Thực Trạng Văn Hóa An Toàn Người Bệnh Và Yếu Tố Ảnh Hưởng Tại Bệnh Viện Đa Khoa Tâm Anh

• Tác giả: Bùi Thị Vân Anh
• Người hướng dẫn: PGS. Hà Văn Như
• Trường học: Trường Đại Học Y Tế Công Cộng
• Chuyên ngành: Quản Lý Bệnh Viện
• Đề tài: Thực Trạng Văn Hóa An Toàn Người Bệnh Tại Bệnh Viện Đa Khoa Tâm Anh Năm 2020
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC BIỂU ĐỒ
• TÓM TẮT LUẬN VĂN
• ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Một số khái niệm sử dụng trong nghiên cứu
• 1.2. An toàn người bệnh
• 1.3. Văn hóa an toàn người bệnh
• 1.4. Bộ công cụ đánh giá Văn hóa an toàn người bệnh
• 1.5. Thực trạng văn hóa an toàn người bệnh
• 1.6. Nghiên cứu về thực trạng văn hóa an toàn người bệnh sử dụng bộ công cụ HSOPSC
• 1.6.1. Trên Thế giới
• 1.6.2. Tại Việt Nam
• 1.7. Nghiên cứu về một số yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa an toàn người bệnh
• 1.7.1. Yếu tố cá nhân
• 1.7.2. Yếu tố môi trường, chính sách
• 1.7.3. Yếu tố quản lý, lãnh đạo
• 1.8. Giới thiệu tóm tắt về địa bàn nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Nghiên cứu định lượng
• 2.3. Nghiên cứu định tính
• 2.4. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.5. Thiết kế nghiên cứu
• 2.6. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu
• 2.6.1. Nghiên cứu định lượng
• 2.6.2. Nghiên cứu định tính
• 2.7. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.7.1. Nghiên cứu định lượng
• 2.7.2. Nghiên cứu định tính
• 2.8. Biến số nghiên cứu
• 2.9. Thước đo và tiêu chuẩn đánh giá
• 2.10. Tiêu chuẩn đánh giá
• 2.11. Một số khái niệm dùng trong nghiên cứu
• 2.12. Phương pháp phân tích số liệu
• 2.13. Vấn đề đạo đức của nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Thực trạng VHATNB của NVYT Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
• 3.3. Đáp ứng tích cực VHATNB của NVYT trong phạm vi khoa/phòng
• 3.4. Đáp ứng tích cực của nhân viên lĩnh vực ATNB trong phạm vi bệnh viện
• 3.5. Một số yếu tố ảnh hưởng đến VHATNB
• 3.5.1. Một số yếu tố cá nhân liên quan tới đánh giá mức độ ATNB của NVYT
• 3.5.2. Yếu tố môi trường, chính sách
• 3.5.3. Yếu tố chính sách
• 3.5.4. Hệ thống báo cáo sự cố y khoa
• 3.5.5. Đào tạo, tập huấn và truyền thông về ATNB
• 3.5.6. Điều kiện môi trường làm việc
• 3.5.7. Yếu tố quản lý, lãnh đạo
• 3.5.8. Sự quan tâm của lãnh đạo đến ATNB
• 3.5.9. Cơ chế khen thưởng, xử phạt
• 3.5.10. Giám sát thực hiện các chương trình ATNB
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Thực trạng văn hóa an toàn người bệnh của NVYT BVĐK Tâm Anh
• 4.2. Tổng quát chung về đáp ứng tích cực 12 lĩnh vực VHATNB
• 4.3. Lĩnh vực VHATNB trong từng khoa/phòng tại BVĐK Tâm Anh
• 4.4. Lĩnh vực VHATNB trong phạm vi bệnh viện
• 4.5. Một số yếu tố ảnh hưởng đến VHATNB của NVYT BVĐK Tâm Anh
• 4.6. Các đặc điểm của NVYT liên quan tới đánh giá mức độ VHATNB tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
• 4.7. Yếu tố môi trường của Bệnh viện
• 4.8. Hạn chế của nghiên cứu
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1: Phiếu khảo sát ý kiến về an toàn người bệnh
• PHỤ LỤC 2: Nội dung hướng dẫn thảo luận nhóm điều dưỡng, nữ hộ sinh, kỹ thuật viên
• PHỤ LỤC 3: Nội dung hướng dẫn thảo luận nhóm bác sĩ
• PHỤ LỤC 4: Hướng dẫn nội dung phỏng vấn sâu cho cán bộ quản lý
• PHỤ LỤC 5: Hướng dẫn nội dung phỏng vấn sâu cho nhân viên
• PHỤ LỤC 6: Danh sách bảng biến số nghiên cứu bộ câu hỏi văn hóa an toàn người bệnh

I. Tổng Quan Văn Hóa An Toàn Người Bệnh Tại Bệnh Viện

An toàn người bệnh (ATNB) là yếu tố then chốt trong mọi hoạt động chăm sóc sức khỏe. Mục tiêu tối thượng là phòng ngừa và giảm thiểu tối đa các tổn thương có thể xảy ra trong quá trình điều trị. Văn hóa an toàn người bệnh (VHATNB) bao gồm những giá trị, thái độ, nhận thức và hành vi của cá nhân và tổ chức, thể hiện cam kết với an toàn người bệnh. Một môi trường VHATNB lý tưởng khuyến khích báo cáo sự cố, phân tích sai sót, phản hồi thông tin, hỗ trợ nhân viên, trao đổi thông tin với bệnh nhân và gia đình, làm việc nhóm hiệu quả, đánh giá rủi ro chủ động và tạo điều kiện để bệnh nhân tham gia vào quá trình điều trị. Nghiên cứu chỉ ra, cứ 10 người bệnh thì có 1 sai sót y tế ảnh hưởng đến người bệnh. Do đó, đánh giá và cải thiện VHATNB là vô cùng quan trọng. Từ đó ta thấy sự cần thiết của việc nghiên cứu thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa an toàn người bệnh tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh năm 2020. Nghiên cứu này sẽ giúp bệnh viện xác định điểm mạnh, điểm yếu và xây dựng các giải pháp cải thiện chất lượng bệnh viện.

1.1. Định Nghĩa An Toàn Người Bệnh Trong Y Tế Hiện Đại

Cần phân biệt giữa lỗi (error), sự cố (event), và tác hại (harm). Lỗi là hành động không đúng quy trình. Sự cố là điều bất trắc xảy ra với người bệnh. Tác hại là hậu quả tiêu cực từ sự cố. Sự cố suýt xảy ra (near miss) là sự cố tiềm ẩn nguy cơ nhưng đã được ngăn chặn. Tất cả các sự cố, kể cả sự cố suýt xảy ra, cần được báo cáo và phân tích để học hỏi và cải thiện.

1.2. Vai Trò Của Văn Hóa An Toàn Trong Cải Thiện Chất Lượng

Văn hóa an toàn là hệ thống các giá trị, thái độ, và hành vi liên quan đến an toàn trong tổ chức. Nó tạo ra một môi trường mà nhân viên cảm thấy an toàn để báo cáo sai sót và đề xuất cải tiến. Văn hóa an toàn tốt là nền tảng để cải thiện chất lượng bệnh viện. Nghiên cứu cho thấy, các bệnh viện có văn hóa an toàn mạnh mẽ có tỷ lệ sai sót thấp hơn và kết quả điều trị tốt hơn. Văn hóa an toàn không chỉ là trách nhiệm của nhân viên y tế mà còn là trách nhiệm của lãnh đạo bệnh viện. Lãnh đạo cần tạo điều kiện và hỗ trợ để xây dựng văn hóa an toàn.

II. Thách Thức Trong Xây Dựng Văn Hóa An Toàn Bệnh Viện

Xây dựng văn hóa an toàn người bệnh không phải là một quá trình dễ dàng. Có nhiều thách thức cần vượt qua. Một trong những thách thức lớn nhất là sự đổ lỗi. Nhân viên thường sợ bị trừng phạt nếu báo cáo sai sót. Điều này dẫn đến việc các sự cố không được báo cáo và không được phân tích. Thêm vào đó, áp lực công việc cao và thiếu nguồn lực cũng là những rào cản lớn. Các yếu tố như thái độ của nhân viên y tế, quy trình làm việc không hiệu quả, và sự thiếu quan tâm từ lãnh đạo cũng có thể cản trở việc xây dựng văn hóa an toàn. Đánh giá thực trạng hiện tại là bước đầu tiên để xác định các thách thức cụ thể và đưa ra các giải pháp phù hợp. Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh cần đối mặt với những thách thức này để đảm bảo an toàn người bệnh.

2.1. Rào Cản Về Tâm Lý Và Văn Hóa Trong Báo Cáo Sự Cố

Một trong những rào cản lớn nhất là tâm lý sợ bị trừng phạt khi báo cáo sự cố y khoa. Văn hóa đổ lỗi khiến nhân viên e ngại chia sẻ thông tin về sai sót. Điều này dẫn đến việc không học hỏi được từ các sai sót và nguy cơ tái diễn. Cần xây dựng một môi trường không đổ lỗi, khuyến khích nhân viên báo cáo sự cố mà không sợ bị khiển trách. Bên cạnh đó, sự ngại chia sẻ thông tin và thiếu tin tưởng vào hệ thống báo cáo cũng là những yếu tố cần được giải quyết. Việc tạo ra một hệ thống báo cáo đơn giản, dễ sử dụng và bảo mật sẽ khuyến khích nhân viên tham gia.

2.2. Áp Lực Công Việc Và Thiếu Nguồn Lực Ảnh Hưởng Đến VHATNB

Áp lực công việc cao và thiếu nguồn lực có thể ảnh hưởng tiêu cực đến VHATNB. Khi nhân viên quá tải, họ có thể bỏ qua các quy trình an toàn hoặc không có đủ thời gian để thực hiện công việc một cách cẩn thận. Thiếu nguồn lực, chẳng hạn như thiếu nhân viên hoặc thiết bị, cũng có thể làm tăng nguy cơ sai sót. Bệnh viện cần đảm bảo rằng nhân viên có đủ thời gian và nguồn lực để thực hiện công việc một cách an toàn. Điều này có thể bao gồm việc tuyển thêm nhân viên, cải thiện quy trình làm việc và đầu tư vào thiết bị hiện đại. Quản lý nguồn lực hiệu quả là yếu tố quan trọng để duy trì môi trường làm việc an toàn.

III. Phương Pháp Đánh Giá Văn Hóa An Toàn Tại Bệnh Viện

Để đánh giá văn hóa an toàn người bệnh, có nhiều phương pháp khác nhau. Một trong những phương pháp phổ biến nhất là sử dụng các bộ công cụ khảo sát. Các bộ công cụ này thường bao gồm các câu hỏi về thái độ, nhận thức và hành vi liên quan đến an toàn. Ngoài ra, có thể sử dụng phương pháp phỏng vấn và thảo luận nhóm để thu thập thông tin sâu hơn. Việc phân tích dữ liệu báo cáo sự cố cũng là một cách hữu ích để đánh giá văn hóa an toàn. Kết hợp nhiều phương pháp khác nhau sẽ cho phép có cái nhìn toàn diện và chính xác hơn về thực trạng văn hóa an toàn tại bệnh viện. Việc đánh giá văn hóa an toàn định kỳ là cần thiết để theo dõi tiến độ và xác định các lĩnh vực cần cải thiện.

3.1. Sử Dụng Bộ Công Cụ HSOPSC Đánh Giá VHATNB Tại BVĐK

Bộ công cụ Hospital Survey on Patient Safety Culture (HSOPSC) là một trong những công cụ được sử dụng rộng rãi nhất để đánh giá văn hóa an toàn. HSOPSC bao gồm các câu hỏi về 12 khía cạnh của văn hóa an toàn, bao gồm làm việc nhóm, giao tiếp, và hỗ trợ từ lãnh đạo. Việc sử dụng HSOPSC cho phép so sánh kết quả với các bệnh viện khác và theo dõi tiến độ theo thời gian. Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh có thể sử dụng HSOPSC để xác định điểm mạnh và điểm yếu trong văn hóa an toàn của mình và đưa ra các biện pháp can thiệp phù hợp.

3.2. Phỏng Vấn Sâu Và Thảo Luận Nhóm Để Thu Thập Thông Tin

Phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm là những phương pháp định tính cho phép thu thập thông tin chi tiết về văn hóa an toàn. Phỏng vấn sâu cho phép khám phá quan điểm và kinh nghiệm cá nhân, trong khi thảo luận nhóm cho phép tìm hiểu về các vấn đề chung và các giải pháp tiềm năng. Việc kết hợp phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm sẽ cung cấp một cái nhìn sâu sắc hơn về văn hóa an toàn so với chỉ sử dụng các phương pháp định lượng. Thông tin thu thập được từ phỏng vấn và thảo luận nhóm có thể giúp hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến VHATNB và đưa ra các khuyến nghị cụ thể.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Về Văn Hóa An Toàn Tại Bệnh Viện Tâm Anh

Nghiên cứu tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh năm 2020 cho thấy thực trạng văn hóa an toàn người bệnh có nhiều điểm tích cực nhưng vẫn còn những hạn chế. Tỷ lệ đáp ứng tích cực chung về VHATNB là 73.7%. Các lĩnh vực có điểm số cao bao gồm làm việc theo ê-kíp trong khoa/phòng, cải tiến liên tục và quan điểm của người quản lý về an toàn người bệnh. Tuy nhiên, các lĩnh vực như không trừng phạt khi có sự cố, nhân sự và bàn giao bệnh nhân giữa các khoa cần được cải thiện. Nghiên cứu cũng chỉ ra một số yếu tố ảnh hưởng đến VHATNB, bao gồm vị trí công tác, kinh nghiệm làm việc và sự hỗ trợ từ lãnh đạo. Dựa trên kết quả nghiên cứu, bệnh viện có thể xây dựng các chương trình cải thiện VHATNB hiệu quả.

4.1. Điểm Mạnh Và Điểm Yếu Trong Các Lĩnh Vực VHATNB

Nghiên cứu cho thấy Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh có điểm mạnh trong làm việc theo ê-kíp và cải tiến liên tục. Tuy nhiên, cần cải thiện trong các lĩnh vực như không trừng phạt khi có sự cố và đảm bảo đủ nhân sự. Việc xác định rõ điểm mạnh và điểm yếu giúp bệnh viện tập trung nguồn lực vào các lĩnh vực cần thiết nhất. Cần phân tích nguyên nhân của các điểm yếu và đưa ra các biện pháp khắc phục cụ thể. Ví dụ, để cải thiện việc không trừng phạt khi có sự cố, bệnh viện có thể xây dựng một chính sách rõ ràng về báo cáo sự cố mà không bị khiển trách.

4.2. Ảnh Hưởng Của Yếu Tố Cá Nhân Đến Đánh Giá Mức Độ An Toàn

Nghiên cứu cho thấy vị trí công tác và kinh nghiệm làm việc có ảnh hưởng đến đánh giá văn hóa an toàn. Nhân viên trực tiếp chăm sóc bệnh nhân có thể có những quan điểm khác với nhân viên quản lý. Nhân viên có kinh nghiệm có thể có nhận thức khác về an toàn so với nhân viên mới. Cần xem xét các yếu tố này khi xây dựng các chương trình cải thiện VHATNB. Ví dụ, có thể tổ chức các buổi đào tạo riêng cho nhân viên mới để nâng cao nhận thức của họ về an toàn.

V. Giải Pháp Cải Thiện Văn Hóa An Toàn Cho Người Bệnh Hiệu Quả

Để cải thiện văn hóa an toàn người bệnh tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, cần có một chiến lược toàn diện. Chiến lược này cần bao gồm các biện pháp như tăng cường đào tạo về an toàn, xây dựng môi trường không đổ lỗi, cải thiện giao tiếp, tăng cường sự tham gia của bệnh nhân, và đảm bảo đủ nguồn lực. Lãnh đạo bệnh viện cần thể hiện cam kết mạnh mẽ với an toàn và tạo điều kiện để nhân viên tham gia vào quá trình cải thiện. Việc theo dõi và đánh giá tiến độ thường xuyên là cần thiết để đảm bảo rằng các biện pháp can thiệp đang mang lại hiệu quả. Cải thiện an toàn người bệnh là một quá trình liên tục và cần sự nỗ lực của tất cả mọi người.

5.1. Xây Dựng Môi Trường Không Đổ Lỗi Khuyến Khích Báo Cáo Sự Cố

Xây dựng một môi trường không đổ lỗi là yếu tố then chốt để cải thiện VHATNB. Nhân viên cần cảm thấy an toàn để báo cáo sự cố mà không sợ bị trừng phạt. Điều này có thể đạt được bằng cách xây dựng một chính sách rõ ràng về báo cáo sự cố và thực hiện các buổi đào tạo về văn hóa không đổ lỗi. Bên cạnh đó, cần tập trung vào việc học hỏi từ các sai sót thay vì đổ lỗi cho cá nhân. Việc phân tích nguyên nhân gốc rễ của sự cố giúp xác định các vấn đề hệ thống và đưa ra các biện pháp can thiệp hiệu quả.

5.2. Nâng Cao Nhận Thức Và Đào Tạo Về An Toàn Cho Nhân Viên

Đào tạo về an toàn người bệnh là yếu tố quan trọng để nâng cao nhận thức và cải thiện VHATNB. Các chương trình đào tạo cần bao gồm các chủ đề như phòng ngừa nhiễm khuẩn, quản lý thuốc an toàn, và giao tiếp hiệu quả. Cần đảm bảo rằng tất cả nhân viên, từ bác sĩ đến điều dưỡng và nhân viên hỗ trợ, đều được đào tạo đầy đủ. Bên cạnh đào tạo ban đầu, cần tổ chức các buổi cập nhật kiến thức thường xuyên để đảm bảo rằng nhân viên luôn nắm vững các thông tin mới nhất về an toàn.

VI. Tương Lai Của Văn Hóa An Toàn Người Bệnh Tại Việt Nam

Trong tương lai, văn hóa an toàn người bệnh sẽ ngày càng được quan tâm và chú trọng tại Việt Nam. Với sự hỗ trợ từ Bộ Y tế và các tổ chức quốc tế, các bệnh viện sẽ tiếp tục nỗ lực để cải thiện VHATNB. Việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế về an toàn người bệnh, như JCI, sẽ giúp nâng cao chất lượng dịch vụ y tế. Bên cạnh đó, sự phát triển của công nghệ thông tin sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu thập và phân tích dữ liệu về sự cố, giúp bệnh viện đưa ra các quyết định dựa trên bằng chứng. An toàn người bệnh là một mục tiêu chung và cần sự chung tay của tất cả mọi người.

6.1. Ứng Dụng Công Nghệ Trong Theo Dõi Và Báo Cáo Sự Cố

Công nghệ thông tin đóng vai trò quan trọng trong việc theo dõi và báo cáo sự cố. Các hệ thống báo cáo sự cố điện tử giúp đơn giản hóa quy trình và cho phép phân tích dữ liệu một cách nhanh chóng và hiệu quả. Ứng dụng di động có thể được sử dụng để báo cáo sự cố ngay tại giường bệnh. Bên cạnh đó, trí tuệ nhân tạo có thể được sử dụng để phân tích dữ liệu và dự đoán các nguy cơ tiềm ẩn. Việc ứng dụng công nghệ giúp cải thiện tính minh bạch và hiệu quả của hệ thống báo cáo và theo dõi sự cố.

6.2. Vai Trò Của Bệnh Nhân Trong Việc Đảm Bảo An Toàn Y Tế

Bệnh nhân đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an toàn. Bệnh nhân cần được khuyến khích tham gia vào quá trình điều trị, đặt câu hỏi và báo cáo bất kỳ lo ngại nào. Việc cung cấp thông tin đầy đủ và dễ hiểu cho bệnh nhân giúp họ đưa ra các quyết định sáng suốt và hợp tác với nhân viên y tế. Bên cạnh đó, các tổ chức bệnh nhân có thể đóng vai trò trong việc nâng cao nhận thức về an toàn và vận động cho các chính sách cải thiện VHATNB. Sự tham gia của bệnh nhân là yếu tố quan trọng để xây dựng một hệ thống y tế an toàn và thân thiện.

Tổng quan nghiên cứu

An toàn người bệnh (ATNB) là một trong những mục tiêu quan trọng hàng đầu trong chăm sóc sức khỏe, nhằm phòng ngừa các sai sót và tổn thương có thể xảy ra trong quá trình điều trị. Theo báo cáo của ngành y tế Hoa Kỳ, mỗi năm có khoảng 44.000 ca tử vong do lỗi y tế, trong đó 7.000 ca có thể phòng ngừa được. Tại Việt Nam, việc xây dựng và duy trì văn hóa an toàn người bệnh (VHATNB) đang được chú trọng nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ y tế. Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, một bệnh viện tư nhân mới thành lập từ năm 2016 với quy mô 500 giường và định hướng đạt chuẩn quốc tế JCI, đã nhận thấy sự cần thiết trong việc khảo sát thực trạng VHATNB của nhân viên y tế (NVYT) để cải thiện chất lượng chăm sóc.

Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 8 năm 2020 tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh với mục tiêu mô tả thực trạng VHATNB và phân tích các yếu tố ảnh hưởng của NVYT đến văn hóa này. Tổng số 508 NVYT tham gia khảo sát định lượng, chiếm 93,8% tổng số nhân viên bệnh viện, cùng với 15 cuộc phỏng vấn sâu và 2 cuộc thảo luận nhóm nhằm bổ sung thông tin định tính. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc đánh giá mức độ nhận thức, thái độ và hành vi của NVYT đối với an toàn người bệnh, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý và thực hành an toàn trong bệnh viện.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên bộ công cụ khảo sát VHATNB của Cơ quan Chất lượng và Nghiên cứu sức khỏe Hoa Kỳ (AHRQ), được chuẩn hóa và sử dụng rộng rãi trên thế giới. Bộ công cụ này đánh giá 12 yếu tố cấu thành văn hóa an toàn người bệnh, bao gồm:

1. Làm việc theo êkip trong cùng một khoa/phòng
2. Quan điểm và hành động về an toàn người bệnh của người quản lý
3. Cải tiến liên tục và học tập một cách hệ thống
4. Hỗ trợ của lãnh đạo bệnh viện cho an toàn người bệnh
5. Quan điểm tổng quát về an toàn người bệnh
6. Phản hồi và trao đổi về sai sót/lỗi
7. Trao đổi cởi mở thông tin về an toàn người bệnh
8. Tần suất ghi nhận sự cố/sai sót/lỗi
9. Làm việc theo êkip giữa các khoa/phòng
10. Nhân sự
11. Bàn giao và chuyển tiếp người bệnh giữa các khoa/phòng
12. Không trừng phạt khi có sai sót/lỗi

Ngoài ra, nghiên cứu còn dựa trên các lý thuyết về an toàn tâm lý trong tổ chức, yếu tố con người trong quản lý rủi ro, và mô hình lãnh đạo trong y tế nhằm giải thích các yếu tố ảnh hưởng đến VHATNB.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp phương pháp định lượng và định tính.

• Nguồn dữ liệu định lượng: Bộ câu hỏi khảo sát VHATNB của AHRQ gồm 42 câu hỏi, được dịch và chuẩn hóa cho phù hợp với bối cảnh Việt Nam. Tổng số 508 NVYT thuộc các khoa, phòng trong bệnh viện tham gia khảo sát, chiếm 93,8% tổng số nhân viên. Cỡ mẫu toàn bộ được chọn nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy cao.

• Nguồn dữ liệu định tính: 15 cuộc phỏng vấn sâu với đại diện lãnh đạo bệnh viện, lãnh đạo khoa/phòng và NVYT trực tiếp chăm sóc người bệnh; 2 cuộc thảo luận nhóm với nhóm bác sĩ và nhóm điều dưỡng/hộ sinh/kỹ thuật viên nhằm làm rõ và bổ sung các kết quả định lượng.

• Phương pháp phân tích: Số liệu định lượng được nhập và xử lý bằng phần mềm Epidata 3 và SPSS 20, sử dụng các thống kê mô tả, kiểm định χ² và phân tích đa biến để xác định các yếu tố ảnh hưởng. Dữ liệu định tính được phân tích theo chủ đề, tổng hợp và trích dẫn minh họa.

• Timeline nghiên cứu: Thực hiện từ tháng 01 đến tháng 08 năm 2020 tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Hà Nội.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ đáp ứng tích cực chung về VHATNB của NVYT là 73,7%. Trong đó, các lĩnh vực có tỷ lệ đáp ứng tích cực cao nhất là:

   • Làm việc theo êkip trong khoa/phòng: 93,6%
   • Cải tiến liên tục, học tập một cách hệ thống: 88,5%
   • Quan điểm và hành động của người quản lý về ATNB: 86,9%

2. Các lĩnh vực có tỷ lệ đáp ứng tích cực thấp nhất gồm:

   • Không trừng phạt khi có sự cố: 49,6%
   • Nhân sự: 55,2%
   • Bàn giao và chuyển bệnh nhân giữa các khoa/phòng: 57,3%

3. Phân tích theo vị trí công tác cho thấy:

   • Nhóm điều dưỡng/hộ sinh và hỗ trợ chăm sóc có tỷ lệ đáp ứng tích cực thấp hơn ở các lĩnh vực “Không trừng phạt khi có sự cố” và “Nhân sự”.
   • Nhóm dược sĩ đánh giá thấp nhất về nhân lực với tỷ lệ chỉ 25%.

4. Tỷ lệ NVYT báo cáo sự cố y khoa trong 12 tháng qua còn thấp, với 72,8% chưa từng báo cáo sự cố nào. Nguyên nhân chính được xác định là do sợ bị trừng phạt và thiếu cơ chế khuyến khích báo cáo.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy VHATNB tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đạt mức khá với tỷ lệ đáp ứng tích cực chung 73,7%, cao hơn mức trung bình 65% của các bệnh viện tại Hoa Kỳ năm 2018. Điều này phản ánh sự quan tâm và nỗ lực của bệnh viện trong việc xây dựng văn hóa an toàn. Tuy nhiên, các lĩnh vực như “Không trừng phạt khi có sự cố” và “Nhân sự” vẫn còn nhiều hạn chế, tương tự với các nghiên cứu tại nhiều quốc gia khác như Bỉ, Thụy Điển và Việt Nam.

Nguyên nhân của những hạn chế này có thể do áp lực công việc, thiếu nhân lực chuyên môn, và cơ chế xử phạt chưa phù hợp, gây tâm lý e ngại cho NVYT khi báo cáo sự cố. Việc thiếu sự trao đổi cởi mở và an toàn tâm lý cũng làm giảm hiệu quả của các chương trình an toàn người bệnh. Các biểu đồ và bảng số liệu minh họa rõ sự phân bố tỷ lệ đáp ứng tích cực theo từng lĩnh vực và vị trí công tác, giúp xác định điểm mạnh và điểm yếu cụ thể để tập trung cải thiện.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này phù hợp với xu hướng chung về VHATNB, đồng thời nhấn mạnh vai trò quan trọng của lãnh đạo trong việc tạo môi trường làm việc an toàn và hỗ trợ nhân viên y tế.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Thực hiện chính sách “Không trừng phạt khi có sự cố” nhằm khuyến khích NVYT báo cáo sự cố y khoa một cách chủ động và minh bạch. Cần xây dựng các quy định rõ ràng, công khai và phù hợp với đặc thù bệnh viện trong vòng 6 tháng tới, do Ban Giám đốc và Phòng Quản lý chất lượng phối hợp thực hiện.

2. Tăng cường đào tạo, tập huấn và truyền thông về VHATNB cho toàn bộ NVYT nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng thực hành an toàn người bệnh. Chương trình đào tạo định kỳ hàng năm, bắt đầu từ quý 3 năm 2021, do Phòng Đào tạo và Phòng Quản lý chất lượng tổ chức.

3. Thu hút và tuyển dụng thêm nhân lực có trình độ chuyên môn và kinh nghiệm đặc biệt trong khối điều dưỡng, hộ sinh và hỗ trợ chăm sóc để giảm tải công việc và nâng cao chất lượng chăm sóc. Kế hoạch tuyển dụng cần được triển khai trong vòng 12 tháng, phối hợp giữa Ban Giám đốc và Phòng Nhân sự.

4. Xây dựng quy trình chuẩn hóa bàn giao và chuyển tiếp người bệnh nhằm giảm thiểu sai sót trong quá trình chuyển giao thông tin giữa các khoa/phòng. Áp dụng bảng kiểm và quy trình chuẩn trong vòng 6 tháng, do Phòng Quản lý chất lượng phối hợp với các khoa lâm sàng thực hiện.

5. Tăng cường giám sát, đánh giá và khen thưởng các hoạt động an toàn người bệnh để tạo động lực cho NVYT tham gia tích cực vào các chương trình an toàn. Hệ thống giám sát và khen thưởng cần được hoàn thiện trong vòng 1 năm, do Ban Giám đốc và Phòng Tổ chức cán bộ chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Lãnh đạo bệnh viện và quản lý y tế: Giúp hiểu rõ thực trạng VHATNB, từ đó xây dựng chính sách, quy trình và kế hoạch cải tiến phù hợp nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ và an toàn người bệnh.

2. Nhân viên y tế các chuyên khoa: Nâng cao nhận thức về vai trò của mình trong việc xây dựng văn hóa an toàn, cải thiện kỹ năng làm việc nhóm, báo cáo sự cố và thực hành an toàn trong chăm sóc người bệnh.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý bệnh viện, y tế công cộng: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và khung lý thuyết để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về văn hóa an toàn người bệnh và các yếu tố ảnh hưởng trong môi trường bệnh viện.

4. Cơ quan quản lý y tế và các tổ chức đánh giá chất lượng: Là tài liệu tham khảo để xây dựng các tiêu chuẩn, hướng dẫn và chương trình đào tạo về an toàn người bệnh, đồng thời đánh giá hiệu quả các can thiệp cải tiến chất lượng.

Câu hỏi thường gặp

1. Văn hóa an toàn người bệnh là gì và tại sao nó quan trọng?
   Văn hóa an toàn người bệnh là tập hợp các giá trị, thái độ và hành vi của nhân viên y tế nhằm đảm bảo an toàn cho người bệnh trong quá trình chăm sóc. Nó giúp giảm thiểu sai sót, nâng cao chất lượng điều trị và tạo môi trường làm việc tích cực.

2. Bộ công cụ HSOPSC được sử dụng như thế nào trong nghiên cứu này?
   HSOPSC gồm 42 câu hỏi đánh giá 12 lĩnh vực văn hóa an toàn người bệnh. Nghiên cứu sử dụng bộ công cụ này để khảo sát toàn bộ NVYT tại bệnh viện, thu thập dữ liệu định lượng và phân tích mức độ đáp ứng tích cực theo từng lĩnh vực.

3. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến văn hóa an toàn người bệnh tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh?
   Các yếu tố chính bao gồm yếu tố cá nhân (chức danh, kinh nghiệm), yếu tố môi trường và chính sách (hệ thống báo cáo sự cố, điều kiện làm việc), và yếu tố quản lý, lãnh đạo (sự quan tâm, cơ chế khen thưởng, giám sát).

4. Tại sao tỷ lệ báo cáo sự cố y khoa còn thấp?
   Nguyên nhân chính là do tâm lý sợ bị trừng phạt, thiếu an toàn tâm lý và cơ chế khuyến khích chưa rõ ràng, khiến NVYT ngại báo cáo các sự cố xảy ra trong quá trình làm việc.

5. Làm thế nào để cải thiện văn hóa an toàn người bệnh trong bệnh viện?
   Cần xây dựng môi trường làm việc không trừng phạt, tăng cường đào tạo, chuẩn hóa quy trình, nâng cao vai trò lãnh đạo và tạo động lực cho nhân viên thông qua khen thưởng và giám sát hiệu quả.

Kết luận

• Tỷ lệ đáp ứng tích cực chung về văn hóa an toàn người bệnh của NVYT tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đạt 73,7%, phản ánh mức độ nhận thức và thực hành khá tốt.
• Các lĩnh vực “Làm việc theo êkip trong khoa/phòng”, “Cải tiến liên tục” và “Quan điểm của người quản lý” có tỷ lệ đáp ứng tích cực cao nhất, trong khi “Không trừng phạt khi có sự cố” và “Nhân sự” là những điểm yếu cần cải thiện.
• Yếu tố cá nhân, môi trường làm việc và chính sách quản lý là những nhân tố ảnh hưởng quan trọng đến VHATNB.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao văn hóa an toàn, bao gồm chính sách không trừng phạt, đào tạo liên tục, bổ sung nhân lực và chuẩn hóa quy trình bàn giao.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các bước tiếp theo trong việc xây dựng và phát triển văn hóa an toàn người bệnh tại bệnh viện, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc và sự hài lòng của người bệnh.

Hành động tiếp theo: Ban Giám đốc và các phòng ban liên quan cần triển khai các khuyến nghị trong vòng 6-12 tháng tới, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh để đảm bảo hiệu quả bền vững. Đề nghị các nhà quản lý và nhân viên y tế chủ động tham gia và phối hợp thực hiện các chương trình cải tiến an toàn người bệnh.