Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018, việc quản lý hoạt động dạy học tại các Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên (GDNN-GDTX) đóng vai trò then chốt nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực. Trung tâm GDNN-GDTX huyện Chi Lăng, tỉnh Lạng Sơn, là một đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc UBND huyện, hoạt động trong điều kiện kinh tế-xã hội còn nhiều khó khăn, với quy mô đào tạo hàng năm hơn 200 học viên nghề và hàng nghìn học sinh bậc THPT theo chương trình GDTX. Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học tại trung tâm, đánh giá mức độ đáp ứng yêu cầu đổi mới của chương trình giáo dục phổ thông 2018, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy học.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào Trung tâm GDNN-GDTX huyện Chi Lăng trong giai đoạn từ năm 2016 đến 2022, với đối tượng khảo sát gồm cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh trung tâm. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý giáo dục tại các trung tâm GDNN-GDTX vùng khó khăn, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, phát triển nguồn nhân lực địa phương, đồng thời hỗ trợ thực hiện thành công chương trình giáo dục phổ thông mới.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và mô hình quản lý hoạt động dạy học, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Nhấn mạnh vai trò của quản lý trong việc tổ chức, điều hành các hoạt động dạy học nhằm đạt mục tiêu giáo dục, bao gồm quản lý mục tiêu, nội dung, phương pháp, đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất.

  • Mô hình quản lý hoạt động dạy học: Tập trung vào các yếu tố cấu thành như quản lý mục tiêu dạy học, quản lý nội dung chương trình, đổi mới phương pháp dạy học, quản lý đội ngũ giáo viên, quản lý nền nếp học tập của học sinh, kiểm tra đánh giá và quản lý điều kiện vật chất.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý hoạt động dạy học, giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên, chương trình giáo dục phổ thông 2018, phương pháp dạy học tích cực, kiểm tra đánh giá kết quả học tập.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Bao gồm các văn bản pháp luật như Luật Giáo dục 2019, Thông tư liên tịch 39/2015/TTLT-BLĐTBXH-BGDĐT-BNV, các văn bản hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, báo cáo tổng kết năm học của Trung tâm GDNN-GDTX huyện Chi Lăng, cùng dữ liệu khảo sát thực tế từ 3 cán bộ quản lý, 39 giáo viên và học sinh trung tâm.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả, phân tích định lượng dựa trên phiếu khảo sát với thang điểm 1-4, đánh giá mức độ thực hiện các tiêu chí quản lý hoạt động dạy học. Phân tích so sánh giữa các nhóm đối tượng khảo sát nhằm xác định điểm mạnh, hạn chế và nguyên nhân.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2021-2022, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, xử lý số liệu và đề xuất giải pháp quản lý.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về mục tiêu hoạt động dạy học: Kết quả khảo sát cho thấy 100% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá hoạt động dạy học có vai trò quan trọng trong việc cung cấp định hướng phát triển kinh tế - xã hội cho học sinh, với điểm trung bình (ĐTB) đạt 2.79 đến 3.57 trên thang 4. Tuy nhiên, năng lực tự đánh giá của giáo viên về việc định hướng nghề nghiệp tương lai còn thấp (ĐTB 2.34), cho thấy cần tăng cường bồi dưỡng chuyên môn.

  2. Thực trạng nội dung hoạt động dạy học: Nội dung dạy học tập trung vào đổi mới phương pháp dạy học tích cực với ĐTB 2.75, cao nhất trong các tiêu chí khảo sát. Tuy nhiên, kỹ năng hướng dẫn học sinh trình bày sản phẩm dự án và rèn luyện kỹ năng thu thập thông tin còn hạn chế, với ĐTB chỉ khoảng 2.26-2.57.

  3. Hình thức và phương pháp dạy học: Trung tâm áp dụng đa dạng hình thức dạy học, bao gồm dạy trực tiếp và trực tuyến, phù hợp với đặc điểm học sinh đa dạng về độ tuổi và trình độ. Tuy nhiên, việc đổi mới phương pháp dạy học còn chưa đồng đều, ảnh hưởng đến hiệu quả tiếp thu của học sinh.

  4. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập: Công tác kiểm tra, đánh giá được thực hiện theo Thông tư 26/2014/TT-BGDĐT và Thông tư 21/BGD&ĐT, chú trọng đánh giá năng lực và phẩm chất học sinh. Tuy nhiên, việc phối hợp giữa giáo viên và phụ huynh trong đánh giá còn hạn chế, ảnh hưởng đến việc điều chỉnh kế hoạch dạy học.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên chủ yếu do đội ngũ giáo viên chưa có chuyên môn sâu về hướng nghiệp, thời lượng dành cho công tác này còn ít, đồng thời thiếu nguồn thông tin cập nhật về thị trường lao động và nhu cầu phát triển kinh tế địa phương. So sánh với các nghiên cứu trong ngành, kết quả tương đồng với thực trạng chung của các trung tâm GDNN-GDTX vùng khó khăn, nơi mà cơ sở vật chất và nguồn lực con người còn hạn chế.

Việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực người học là phù hợp với yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông 2018, tuy nhiên cần có sự hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo chuyên sâu cho giáo viên. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố điểm trung bình các tiêu chí khảo sát, giúp minh họa rõ mức độ thực hiện và nhận thức của các nhóm đối tượng.

Ý nghĩa của nghiên cứu là làm rõ thực trạng quản lý hoạt động dạy học tại trung tâm GDNN-GDTX huyện Chi Lăng, từ đó đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, góp phần phát triển nguồn nhân lực địa phương và thực hiện thành công chương trình giáo dục phổ thông mới.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường bồi dưỡng chuyên môn cho đội ngũ giáo viên: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn về hướng nghiệp, đổi mới phương pháp dạy học tích cực và kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy. Mục tiêu nâng cao năng lực chuyên môn trong vòng 12 tháng, do Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Trung tâm tổ chức.

  2. Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá học sinh: Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá toàn diện, kết hợp đánh giá thường xuyên và định kỳ, tăng cường phối hợp giữa giáo viên, học sinh và phụ huynh. Thực hiện trong 6 tháng đầu năm học, do Ban Giám đốc Trung tâm chủ trì.

  3. Nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học: Huy động nguồn lực từ địa phương, các tổ chức xã hội để đầu tư phòng học, thiết bị thực hành nghề và công nghệ hỗ trợ dạy học trực tuyến. Kế hoạch thực hiện trong 24 tháng, phối hợp giữa UBND huyện và Trung tâm.

  4. Xây dựng môi trường học tập thân thiện, khuyến khích học sinh tự học và phát triển năng lực: Tổ chức các câu lạc bộ, hoạt động trải nghiệm, ngày hội nghề nghiệp nhằm tạo hứng thú học tập và định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Thực hiện liên tục hàng năm, do Trung tâm phối hợp với các tổ chức đoàn thể địa phương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tại các trung tâm GDNN-GDTX: Nhận diện thực trạng và áp dụng các biện pháp quản lý hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy học.

  2. Giáo viên và nhân viên giảng dạy: Nắm bắt các phương pháp đổi mới, kỹ năng hướng nghiệp và kiểm tra đánh giá phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông 2018.

  3. Nhà hoạch định chính sách giáo dục: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách phát triển giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên vùng khó khăn.

  4. Sinh viên, nghiên cứu sinh ngành quản lý giáo dục: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn, phương pháp khảo sát và phân tích dữ liệu trong lĩnh vực quản lý giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động dạy học tại trung tâm GDNN-GDTX có điểm gì đặc biệt?
    Quản lý tại trung tâm GDNN-GDTX đòi hỏi sự linh hoạt trong tổ chức dạy học cho đối tượng học sinh đa dạng về độ tuổi, trình độ và nhu cầu nghề nghiệp, đồng thời phải đáp ứng yêu cầu đổi mới của chương trình giáo dục phổ thông 2018.

  2. Phương pháp dạy học tích cực được áp dụng như thế nào tại trung tâm?
    Trung tâm khuyến khích giáo viên sử dụng phương pháp dạy học phát triển năng lực, tập trung vào hoạt động thực hành, dự án và tự học của học sinh, giúp phát huy tính chủ động và sáng tạo.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý hoạt động dạy học tại Trung tâm GDNN-GDTX huyện Chi Lăng là gì?
    Khó khăn gồm hạn chế về cơ sở vật chất, thiếu giáo viên chuyên trách hướng nghiệp, thiếu nguồn thông tin về thị trường lao động và hạn chế trong đổi mới phương pháp dạy học.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả kiểm tra, đánh giá học sinh?
    Cần xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá toàn diện, kết hợp đánh giá định kỳ và thường xuyên, tăng cường sự phối hợp giữa giáo viên, học sinh và phụ huynh, đồng thời đào tạo nâng cao năng lực cho giáo viên.

  5. Vai trò của công tác hướng nghiệp trong hoạt động dạy học tại trung tâm?
    Hướng nghiệp giúp học sinh hiểu rõ năng lực bản thân, nhu cầu thị trường lao động, từ đó lựa chọn nghề nghiệp phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực địa phương.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động dạy học tại Trung tâm GDNN-GDTX huyện Chi Lăng, đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018.
  • Khảo sát thực trạng cho thấy nhận thức về mục tiêu dạy học và đổi mới phương pháp được đánh giá cao, nhưng còn nhiều hạn chế về kỹ năng hướng nghiệp và cơ sở vật chất.
  • Đội ngũ giáo viên cần được bồi dưỡng chuyên môn sâu hơn, đặc biệt về hướng nghiệp và phương pháp dạy học tích cực.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào nâng cao năng lực đội ngũ, đổi mới kiểm tra đánh giá, cải thiện cơ sở vật chất và xây dựng môi trường học tập thân thiện.
  • Tiếp theo, cần triển khai các biện pháp quản lý đồng bộ, đánh giá hiệu quả thực hiện và điều chỉnh phù hợp nhằm nâng cao chất lượng dạy học tại trung tâm.

Hành động ngay hôm nay để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên tại địa phương!