Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đại học Việt Nam, hoạt động tự học của học viên các trường đại học quân đội ngày càng được chú trọng nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội (VHNTQĐ) với hơn 66 năm xây dựng và phát triển, đào tạo đa ngành nghề từ trung cấp đến thạc sĩ, đóng vai trò quan trọng trong việc bồi dưỡng cán bộ văn hóa nghệ thuật cho quân đội. Tuy nhiên, thực trạng hoạt động tự học của học viên tại trường còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đào tạo. Nghiên cứu nhằm quản lý hiệu quả hoạt động tự học của học viên Trường Đại học VHNTQĐ trong bối cảnh hiện nay, tập trung khảo sát thực trạng, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào học viên hệ quân sự của trường trong giai đoạn 2016-2020, với đối tượng khảo sát gồm cán bộ quản lý, giảng viên và học viên. Mục tiêu nghiên cứu là xây dựng cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng và đề xuất biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tự học, góp phần đổi mới phương pháp dạy học và nâng cao chất lượng đào tạo. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý giáo dục trong môi trường đặc thù của trường đại học quân đội, đồng thời đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cách mạng công nghiệp 4.0.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba cách tiếp cận lý thuyết chính: chức năng quản lý, hoạt động học tập và năng lực tự học. Theo quan điểm chức năng quản lý của Henry Fayol, quản lý bao gồm bốn chức năng cơ bản: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá. Áp dụng vào quản lý hoạt động tự học, các chức năng này giúp xây dựng hệ thống quản lý có hệ thống, hiệu quả.

Khung lý thuyết về hoạt động tự học được xây dựng dựa trên các khái niệm về mục tiêu, nội dung, thói quen, phương pháp và hình thức tự học. Hoạt động tự học được hiểu là quá trình tự động, tự giác học tập, thể hiện tính tích cực trong lĩnh hội tri thức và rèn luyện kỹ năng, bao gồm việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, tự điều chỉnh và tự đánh giá kết quả học tập.

Khung năng lực tự học nhấn mạnh vai trò của năng lực cá nhân trong việc thực hiện hoạt động tự học hiệu quả, bao gồm kỹ năng tự quản lý thời gian, kỹ năng nghiên cứu tài liệu, kỹ năng tự đánh giá và khả năng áp dụng phương pháp học tập phù hợp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu văn bản, tài liệu và khảo sát thực tiễn. Nguồn dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các văn bản quy phạm pháp luật, các quyết định, thông tư của Bộ Quốc phòng, Bộ Giáo dục và Đào tạo, cùng các quy chế, quy định của Trường Đại học VHNTQĐ giai đoạn 2016-2020. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát bằng bảng hỏi và quan sát sư phạm với mẫu khảo sát gồm 113 học viên hệ quân sự, cán bộ quản lý và giảng viên của trường.

Phương pháp chọn mẫu là phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng nghiên cứu. Phân tích dữ liệu sử dụng các kỹ thuật thống kê mô tả và phân tích định lượng như tính điểm trung bình, độ lệch chuẩn, phân tích tần suất và so sánh tỷ lệ phần trăm nhằm đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động tự học.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2016 đến 2020, tập trung phân tích dữ liệu thực trạng và khảo nghiệm các biện pháp quản lý được đề xuất trong giai đoạn này.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng hoạt động tự học của học viên: Khoảng 65% học viên tự học theo cá nhân tại nơi ở trong doanh trại, 25% tham gia tự học nhóm nhỏ, còn lại học viên tự học có sự hướng dẫn của giảng viên. Thời gian tự học chủ yếu tập trung vào buổi tối và sáng sớm, với trung bình 2 giờ/ngày. Tuy nhiên, chỉ khoảng 40% học viên có kế hoạch tự học rõ ràng và khoa học.

  2. Thực trạng quản lý hoạt động tự học: Công tác quản lý hoạt động tự học của học viên tại trường còn nhiều hạn chế, với chỉ khoảng 55% học viên đánh giá công tác quản lý là hiệu quả. Việc lập kế hoạch, tổ chức và kiểm tra hoạt động tự học chưa được thực hiện đồng bộ và chặt chẽ. Đội ngũ cán bộ quản lý và giảng viên chưa phát huy hết vai trò trong việc hướng dẫn và giám sát hoạt động tự học.

  3. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động tự học: Năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý và giảng viên được xác định là yếu tố quyết định, chiếm tỷ lệ ảnh hưởng khoảng 70%. Cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ học tập hiện đại chiếm khoảng 60% mức độ ảnh hưởng. Các văn bản quy định và chính sách quản lý chiếm khoảng 50% ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

  4. Khảo nghiệm biện pháp quản lý: Các biện pháp đề xuất như tăng cường đào tạo cán bộ quản lý, xây dựng quy chế quản lý hoạt động tự học, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và tổ chức các hình thức tự học đa dạng được đánh giá có tính cần thiết và khả thi trên 80% ý kiến khảo sát.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy hoạt động tự học của học viên Trường Đại học VHNTQĐ có nhiều điểm tương đồng với các trường đại học quân đội khác, nhưng cũng có những đặc thù riêng do tính chất đào tạo nghệ thuật chuyên nghiệp và môi trường quân sự nghiêm ngặt. Việc học viên chủ yếu tự học cá nhân phản ánh tính độc lập trong học tập, nhưng cũng đặt ra thách thức trong việc duy trì động lực và hiệu quả tự học.

Công tác quản lý hoạt động tự học còn nhiều hạn chế do năng lực cán bộ quản lý và giảng viên chưa đồng đều, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban chức năng. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc áp dụng các chức năng quản lý một cách toàn diện và hệ thống sẽ giúp nâng cao hiệu quả quản lý.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin và đổi mới phương pháp quản lý phù hợp với xu thế cách mạng công nghiệp 4.0 là cần thiết để đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố thời gian tự học, bảng đánh giá năng lực cán bộ quản lý và biểu đồ mức độ ảnh hưởng các yếu tố đến quản lý hoạt động tự học nhằm minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý và giảng viên: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý hoạt động tự học, kỹ năng hướng dẫn và đánh giá học viên, nhằm nâng cao năng lực quản lý và sư phạm. Thời gian thực hiện trong vòng 12 tháng, do Ban Giám hiệu phối hợp Phòng Đào tạo và Phòng Chính trị tổ chức.

  2. Xây dựng và hoàn thiện quy chế quản lý hoạt động tự học: Ban hành quy chế chi tiết về lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra hoạt động tự học, đảm bảo tính khoa học và phù hợp với đặc thù đào tạo nghệ thuật quân sự. Thời gian hoàn thiện trong 6 tháng, do Ban Giám hiệu chủ trì phối hợp các phòng ban liên quan.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và hỗ trợ tự học: Phát triển hệ thống quản lý học tập trực tuyến (LMS), cung cấp tài liệu số, tổ chức các lớp học trực tuyến và diễn đàn trao đổi học tập nhằm tăng cường tương tác và giám sát hoạt động tự học. Thời gian triển khai trong 18 tháng, do Phòng Công nghệ thông tin phối hợp Phòng Đào tạo thực hiện.

  4. Đa dạng hóa hình thức tự học và tăng cường hướng dẫn học viên: Khuyến khích học viên tham gia tự học nhóm, tự học có hướng dẫn và tự học tại giảng đường dưới sự quản lý của cán bộ, giảng viên nhằm nâng cao hiệu quả học tập. Thời gian triển khai liên tục, do các khoa và tổ bộ môn phối hợp cán bộ quản lý học viên thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám hiệu và cán bộ quản lý các trường đại học quân đội: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng và biện pháp quản lý hoạt động tự học, từ đó xây dựng chính sách và kế hoạch quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo.

  2. Giảng viên và cán bộ quản lý học viên: Áp dụng các phương pháp quản lý và hướng dẫn tự học hiệu quả, nâng cao năng lực sư phạm và kỹ năng quản lý học viên trong môi trường đặc thù quân sự.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả khảo nghiệm thực tiễn về quản lý hoạt động tự học trong môi trường đại học quân đội.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục và đào tạo trong quân đội: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng các văn bản quy định, hướng dẫn và chính sách phát triển giáo dục đại học quân sự phù hợp với xu thế đổi mới và hội nhập quốc tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hoạt động tự học của học viên trường đại học quân đội có đặc điểm gì nổi bật?
    Hoạt động tự học của học viên diễn ra trong môi trường quân sự đặc thù với tính kỷ luật cao, thời gian tự học chủ yếu vào buổi tối và sáng sớm, kết hợp giữa tự học cá nhân và nhóm nhỏ. Học viên phải tự lập kế hoạch, tổ chức và tự đánh giá kết quả học tập nhằm nâng cao năng lực chuyên môn và phẩm chất đạo đức.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến quản lý hoạt động tự học tại Trường Đại học VHNTQĐ?
    Năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý và giảng viên là yếu tố quyết định, tiếp theo là cơ sở vật chất, trang thiết bị học tập và các văn bản quy định quản lý. Ví dụ, đội ngũ cán bộ quản lý có trình độ cao sẽ triển khai hiệu quả các biện pháp quản lý, tạo điều kiện thuận lợi cho học viên tự học.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn này?
    Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp giữa nghiên cứu văn bản, tài liệu và khảo sát thực tiễn bằng bảng hỏi, quan sát sư phạm với mẫu khảo sát gồm 113 học viên, cán bộ quản lý và giảng viên. Phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả và phân tích định lượng nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất biện pháp.

  4. Các biện pháp quản lý hoạt động tự học được đề xuất có tính khả thi như thế nào?
    Các biện pháp như đào tạo cán bộ quản lý, xây dựng quy chế quản lý, ứng dụng công nghệ thông tin và đa dạng hóa hình thức tự học được khảo nghiệm và đánh giá có tính cần thiết và khả thi trên 80% ý kiến khảo sát, phù hợp với điều kiện thực tế của trường.

  5. Làm thế nào để giảng viên có thể hỗ trợ hiệu quả hoạt động tự học của học viên?
    Giảng viên cần nâng cao năng lực sư phạm, tổ chức hướng dẫn, định hướng nội dung và phương pháp tự học, đồng thời kiểm tra, đánh giá kết quả tự học một cách khách quan, tạo động lực và khuyến khích học viên phát huy tính tích cực, sáng tạo trong học tập.

Kết luận

  • Luận văn đã xây dựng cơ sở lý luận vững chắc về quản lý hoạt động tự học của học viên trường đại học quân đội, đặc biệt là Trường Đại học VHNTQĐ trong bối cảnh hiện nay.
  • Thực trạng hoạt động tự học và công tác quản lý còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo và phát triển năng lực học viên.
  • Năng lực cán bộ quản lý, giảng viên và cơ sở vật chất là những yếu tố ảnh hưởng quan trọng đến hiệu quả quản lý hoạt động tự học.
  • Các biện pháp quản lý được đề xuất có tính cần thiết và khả thi, hướng tới nâng cao hiệu quả tự học và chất lượng đào tạo.
  • Đề nghị Ban Giám hiệu và các phòng ban chức năng triển khai các biện pháp trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để hoàn thiện công tác quản lý giáo dục trong môi trường đại học quân đội.

Hành động tiếp theo là tổ chức các khóa đào tạo cán bộ quản lý, hoàn thiện quy chế quản lý và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý học tập nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tự học của học viên. Đề nghị các đơn vị liên quan phối hợp chặt chẽ để triển khai thực hiện các giải pháp đã đề xuất.