Tỷ lệ và yếu tố liên quan đến trầm cảm ở bệnh nhân ung thư tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên

TÓM TẮT

LỜI CẢM ƠN

LỜI CAM ĐOAN

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. Đại cương về bệnh ung thư

1.2. Các giai đoạn của bệnh ung thư

1.3. Cơ chế bệnh sinh của ung thư

1.4. Thực trạng ung thư trên thế giới và Việt Nam

1.5. Thực trạng trầm cảm của người bệnh ung thư và các yếu tố liên quan

1.6. Đại cương về trầm cảm

1.7. Phân loại trầm cảm

1.8. Điều trị trầm cảm

1.9. Các yếu tố liên quan đến trầm cảm ở người bệnh ung thư

1.10. Phương pháp đo lường trầm cảm

1.11. Tác động của trầm cảm trên người bệnh ung thư

1.12. Ứng dụng học thuyết: The Unpleasant Symptom Model

1.13. Giới thiệu địa bàn nghiên cứu

2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Đối tượng nghiên cứu

2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu

2.3. Thời gian nghiên cứu

2.4. Địa điểm nghiên cứu

2.5. Thiết kế nghiên cứu

2.6. Cỡ mẫu và Phương pháp chọn mẫu

2.7. Phương pháp chọn mẫu

2.8. Phương pháp và quy trình thu thập số liệu

2.9. Các biến số nghiên cứu

2.10. Thang đo và tiêu chí đánh giá

2.11. Phương pháp phân tích số liệu

2.12. Vấn đề đạo đức của nghiên cứu

2.13. Hạn chế của nghiên cứu, sai số và biện pháp khắc phục sai số

3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu

3.2. Tuổi của đối tượng nghiên cứu

3.3. Phân bố người bệnh theo giới

3.4. Phân bố người bệnh theo trình độ học vấn

3.5. Phân bố người bệnh theo nghề nghiệp

3.6. Phân bố người bệnh theo thu nhập

3.7. Phân bố người bệnh theo tình trạng hôn nhân

3.8. Phân bố người bệnh theo thời gian phát hiện bệnh

3.9. Phân bố người bệnh theo loại ung thư đang mắc

3.10. Đánh giá biểu hiện trầm cảm của người bệnh ung thư

3.11. Tỷ lệ biểu hiện trầm cảm của người bệnh ung thư

3.12. Mức độ biểu hiện trầm cảm

3.13. Mức độ biểu hiện trầm cảm chung

3.14. Mức độ biểu hiện trầm cảm theo nhóm tuổi

3.15. Mức độ biểu hiện trầm cảm theo giới

3.16. Mức độ trầm cảm biểu hiện trầm cảm theo trình độ học vấn

3.17. Mức độ biểu hiện trầm cảm theo nghề nghiệp

3.18. Mức độ trầm cảm biểu hiện trầm cảm theo thu nhập

3.19. Mức độ biểu hiện trầm cảm theo thời gian phát hiện bệnh

3.20. Mức độ biểu hiện trầm cảm theo loại bệnh ung thư

3.21. Phân bố mức độ biểu hiện trầm cảm theo giai đoạn bệnh

3.22. Mối liên quan giữa các yếu tố với mức độ biểu hiện trầm cảm

3.23. Mối tương quan giữa các yếu tố giới, nơi ở hiện tại và tham gia bảo hiểm y tế với biểu hiện trầm cảm

3.24. Mối tương quan giữa các yếu tố mức độ lo âu và hỗ trợ xã hội với mức độ biểu hiện trầm cảm

3.25. Mối tương quan giữa các yếu tố tuổi, giới tính, học vấn, tình trạng hôn nhân với mức độ biểu hiện trầm cảm

3.26. Mối tương quan giữa các yếu tố nghề nghiệp, tham gia bảo hiểm y tế, nơi ở hiện tại, mức thu nhập với mức độ biểu hiện trầm cảm

3.27. Mối tương quan giữa các yếu tố giai đoạn bệnh thời gian mắc bệnh và loại ung thư đang mắc với mức độ trầm cảm

4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN

4.1. Đặc điểm chung của nhóm đối tượng nghiên cứu

4.2. Trình độ học vấn

4.3. Tình trạng hôn nhân

4.4. Đặc điểm về bệnh ung thư của đối tượng nghiên cứu

4.5. Loại bệnh ung thư đang mắc

4.6. Thời gian diễn biến bệnh đến khi được chẩn đoán ung thư

4.7. Giai đoạn bệnh hiện tại

4.8. Tình trạng lo âu của người bệnh

4.9. Mức độ hỗ trợ xã hội cho bệnh nhân ung thư

4.10. Tình trạng trầm cảm của bệnh nhân ung thư

4.11. Mối tương quan và mức độ ảnh hưởng giữa trầm cảm với các yếu tố hỗ trợ xã hội, giới tính, trình độ học vấn, giai đoạn bệnh

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

Phụ lục 1. Phiếu đồng ý tham gia nghiên cứu

Phụ lục 2. Bộ công cụ nghiên cứu

Phụ lục 3. Danh sách đối tượng tham gia nghiên cứu

Phụ lục 4. Biên bản bảo vệ luận văn thạc sĩ

Phụ lục 5. Biên bản chỉnh sửa luận văn sau bảo vệ

I. Tổng Quan Về Tỷ Lệ Trầm Cảm Ở Bệnh Nhân Ung Thư

Ung thư là một gánh nặng toàn cầu, và trầm cảm là một biến chứng tâm lý thường gặp ở bệnh nhân ung thư. Theo thống kê của Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC), số ca mắc ung thư mới và tử vong do ung thư đang gia tăng. Tại Việt Nam, số người mắc ung thư cũng có xu hướng tăng nhanh. Trầm cảm ở bệnh nhân ung thư có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm tác động của bệnh, các phương pháp điều trị và các yếu tố tâm lý xã hội. Nghiên cứu này tập trung vào việc xác định tỷ lệ trầm cảm và các yếu tố liên quan tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên. Việc hiểu rõ thực trạng này là rất quan trọng để cải thiện chất lượng chăm sóc và hỗ trợ tâm lý cho bệnh nhân ung thư.

1.1. Định Nghĩa và Phân Loại Trầm Cảm Ở Bệnh Nhân Ung Thư

Trầm cảm là một rối loạn tâm thần đặc trưng bởi buồn phiền, mất hứng thú, cảm giác tội lỗi, rối loạn giấc ngủ, chán ăn, mệt mỏi và kém tập trung. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) định nghĩa trầm cảm là một rối loạn tâm thần thường gặp, có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, ở mọi lứa tuổi và quốc gia. Trầm cảm ở bệnh nhân ung thư có thể được phân loại theo mức độ nghiêm trọng (nhẹ, vừa, nặng) và theo các tiêu chuẩn chẩn đoán khác nhau.

1.2. Dịch Tễ Học Trầm Cảm và Ung Thư Trên Thế Giới và Việt Nam

Trên toàn cầu, trầm cảm là một vấn đề sức khỏe cộng đồng lớn. Tại Việt Nam, các bệnh lý về tâm thần như trầm cảm chiếm một tỷ lệ đáng kể trong gánh nặng bệnh tật. Tỷ lệ trầm cảm ở bệnh nhân ung thư có thể khác nhau tùy thuộc vào loại ung thư, giai đoạn bệnh, phương pháp điều trị và các yếu tố khác. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng trầm cảm có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và tiên lượng của bệnh nhân ung thư.

II. Yếu Tố Nguy Cơ Trầm Cảm Thường Gặp Ở Bệnh Nhân Ung Thư

Nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm ở bệnh nhân ung thư. Các yếu tố này bao gồm tiền sử trầm cảm, các vấn đề sức khỏe tâm thần khác, thiếu sự hỗ trợ xã hội, đau mãn tính, mệt mỏi, các tác dụng phụ của điều trị ung thư và các vấn đề tài chính. Nghiên cứu này xem xét các yếu tố như tuổi tác, giới tính, trình độ học vấn, tình trạng hôn nhân, giai đoạn bệnh và mức độ hỗ trợ xã hội để xác định mối liên quan của chúng với tình trạng trầm cảm của bệnh nhân ung thư tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên.

2.1. Ảnh Hưởng Của Giai Đoạn Ung Thư Đến Tâm Lý Bệnh Nhân

Giai đoạn ung thư có thể ảnh hưởng đáng kể đến tâm lý bệnh nhân. Bệnh nhân ung thư ở giai đoạn muộn thường phải đối mặt với nhiều thách thức hơn, bao gồm đau đớn, suy giảm chức năng và tiên lượng xấu hơn. Điều này có thể dẫn đến tăng nguy cơ trầm cảm và các vấn đề sức khỏe tâm thần khác. Nghiên cứu này đánh giá mối liên quan giữa giai đoạn bệnh và mức độ trầm cảm của bệnh nhân ung thư.

2.2. Vai Trò Của Hỗ Trợ Xã Hội Trong Giảm Trầm Cảm

Hỗ trợ xã hội đóng một vai trò quan trọng trong việc giảm trầm cảm và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân ung thư. Bệnh nhân ung thư có hỗ trợ xã hội tốt thường có khả năng đối phó với bệnh tật và điều trị tốt hơn. Nghiên cứu này sử dụng thang đo Zimet, Dahlem để đo lường mức độ hỗ trợ xã hội và đánh giá mối liên quan của nó với tình trạng trầm cảm.

2.3. Tác Động Của Lo Âu Đến Trầm Cảm Ở Bệnh Nhân Ung Thư

Lo âu thường đi kèm với trầm cảm ở bệnh nhân ung thư. Lo âu có thể làm tăng thêm gánh nặng tâm lý và ảnh hưởng đến khả năng đối phó với bệnh tật. Nghiên cứu này sử dụng thang điểm Zung để đánh giá mức độ lo âu và xác định mối liên quan của nó với tình trạng trầm cảm.

III. Phương Pháp Sàng Lọc Trầm Cảm Hiệu Quả Cho Bệnh Nhân Ung Thư

Việc sàng lọc trầm cảm là rất quan trọng để phát hiện sớm và điều trị kịp thời trầm cảm ở bệnh nhân ung thư. Có nhiều công cụ sàng lọc trầm cảm khác nhau, bao gồm bảng câu hỏi tự đánh giá và phỏng vấn lâm sàng. Nghiên cứu này sử dụng bộ công cụ Beck Depression Inventory (BDI) để xác định tình trạng trầm cảm của bệnh nhân ung thư tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên. BDI là một công cụ được sử dụng rộng rãi và đã được chứng minh là có độ tin cậy và giá trị cao.

3.1. Giới Thiệu Về Thang Đánh Giá Beck Depression Inventory BDI

Thang đánh giá Beck Depression Inventory (BDI) là một công cụ tự đánh giá được sử dụng để đo lường mức độ trầm cảm. BDI bao gồm 21 câu hỏi, mỗi câu hỏi đánh giá một triệu chứng của trầm cảm. Bệnh nhân ung thư được yêu cầu chọn câu trả lời phù hợp nhất với cảm xúc của họ trong hai tuần qua. Điểm số BDI được sử dụng để xác định mức độ trầm cảm (nhẹ, vừa, nặng).

3.2. Ưu Điểm và Hạn Chế Của Các Phương Pháp Sàng Lọc Trầm Cảm

Mỗi phương pháp sàng lọc trầm cảm đều có những ưu điểm và hạn chế riêng. Bảng câu hỏi tự đánh giá như BDI dễ sử dụng và tiết kiệm thời gian, nhưng có thể bị ảnh hưởng bởi sự chủ quan của bệnh nhân ung thư. Phỏng vấn lâm sàng có thể cung cấp thông tin chi tiết hơn, nhưng đòi hỏi chuyên gia có kinh nghiệm. Việc lựa chọn phương pháp sàng lọc trầm cảm phù hợp cần dựa trên mục tiêu nghiên cứu và nguồn lực sẵn có.

IV. Ảnh Hưởng Trầm Cảm Đến Chất Lượng Sống Bệnh Nhân Ung Thư

Trầm cảm có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân ung thư. Trầm cảm có thể làm giảm khả năng đối phó với bệnh tật, ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội, làm giảm năng suất làm việc và tăng nguy cơ tự tử. Nghiên cứu này xem xét mối liên quan giữa mức độ trầm cảm và các yếu tố khác như mức độ lo âu và hỗ trợ xã hội để đánh giá tác động của trầm cảm đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân ung thư tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên.

4.1. Mối Liên Hệ Giữa Trầm Cảm và Khả Năng Đối Phó Với Bệnh Tật

Trầm cảm có thể làm giảm khả năng đối phó với bệnh tật của bệnh nhân ung thư. Bệnh nhân ung thư bị trầm cảm có thể gặp khó khăn trong việc tuân thủ điều trị, duy trì lối sống lành mạnh và tìm kiếm sự hỗ trợ từ người khác. Điều này có thể dẫn đến tiên lượng xấu hơn và giảm chất lượng cuộc sống.

4.2. Tác Động Của Trầm Cảm Đến Các Mối Quan Hệ Xã Hội

Trầm cảm có thể ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội của bệnh nhân ung thư. Bệnh nhân ung thư bị trầm cảm có thể cảm thấy cô đơn, bị cô lập và khó khăn trong việc giao tiếp với người khác. Điều này có thể dẫn đến giảm hỗ trợ xã hội và tăng cảm giác cô đơn.

V. Điều Trị Trầm Cảm Hiệu Quả Cho Bệnh Nhân Ung Thư

Có nhiều phương pháp điều trị trầm cảm hiệu quả cho bệnh nhân ung thư. Các phương pháp này bao gồm liệu pháp tâm lý, thuốc chống trầm cảm và các phương pháp hỗ trợ khác. Việc lựa chọn phương pháp điều trị trầm cảm phù hợp cần dựa trên mức độ nghiêm trọng của trầm cảm, các vấn đề sức khỏe khác và sở thích của bệnh nhân ung thư. Nghiên cứu này không tập trung vào điều trị trầm cảm, nhưng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát hiện sớm và giới thiệu bệnh nhân ung thư bị trầm cảm đến các chuyên gia tâm lý.

5.1. Các Loại Liệu Pháp Tâm Lý Phổ Biến Cho Bệnh Nhân Ung Thư

Có nhiều loại liệu pháp tâm lý có thể giúp bệnh nhân ung thư đối phó với trầm cảm. Các loại liệu pháp tâm lý phổ biến bao gồm liệu pháp nhận thức hành vi (CBT), liệu pháp tâm động học và liệu pháp nhóm. CBT giúp bệnh nhân ung thư thay đổi suy nghĩ và hành vi tiêu cực, trong khi liệu pháp tâm động học tập trung vào các vấn đề tâm lý sâu sắc hơn.

5.2. Vai Trò Của Thuốc Chống Trầm Cảm Trong Điều Trị

Thuốc chống trầm cảm có thể giúp giảm các triệu chứng của trầm cảm ở bệnh nhân ung thư. Tuy nhiên, thuốc chống trầm cảm có thể gây ra các tác dụng phụ và cần được sử dụng dưới sự giám sát của bác sĩ. Việc lựa chọn thuốc chống trầm cảm phù hợp cần dựa trên các vấn đề sức khỏe khác và các loại thuốc khác mà bệnh nhân ung thư đang sử dụng.

VI. Kết Luận Tỷ Lệ Trầm Cảm và Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo

Nghiên cứu này cung cấp thông tin quan trọng về tỷ lệ trầm cảm và các yếu tố liên quan ở bệnh nhân ung thư tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên. Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ trầm cảm ở bệnh nhân ung thư là cao và có mối liên quan với nhiều yếu tố như giai đoạn bệnh, hỗ trợ xã hội và mức độ lo âu. Các nghiên cứu tiếp theo nên tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các phương pháp điều trị trầm cảm và phát triển các chương trình phòng ngừa trầm cảm cho bệnh nhân ung thư.

6.1. Tóm Tắt Kết Quả Nghiên Cứu Về Tỷ Lệ Trầm Cảm

Nghiên cứu đã xác định tỷ lệ trầm cảm ở bệnh nhân ung thư tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên là 74,8%. Trong đó, trầm cảm nhẹ là 16,8%, trầm cảm vừa là 49% và trầm cảm nặng là 9,0%. Kết quả này cho thấy trầm cảm là một vấn đề sức khỏe tâm thần phổ biến ở bệnh nhân ung thư.

6.2. Đề Xuất Các Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Trầm Cảm

Các nghiên cứu tiếp theo nên tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các phương pháp điều trị trầm cảm cho bệnh nhân ung thư. Ngoài ra, cần có các nghiên cứu về các yếu tố bảo vệ có thể giúp giảm nguy cơ trầm cảm ở bệnh nhân ung thư. Việc phát triển các chương trình phòng ngừa trầm cảm và nâng cao nhận thức về sức khỏe tâm thần cho bệnh nhân ung thư cũng là rất quan trọng.

Tỷ lệ và mức độ biểu hiện trầm cảm ở bệnh nhân ung thư tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên