IIIB và IV thường không còn khả năng phẫu thuật, do đó, điều trị chủ yếu là hóa trị và các phương pháp điều trị toàn thân khác. Pemetrexed và cisplatin là hai loại thuốc hóa trị được sử dụng phổ biến trong điều trị UTPKTBN giai đoạn muộn. Nghiên cứu cho thấy pemetrexed có hiệu quả vượt trội hơn so với các phác đồ hóa trị truyền thống, với tỷ lệ đáp ứng lên tới 40,9% và thời gian sống thêm trung bình đạt 11,8 tháng.
1.1. Tình hình dịch tễ
Tình hình dịch tễ cho thấy ung thư phổi là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong. Tại Việt Nam, tỷ lệ tử vong do UTPKTBN là 19,4%. Các yếu tố nguy cơ chính bao gồm hút thuốc lá, ô nhiễm môi trường, và các bệnh lý phổi mạn tính. Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ lớn nhất, chiếm 85-90% các trường hợp mắc bệnh. Tần suất mắc bệnh tăng theo tuổi tác, với đỉnh cao ở lứa tuổi 55-65.
1.2. Các phương pháp điều trị
Điều trị UTPKTBN giai đoạn muộn chủ yếu dựa vào hóa trị. Các phác đồ hóa trị truyền thống như cisplatin kết hợp với docetaxel hay paclitaxel đã được sử dụng, nhưng hiệu quả còn hạn chế. Pemetrexed, được đưa vào điều trị từ đầu thế kỷ 21, đã cho thấy hiệu quả vượt trội, đặc biệt là ở bệnh nhân không phải tế bào vảy. Nghiên cứu cho thấy pemetrexed kết hợp cisplatin mang lại tỷ lệ sống thêm cao hơn và ít tác dụng phụ hơn so với các phác đồ khác.
II. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện K từ tháng 11/2014 đến tháng 11/2019, với mục tiêu đánh giá hiệu quả điều trị UTPKTBN giai đoạn IIIB-IV bằng phác đồ pemetrexed và cisplatin. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân bao gồm những người được chẩn đoán UTPKTBN giai đoạn muộn, không có chỉ định phẫu thuật. Phương pháp nghiên cứu bao gồm thiết kế nghiên cứu mô tả, thu thập dữ liệu lâm sàng và cận lâm sàng, đánh giá kết quả điều trị và tác dụng không mong muốn.
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là bệnh nhân được chẩn đoán UTPKTBN giai đoạn IIIB-IV. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân bao gồm độ tuổi từ 18 trở lên, có khả năng hợp tác trong quá trình điều trị và theo dõi. Tiêu chuẩn loại trừ bao gồm bệnh nhân có bệnh lý nền nặng, không thể chịu đựng được hóa trị, hoặc đã điều trị trước đó bằng hóa chất.
2.2. Quy trình nghiên cứu
Quy trình nghiên cứu bao gồm khám lâm sàng, thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng như chụp X-quang, CT, và các xét nghiệm sinh hóa cần thiết. Sau khi bệnh nhân được điều trị bằng phác đồ pemetrexed và cisplatin, kết quả điều trị sẽ được đánh giá dựa trên tỷ lệ đáp ứng, thời gian sống thêm bệnh không tiến triển và các tác dụng không mong muốn xảy ra trong quá trình điều trị.
III. Kết quả nghiên cứu
Kết quả nghiên cứu cho thấy phác đồ pemetrexed và cisplatin mang lại hiệu quả điều trị khả quan cho bệnh nhân UTPKTBN giai đoạn IIIB-IV. Tỷ lệ đáp ứng điều trị đạt 40,9%, thời gian sống thêm bệnh không tiến triển trung bình là 5,5 tháng, và thời gian sống thêm toàn bộ là 11,8 tháng. Các tác dụng không mong muốn chủ yếu gặp phải là giảm bạch cầu, buồn nôn và nôn, nhưng nhìn chung có thể kiểm soát được.
3.1. Đáp ứng điều trị
Tỷ lệ đáp ứng điều trị là một trong những chỉ số quan trọng để đánh giá hiệu quả của phác đồ. Trong nghiên cứu, tỷ lệ đáp ứng đạt 40,9%, cho thấy pemetrexed kết hợp cisplatin có khả năng cải thiện tình trạng bệnh nhân. Thời gian sống thêm bệnh không tiến triển trung bình là 5,5 tháng, cho thấy phác đồ này có thể kéo dài thời gian sống cho bệnh nhân.
3.2. Tác dụng không mong muốn
Tác dụng không mong muốn là một yếu tố quan trọng cần được xem xét trong quá trình điều trị. Trong nghiên cứu, các tác dụng không mong muốn thường gặp bao gồm giảm bạch cầu, buồn nôn và nôn. Tuy nhiên, các tác dụng này thường ở mức độ nhẹ và có thể kiểm soát được bằng các biện pháp hỗ trợ. Điều này cho thấy pemetrexed và cisplatin là phác đồ điều trị an toàn cho bệnh nhân UTPKTBN giai đoạn muộn.
IV. Bàn luận
Kết quả nghiên cứu cho thấy phác đồ pemetrexed và cisplatin có hiệu quả điều trị tốt cho bệnh nhân UTPKTBN giai đoạn IIIB-IV. So với các phác đồ hóa trị truyền thống, pemetrexed cho thấy hiệu quả vượt trội hơn về tỷ lệ đáp ứng và thời gian sống thêm. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng các tác dụng không mong muốn của phác đồ này có thể được kiểm soát tốt, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.
4.1. So sánh với các phác đồ khác
So với các phác đồ hóa trị khác như docetaxel hay paclitaxel, pemetrexed kết hợp cisplatin cho thấy tỷ lệ đáp ứng cao hơn và thời gian sống thêm dài hơn. Điều này cho thấy pemetrexed là một lựa chọn điều trị hiệu quả cho bệnh nhân UTPKTBN giai đoạn muộn, đặc biệt là ở những bệnh nhân không phải tế bào vảy.
4.2. Ý nghĩa thực tiễn
Nghiên cứu này có ý nghĩa thực tiễn lớn trong việc cải thiện phương pháp điều trị cho bệnh nhân UTPKTBN giai đoạn muộn. Kết quả cho thấy pemetrexed và cisplatin không chỉ cải thiện tỷ lệ sống thêm mà còn giảm thiểu tác dụng không mong muốn, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Điều này mở ra hướng đi mới trong điều trị ung thư phổi không tế bào nhỏ tại Việt Nam.
