Chất Lượng Cuộc Sống Của Người Bệnh Thận Mạn Tính Lọc Máu Chu Kỳ Tại Bệnh Viện Giao Thông Vận Tải Trung Ương Năm 2022

• Tác giả: Nguyễn Thị Ngọc Bích
• Người hướng dẫn: TS. Trần Quang Huy
• Trường học: Trường Đại Học Thăng Long
• Chuyên ngành: Điều Dưỡng
• Đề tài: Chất Lượng Cuộc Sống Của Người Bệnh Thận Mạn Tính Lọc Máu Tại Bệnh Viện Giao Thông Vận Tải
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. SƠ LƯỢC VỀ GIẢI PHẪU VÀ CHỨC NĂNG SINH LÝ THẬN
• 1.2. ĐẶC ĐIỂM GIẢI PHẪU THẬN
• 1.3. ĐẶC ĐIỂM CHỨC NĂNG THẬN
• 1.4. BỆNH THẬN MẠN VÀ CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ
• 1.4.1. Các giai đoạn của bệnh thận mạn
• 1.4.2. Phân loại bệnh thận và biện pháp điều trị
• 1.4.3. Nguyên nhân
• 1.4.4. Triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng
• 1.4.5. Điều trị bệnh thận mạn
• 1.4.5.1. Điều trị bảo tồn
• 1.4.5.2. Điều trị thay thế chức năng thận suy
• 1.5. HỌC THUYẾT ĐIỀU DƯỠNG VÀ KHUNG LÝ THUYẾT
• 1.6. CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG CỦA NGƯỜI BỆNH BỆNH THẬN MẠN LỌC MÁU CHU KỲ
• 1.7. MỘT SỐ NGHIÊN CỨU VỀ CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG CỦA NGƯỜI BỆNH THẬN MẠN TÍNH LỌC MÁU CHU KỲ
• 1.8. GIỚI THIỆU SƠ LƯỢC VỀ ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1.1. Nghiên cứu định lượng
• 2.1.2. Nghiên cứu định tính
• 2.2. THỜI GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU
• 2.2.1. Thời gian nghiên cứu
• 2.2.2. Địa điểm nghiên cứu
• 2.3. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU
• 2.4. CỠ MẪU VÀ PHƯƠNG PHÁP CHỌN MẪU
• 2.4.1. Nghiên cứu định lượng
• 2.4.2. Nghiên cứu định tính
• 2.5. PHƯƠNG PHÁP THU THẬP SỐ LIỆU
• 2.5.1. Thu thập số liệu định lượng
• 2.5.2. Thu thập số liệu định tính
• 2.6. BIẾN SỐ NGHIÊN CỨU
• 2.6.1. Nghiên cứu định lượng
• 2.6.2. Nghiên cứu định tính
• 2.7. CÁC TIÊU CHUẨN SỬ DỤNG TRONG NGHIÊN CỨU
• 2.8. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH VÀ XỬ LÝ SỐ LIỆU
• 2.8.1. Nghiên cứu định lượng
• 2.8.2. Nghiên cứu định tính
• 2.9. SAI SỐ VÀ BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC SAI SỐ
• 2.10. ĐẠO ĐỨC NGHIÊN CỨU
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 3.2. CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG ĐÁNH GIÁ THEO SF36
• 3.3. MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG
• 3.3.1. Yếu tố liên quan với sức khỏe thể chất
• 3.3.2. Yếu tố liên quan với sức khỏe tâm thần. Liên quan với CLCS nói chung
• 3.4. KHÓ KHĂN, CÁCH ỨNG PHÓ VÀ MONG MUỐN CỦA NGƯỜI BỆNH THẬN MẠN TÍNH
• 3.4.1. Những khó khăn người bệnh thận mạn tính gặp phải
• 3.4.2. Hành động người bệnh thận mạn tính lọc máu chu kỳ đã làm nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống
• 3.4.3. Mong muốn hỗ trợ của người bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 4.2. CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 4.3. MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG
• 4.4. CÁCH THỨC VƯỢT QUA KHÓ KHĂN, CẢI THIỆN CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG VÀ MONG ƯỚC CỦA NGƯỜI BỆNH THẬN MẠN LỌC MÁU CHU KỲ
• 4.5. ĐIỂM MẠNH VÀ HẠN CHẾ CỦA NGHIÊN CỨU
• 4.5.1. Chất lượng cuộc sống của người bệnh lọc máu chu kỳ
• 4.5.2. Một số yếu tố liên quan đến chất lượng cuộc sống
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• Phụ lục 1: PHIẾU ĐỒNG Ý THAM GIA NGHIÊN CỨU
• Phụ lục 2: PHIẾU ĐÁNH GIÁ
• Phụ lục 3: HƯỚNG DẪN PHỎNG VẤN SÂU

I. Tổng Quan Về Chất Lượng Cuộc Sống Người Bệnh Lọc Máu

Bệnh thận mạn tính (BTMT) là một vấn đề sức khỏe toàn cầu ngày càng phổ biến, gây ra gánh nặng lớn cho người bệnh, gia đình và xã hội. Ước tính có khoảng 8-16% dân số thế giới mắc BTMT. Điều trị thay thế thận bằng lọc máu và ghép thận là những phương pháp hiện đại giúp kéo dài sự sống và giảm biến chứng cho người bệnh. Tuy nhiên, chất lượng cuộc sống bệnh nhân suy thận mạn lọc máu chịu ảnh hưởng nghiêm trọng do các triệu chứng bệnh, chế độ ăn uống hạn chế và phác đồ điều trị phức tạp. Chất lượng cuộc sống là một tiêu chí quan trọng trong chăm sóc sức khỏe và đánh giá hiệu quả điều trị các bệnh mạn tính, trong đó có BTMT. Đánh giá CLCS bệnh nhân thận mạn lọc máu là một lĩnh vực khoa học được quan tâm hiện nay, đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về các yếu tố ảnh hưởng và giải pháp cải thiện.

1.1. Định Nghĩa và Tầm Quan Trọng của Chất Lượng Cuộc Sống

Chất lượng cuộc sống (CLCS) là khái niệm đa chiều, bao gồm các khía cạnh thể chất, tinh thần, xã hội và môi trường. Đối với bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối lọc máu, CLCS phản ánh mức độ hài lòng và khả năng thích ứng với cuộc sống khi phải đối mặt với bệnh tật và quá trình điều trị lâu dài. Đánh giá CLCS giúp các nhà cung cấp dịch vụ y tế hiểu rõ hơn về nhu cầu của người bệnh, từ đó đưa ra các can thiệp phù hợp để cải thiện sức khỏe và hạnh phúc của họ.

1.2. Lọc Máu Giải Pháp Cứu Sinh Nhưng Thách Thức Về Chất Lượng Sống

Lọc máu là phương pháp điều trị thay thế thận suy, giúp loại bỏ các chất thải và duy trì cân bằng điện giải trong cơ thể. Mặc dù lọc máu giúp kéo dài sự sống, nhưng nó cũng gây ra nhiều tác dụng phụ và hạn chế trong sinh hoạt hàng ngày, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống bệnh nhân suy thận mạn lọc máu. Việc phải đến bệnh viện thường xuyên, tuân thủ chế độ ăn uống nghiêm ngặt và đối mặt với các biến chứng tiềm ẩn là những thách thức lớn đối với người bệnh.

II. Vấn Đề Chất Lượng Sống Của Bệnh Nhân Lọc Máu Tại Việt Nam

Các nghiên cứu ở Việt Nam cho thấy chất lượng cuộc sống của người bệnh thận mạn tính và lọc máu chu kỳ còn thấp. Các nghiên cứu chủ yếu sử dụng công cụ đo SF36 và WHOQOL để mô tả chất lượng cuộc sống dựa trên thống kê. Ít nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính để hiểu rõ hơn những vấn đề mà bệnh nhân lọc máu chu kỳ phải đối mặt, cách họ phản ứng lại với bệnh tật và mong muốn của họ. Tại Bệnh viện Giao thông Vận tải Trung ương chưa có đề tài nghiên cứu về chất lượng cuộc sống người bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ.

2.1. Thiếu Nghiên Cứu Toàn Diện Về Trải Nghiệm Người Bệnh Lọc Máu

Hầu hết các nghiên cứu về chất lượng cuộc sống của bệnh nhân suy thận mạn lọc máu tại Việt Nam tập trung vào việc đo lường các chỉ số khách quan bằng các công cụ như SF-36 hoặc WHOQOL-BREF. Tuy nhiên, ít có nghiên cứu nào sử dụng phương pháp định tính để khám phá sâu hơn về những trải nghiệm chủ quan, khó khăn và mong muốn của người bệnh. Điều này dẫn đến việc thiếu hiểu biết đầy đủ về những vấn đề thực tế mà người bệnh đang phải đối mặt, gây khó khăn cho việc xây dựng các chương trình hỗ trợ phù hợp.

2.2. Nhu Cầu Nghiên Cứu Cụ Thể Tại Bệnh Viện Giao Thông Vận Tải

Việc thiếu các nghiên cứu về chất lượng cuộc sống của bệnh nhân suy thận mạn lọc máu tại Bệnh viện Giao thông Vận tải Trung ương cho thấy cần thiết phải thực hiện một nghiên cứu cụ thể tại đây. Nghiên cứu này sẽ giúp xác định chất lượng cuộc sống bệnh nhân suy thận mạn lọc máu tại bệnh viện, các yếu tố ảnh hưởng và những khó khăn mà người bệnh gặp phải. Từ đó, bệnh viện có thể đưa ra các giải pháp can thiệp phù hợp để cải thiện CLCS cho người bệnh.

III. Phương Pháp Đánh Giá Chất Lượng Sống Bệnh Nhân Thận Mạn

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp hỗn hợp (mixed methods) kết hợp cả định lượng và định tính. Phương pháp định lượng sử dụng bộ câu hỏi SF-36 để đánh giá chất lượng cuộc sống thông qua các khía cạnh sức khỏe thể chất và tinh thần. Phương pháp định tính sử dụng phỏng vấn sâu để thu thập thông tin chi tiết về những khó khăn, cách ứng phó và mong muốn của người bệnh. Nghiên cứu được thực hiện tại Khoa Thận – Tiết Niệu và Lọc máu, Bệnh viện Giao thông Vận tải Trung ương năm 2022.

3.1. Sử Dụng Bộ Câu Hỏi SF 36 Để Đo Lường Chất Lượng Cuộc Sống

Bộ câu hỏi SF-36 là một công cụ chuẩn hóa được sử dụng rộng rãi để đo lường chất lượng cuộc sống liên quan đến sức khỏe. SF-36 bao gồm 36 câu hỏi đánh giá 8 khía cạnh: chức năng thể chất, giới hạn thể chất do vấn đề sức khỏe, đau nhức cơ thể, sức khỏe tổng quát, sinh lực, chức năng xã hội, giới hạn cảm xúc do vấn đề sức khỏe và sức khỏe tinh thần. Điểm số cao hơn cho thấy chất lượng cuộc sống bệnh nhân suy thận mạn lọc máu tốt hơn.

3.2. Phỏng Vấn Sâu Tìm Hiểu Sâu Sắc Trải Nghiệm Người Bệnh Lọc Máu

Phỏng vấn sâu là một phương pháp nghiên cứu định tính cho phép thu thập thông tin chi tiết và sâu sắc về những trải nghiệm, quan điểm và cảm xúc của bệnh nhân suy thận mạn lọc máu. Các cuộc phỏng vấn sẽ tập trung vào những khó khăn mà người bệnh gặp phải trong quá trình điều trị, cách họ ứng phó với bệnh tật và những mong muốn của họ về sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và nhân viên y tế. Dữ liệu thu thập được sẽ giúp làm sáng tỏ những khía cạnh quan trọng của chất lượng cuộc sống mà bộ câu hỏi SF-36 có thể chưa bao quát được.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Chất Lượng Sống Và Yếu Tố Ảnh Hưởng

Kết quả nghiên cứu cho thấy chất lượng cuộc sống của bệnh nhân suy thận mạn lọc máu tại Bệnh viện Giao thông Vận tải Trung ương còn thấp, đặc biệt là ở các khía cạnh sức khỏe thể chất. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống bao gồm tuổi tác, trình độ học vấn, tình trạng kinh tế, thời gian lọc máu, các bệnh đi kèm và sự hỗ trợ từ gia đình. Nghiên cứu cũng ghi nhận những khó khăn về tài chính, tâm lý và xã hội mà người bệnh phải đối mặt.

4.1. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Sức Khỏe Thể Chất Của Bệnh Nhân

Nghiên cứu cho thấy tuổi tác, thời gian lọc máu và các bệnh đi kèm (như tiểu đường, tim mạch) có ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe thể chất của bệnh nhân suy thận mạn lọc máu. Người lớn tuổi và những người có thời gian lọc máu dài hơn thường có sức khỏe thể chất kém hơn. Các bệnh đi kèm cũng làm tăng thêm gánh nặng cho cơ thể và ảnh hưởng đến khả năng vận động, sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.

4.2. Tác Động Của Yếu Tố Kinh Tế Và Xã Hội Đến Tinh Thần Người Bệnh

Tình trạng kinh tế khó khăn và thiếu sự hỗ trợ từ gia đình và xã hội có thể gây ra căng thẳng tinh thần, lo lắng và trầm cảm cho bệnh nhân suy thận mạn lọc máu. Gánh nặng tài chính do chi phí điều trị cao, mất khả năng lao động và sự cô lập xã hội có thể làm giảm chất lượng cuộc sống bệnh nhân suy thận mạn lọc máu và ảnh hưởng đến khả năng tuân thủ điều trị.

V. Giải Pháp Nâng Cao Chất Lượng Sống Cho Bệnh Nhân Lọc Máu

Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân suy thận mạn lọc máu, bao gồm: tăng cường tư vấn và giáo dục sức khỏe, cải thiện chế độ dinh dưỡng, khuyến khích vận động thể lực, cung cấp hỗ trợ tâm lý, kết nối người bệnh với các nhóm hỗ trợ, và cải thiện chính sách bảo hiểm y tế. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhân viên y tế, gia đình và cộng đồng để giúp người bệnh vượt qua những khó khăn và có cuộc sống tốt đẹp hơn.

5.1. Tư Vấn và Giáo Dục Sức Khỏe Chìa Khóa Cải Thiện CLCS

Tư vấn và giáo dục sức khỏe là một yếu tố quan trọng trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân suy thận mạn lọc máu. Bệnh nhân cần được cung cấp thông tin đầy đủ và chính xác về bệnh tật, phương pháp điều trị, chế độ dinh dưỡng, vận động và các biện pháp phòng ngừa biến chứng. Tư vấn cá nhân và các buổi giáo dục nhóm có thể giúp người bệnh hiểu rõ hơn về tình trạng của mình, tăng cường khả năng tự chăm sóc và cải thiện sự tuân thủ điều trị.

5.2. Hỗ Trợ Tâm Lý Giảm Căng Thẳng Lo Âu Cải Thiện Tinh Thần

Hỗ trợ tâm lý đóng vai trò quan trọng trong việc giúp bệnh nhân suy thận mạn lọc máu đối phó với căng thẳng, lo lắng, trầm cảm và các vấn đề tinh thần khác. Các liệu pháp tâm lý cá nhân hoặc nhóm, tư vấn tâm lý và các kỹ thuật thư giãn có thể giúp người bệnh cải thiện tâm trạng, tăng cường khả năng ứng phó với bệnh tật và nâng cao chất lượng cuộc sống.

VI. Kết Luận Hướng Nghiên Cứu Chất Lượng Sống Bệnh Thận Tương Lai

Nghiên cứu này cung cấp cái nhìn tổng quan về chất lượng cuộc sống của bệnh nhân suy thận mạn lọc máu tại Bệnh viện Giao thông Vận tải Trung ương và các yếu tố liên quan. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để xây dựng các chương trình can thiệp nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống bệnh nhân suy thận mạn lọc máu. Các nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các chương trình can thiệp và tìm kiếm các giải pháp sáng tạo để giúp người bệnh sống khỏe mạnh và hạnh phúc hơn.

6.1. Ứng Dụng Kết Quả Nghiên Cứu Xây Dựng Chương Trình Can Thiệp

Kết quả của nghiên cứu này có thể được sử dụng để thiết kế và triển khai các chương trình can thiệp nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân suy thận mạn lọc máu tại Bệnh viện Giao thông Vận tải Trung ương. Các chương trình này có thể bao gồm các hoạt động tư vấn và giáo dục sức khỏe, hỗ trợ tâm lý, hướng dẫn dinh dưỡng, khuyến khích vận động và kết nối người bệnh với các nguồn lực hỗ trợ cộng đồng.

6.2. Đề Xuất Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Chất Lượng Sống

Các nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các chương trình can thiệp nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân suy thận mạn lọc máu. Ngoài ra, cần có thêm các nghiên cứu để tìm hiểu sâu hơn về những yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và khám phá các giải pháp sáng tạo để giúp người bệnh sống khỏe mạnh và hạnh phúc hơn, ví dụ như ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) để hỗ trợ chăm sóc sức khỏe từ xa.

Tổng quan nghiên cứu

Bệnh thận mạn tính (BTMT) là một vấn đề sức khỏe toàn cầu với tỷ lệ mắc khoảng 8-16% dân số thế giới, gây ra gánh nặng lớn cho người bệnh, gia đình và hệ thống y tế. Tại Việt Nam, hiện có khoảng hơn 30.000 người bệnh đang được lọc máu chu kỳ, chiếm khoảng 0,031% dân số. BTMT tiến triển âm thầm, thường chỉ được phát hiện khi đã ở giai đoạn muộn, dẫn đến suy thận giai đoạn cuối và cần điều trị thay thế như lọc máu hoặc ghép thận để duy trì sự sống. Chất lượng cuộc sống (CLCS) của người bệnh BTMT lọc máu chu kỳ bị ảnh hưởng nghiêm trọng do triệu chứng bệnh, chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt và phác đồ điều trị phức tạp.

Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện Giao thông vận tải Trung ương trong năm 2022 nhằm mô tả chất lượng cuộc sống của người bệnh thận mạn tính lọc máu chu kỳ và phân tích các yếu tố liên quan. Đối tượng nghiên cứu gồm 122 người bệnh thận mạn giai đoạn cuối đang điều trị lọc máu chu kỳ tại khoa Thận – Tiết niệu và Lọc máu. Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá toàn diện CLCS theo thang điểm SF36, xác định các yếu tố nhân khẩu học, bệnh lý và xã hội ảnh hưởng đến CLCS, đồng thời tìm hiểu những khó khăn và mong muốn của người bệnh nhằm đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng cuộc sống.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu thực tiễn tại một bệnh viện tuyến cuối, góp phần hoàn thiện quy trình chăm sóc và điều trị, đồng thời hỗ trợ xây dựng chính sách y tế phù hợp nhằm cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống cho người bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các học thuyết điều dưỡng và mô hình nghiên cứu sau:

• Học thuyết nhu cầu của Henderson: Nhấn mạnh vai trò của điều dưỡng trong việc hỗ trợ người bệnh đáp ứng 14 nhu cầu cơ bản như hô hấp, bài tiết, nghỉ ngơi, vệ sinh cá nhân, giao tiếp và tự chăm sóc. Học thuyết này giúp xác định nhu cầu cụ thể của người bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ để xây dựng kế hoạch chăm sóc phù hợp.

• Học thuyết Maslow về nhu cầu con người: Phân loại nhu cầu thành 5 cấp độ từ nhu cầu sinh lý cơ bản đến nhu cầu tự hoàn thiện. Áp dụng để hiểu sâu hơn về các nhu cầu tâm lý, xã hội và tinh thần của người bệnh trong quá trình điều trị.

• Học thuyết tự chăm sóc của Dorothea Orem: Tập trung vào khả năng tự chăm sóc của người bệnh và vai trò của điều dưỡng trong việc hỗ trợ nâng cao năng lực này. Khung lý thuyết này được ứng dụng để xây dựng quy trình điều dưỡng giúp người bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ tăng cường tự chăm sóc, cải thiện chất lượng cuộc sống.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: chất lượng cuộc sống (CLCS), sức khỏe thể chất, sức khỏe tâm thần, lọc máu chu kỳ, các yếu tố nhân khẩu học và bệnh lý liên quan.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp định lượng và định tính, tiến hành tại Khoa Thận – Tiết niệu và Lọc máu, Bệnh viện Giao thông vận tải Trung ương từ tháng 8/2022 đến tháng 2/2023.

• Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 122 người bệnh thận mạn giai đoạn cuối đang điều trị lọc máu chu kỳ ít nhất 3 tháng, đáp ứng tiêu chuẩn lựa chọn. Ngoài ra, phỏng vấn sâu 10 người bệnh (5 người có CLCS cao, 5 người có CLCS thấp) để khai thác thông tin định tính.

• Phương pháp chọn mẫu: Toàn bộ người bệnh đáp ứng tiêu chuẩn được chọn vào nghiên cứu định lượng. Mẫu định tính được chọn có chủ đích dựa trên kết quả định lượng nhằm đảm bảo đa dạng quan điểm.

• Công cụ thu thập số liệu: Bộ câu hỏi SF36 chuẩn quốc tế dùng để đánh giá CLCS, kết hợp phỏng vấn sâu theo hướng dẫn phỏng vấn chuyên biệt.

• Phân tích số liệu: Sử dụng phần mềm thống kê để tính điểm SF36, phân tích mô tả và phân tích mối liên quan giữa CLCS với các biến nhân khẩu học, bệnh lý, xã hội bằng các phương pháp thống kê thích hợp. Dữ liệu định tính được mã hóa và phân tích theo chủ đề để làm rõ các khó khăn, cách ứng phó và mong muốn của người bệnh.

• Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu định lượng từ tháng 9 đến tháng 12/2022, phỏng vấn sâu và phân tích dữ liệu từ tháng 1 đến tháng 2/2023.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, toàn diện và phù hợp với mục tiêu nghiên cứu nhằm cung cấp cái nhìn sâu sắc về chất lượng cuộc sống của người bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Chất lượng cuộc sống chung ở mức trung bình thấp: Điểm trung bình CLCS theo thang SF36 là khoảng 44, với điểm sức khỏe thể chất trung bình 42 và sức khỏe tâm thần trung bình 46. Tỷ lệ người bệnh có chất lượng cuộc sống tốt chỉ chiếm dưới 5%, phần lớn ở mức trung bình hoặc kém.

2. Ảnh hưởng của các yếu tố nhân khẩu học: Tuổi trung bình người bệnh là khoảng 50 tuổi. Người bệnh lớn tuổi hơn có điểm CLCS thấp hơn đáng kể (p < 0,05). Giới tính nữ có CLCS thấp hơn nam giới, tương tự nhóm có trình độ học vấn thấp và thu nhập thấp cũng có điểm CLCS thấp hơn nhóm còn lại.

3. Yếu tố bệnh lý và điều trị: Thời gian lọc máu trung bình khoảng 46 tháng. Người bệnh có thời gian lọc máu dài hơn không có sự khác biệt đáng kể về CLCS so với nhóm thời gian ngắn hơn. Tăng huyết áp và thiếu máu là các bệnh kèm phổ biến, ảnh hưởng tiêu cực đến điểm sức khỏe thể chất (p < 0,05). Mức tăng cân giữa hai lần lọc máu trung bình là 2,9 kg, liên quan đến chất lượng cuộc sống chưa tốt.

4. Khó khăn và cách ứng phó: Qua phỏng vấn sâu, người bệnh gặp nhiều khó khăn như mệt mỏi, hạn chế vận động, chi phí điều trị cao, ảnh hưởng tâm lý do bệnh tật và sự phụ thuộc vào máy móc. Họ chủ yếu vượt qua bằng sự hỗ trợ của gia đình, niềm tin tôn giáo và tuân thủ điều trị. Sự hỗ trợ của gia đình được xác định là yếu tố tác động lớn nhất đến CLCS, người bệnh thiếu hỗ trợ có nguy cơ CLCS thấp hơn gấp 4,6 lần.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trong và ngoài nước, cho thấy CLCS của người bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ thường ở mức thấp do ảnh hưởng của bệnh lý nặng, biến chứng và gánh nặng điều trị. Điểm CLCS trung bình khoảng 44 tương tự nghiên cứu tại Bệnh viện Thận Hà Nội và Bệnh viện Bạch Mai, thấp hơn nhiều so với nhóm dân số khỏe mạnh.

Nguyên nhân tuổi cao, bệnh kèm như tăng huyết áp, thiếu máu làm giảm sức khỏe thể chất và tâm thần, ảnh hưởng đến khả năng tự chăm sóc và tham gia hoạt động xã hội. Giới tính nữ và trình độ học vấn thấp cũng là các yếu tố làm giảm CLCS, có thể do sự khác biệt về vai trò xã hội và khả năng tiếp cận thông tin chăm sóc sức khỏe.

Sự hỗ trợ của gia đình đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao CLCS, đồng thuận với nghiên cứu quốc tế cho thấy người bệnh nhận được sự hỗ trợ tốt có chất lượng cuộc sống cao hơn. Các khó khăn về tài chính và tâm lý cũng là rào cản lớn, cần được quan tâm trong chăm sóc toàn diện.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố điểm SF36 theo các nhóm tuổi, giới tính và biểu đồ so sánh điểm CLCS giữa các nhóm bệnh lý kèm theo. Bảng phân tích mối liên quan giữa các yếu tố nhân khẩu học, bệnh lý và điểm CLCS giúp minh họa rõ ràng các kết quả.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường giáo dục và hỗ trợ tự chăm sóc cho người bệnh

   • Triển khai các chương trình đào tạo kỹ năng tự chăm sóc, quản lý bệnh tại bệnh viện và cộng đồng.
   • Mục tiêu: nâng cao điểm CLCS thể chất và tâm thần ít nhất 10% trong 12 tháng.
   • Chủ thể thực hiện: đội ngũ điều dưỡng, bác sĩ chuyên khoa thận.

2. Phát triển mạng lưới hỗ trợ gia đình và cộng đồng

   • Xây dựng nhóm hỗ trợ người bệnh và gia đình, cung cấp tư vấn tâm lý và hỗ trợ tài chính.
   • Mục tiêu: giảm tỷ lệ người bệnh thiếu hỗ trợ xã hội xuống dưới 10% trong 1 năm.
   • Chủ thể thực hiện: bệnh viện phối hợp với các tổ chức xã hội, chính quyền địa phương.

3. Cải thiện chất lượng dịch vụ lọc máu và chăm sóc toàn diện

   • Đầu tư trang thiết bị hiện đại, nâng cao kỹ năng nhân viên y tế, kiểm soát biến chứng lọc máu.
   • Mục tiêu: giảm biến chứng lọc máu cấp và mạn tính ít nhất 15% trong 2 năm.
   • Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc bệnh viện, khoa Thận – Lọc máu.

4. Hỗ trợ tài chính và chính sách bảo hiểm y tế mở rộng

   • Tăng cường chính sách hỗ trợ chi phí điều trị, mở rộng phạm vi bảo hiểm cho người bệnh thận mạn.
   • Mục tiêu: tăng tỷ lệ người bệnh được bảo hiểm chi trả lên trên 90% trong 3 năm.
   • Chủ thể thực hiện: Bộ Y tế, các cơ quan bảo hiểm xã hội.

Các giải pháp trên cần được phối hợp đồng bộ, có sự tham gia của người bệnh, gia đình và cộng đồng để nâng cao hiệu quả, cải thiện chất lượng cuộc sống bền vững cho người bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Bác sĩ và điều dưỡng chuyên khoa thận

   • Lợi ích: Nắm bắt được thực trạng CLCS và các yếu tố ảnh hưởng để cải tiến quy trình chăm sóc, nâng cao hiệu quả điều trị.
   • Use case: Xây dựng kế hoạch chăm sóc cá nhân hóa cho người bệnh lọc máu.

2. Nhà quản lý y tế và chính sách

   • Lợi ích: Cung cấp dữ liệu thực tiễn để xây dựng chính sách hỗ trợ tài chính, phát triển dịch vụ y tế phù hợp.
   • Use case: Thiết kế chương trình bảo hiểm y tế và hỗ trợ xã hội cho người bệnh thận mạn.

3. Nhà nghiên cứu và học viên ngành điều dưỡng, y học

   • Lợi ích: Tham khảo phương pháp nghiên cứu kết hợp định lượng và định tính, ứng dụng học thuyết điều dưỡng trong thực tiễn.
   • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu tiếp theo về chăm sóc người bệnh mạn tính.

4. Người bệnh thận mạn và gia đình

   • Lợi ích: Hiểu rõ về bệnh lý, các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và cách thức vượt qua khó khăn.
   • Use case: Tăng cường tự chăm sóc, phối hợp với nhân viên y tế để cải thiện sức khỏe và tinh thần.

Luận văn cung cấp cái nhìn toàn diện, thực tiễn và có giá trị ứng dụng cao cho nhiều đối tượng liên quan trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe người bệnh thận mạn.

Câu hỏi thường gặp

1. Chất lượng cuộc sống của người bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ được đánh giá như thế nào?
   Chất lượng cuộc sống được đánh giá bằng thang điểm SF36, bao gồm 8 lĩnh vực sức khỏe thể chất và tâm thần. Nghiên cứu cho thấy điểm trung bình CLCS ở mức trung bình thấp, phản ánh nhiều khó khăn về sức khỏe và tâm lý.

2. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến chất lượng cuộc sống của người bệnh?
   Sự hỗ trợ của gia đình là yếu tố tác động lớn nhất, người bệnh nhận được hỗ trợ tốt có CLCS cao hơn gấp nhiều lần. Ngoài ra, tuổi cao, bệnh kèm như tăng huyết áp, thiếu máu và thu nhập thấp cũng ảnh hưởng tiêu cực.

3. Người bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ thường gặp những khó khăn gì?
   Người bệnh gặp khó khăn về mệt mỏi, hạn chế vận động, chi phí điều trị cao, áp lực tâm lý và sự phụ thuộc vào máy móc. Những khó khăn này ảnh hưởng đến khả năng tự chăm sóc và tham gia các hoạt động xã hội.

4. Làm thế nào để người bệnh có thể cải thiện chất lượng cuộc sống?
   Người bệnh cần tuân thủ điều trị, tăng cường tự chăm sóc, duy trì lối sống lành mạnh và nhận được sự hỗ trợ từ gia đình, cộng đồng. Giáo dục sức khỏe và tư vấn tâm lý cũng rất quan trọng.

5. Nghiên cứu này có thể áp dụng như thế nào trong thực tế?
   Kết quả nghiên cứu giúp các cơ sở y tế xây dựng chương trình chăm sóc toàn diện, đào tạo nhân viên y tế và phát triển chính sách hỗ trợ người bệnh. Đồng thời, cung cấp thông tin để người bệnh và gia đình nâng cao nhận thức và kỹ năng tự chăm sóc.

Kết luận

• Nghiên cứu đã mô tả chất lượng cuộc sống của 122 người bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ tại Bệnh viện Giao thông vận tải Trung ương năm 2022, với điểm CLCS trung bình thấp, đặc biệt ở nhóm người cao tuổi và có bệnh kèm.
• Các yếu tố nhân khẩu học, bệnh lý và xã hội như tuổi, giới tính, trình độ học vấn, tăng huyết áp, thiếu máu và sự hỗ trợ của gia đình có ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống.
• Người bệnh gặp nhiều khó khăn về thể chất, tâm lý và tài chính, nhưng có cách ứng phó tích cực nhờ sự hỗ trợ của gia đình và niềm tin cá nhân.
• Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng cuộc sống bao gồm giáo dục tự chăm sóc, phát triển mạng lưới hỗ trợ xã hội, cải thiện dịch vụ y tế và chính sách bảo hiểm y tế.
• Các bước tiếp theo cần triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu để nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ trên phạm vi rộng hơn.

Hành động ngay hôm nay để cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ – sự phối hợp của y tế, gia đình và cộng đồng là chìa khóa thành công!