Tổng quan nghiên cứu

Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) là một trong những nội dung trọng yếu nhằm đảm bảo hoạt động ổn định của bộ máy nhà nước và thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội. Tại Cục Tác chiến điện tử, Bộ Tổng Tham mưu, việc quản lý chi thường xuyên NSNN có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc duy trì hoạt động quốc phòng và nâng cao năng lực tác chiến điện tử. Giai đoạn 2021-2023, tổng dự toán chi NSNN của Cục đạt khoảng 2.474 tỷ đồng, với tỷ lệ giải ngân trên 99%, thể hiện sự nỗ lực trong việc sử dụng nguồn lực tài chính hiệu quả. Tuy nhiên, thực tế quản lý vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn như nguồn ngân sách hạn chế, quy trình lập dự toán và quyết toán còn bất cập, cũng như công tác kiểm tra, giám sát chưa thực sự chặt chẽ.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN tại Cục Tác chiến điện tử trong giai đoạn 2021-2023, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý đến năm 2028. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động lập dự toán, chấp hành dự toán, quyết toán và kiểm tra, giám sát chi thường xuyên NSNN tại Cục. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách, đảm bảo tính minh bạch, tiết kiệm và góp phần phát triển quốc phòng bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý ngân sách nhà nước, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý chi thường xuyên NSNN: Nhấn mạnh tính ổn định, tính tiêu dùng xã hội và sự gắn kết với cơ cấu tổ chức bộ máy nhà nước. Chi thường xuyên bao gồm các khoản chi cho hoạt động sự nghiệp, quản lý hành chính, quốc phòng - an ninh và các khoản chi khác theo quy định pháp luật.

  • Mô hình chu trình ngân sách: Bao gồm các khâu lập dự toán, chấp hành dự toán, quyết toán và kiểm tra, giám sát. Mô hình này giúp đánh giá toàn diện quá trình quản lý chi thường xuyên, từ kế hoạch đến thực thi và đánh giá kết quả.

  • Khái niệm và nguyên tắc quản lý chi thường xuyên: Quản lý chi thường xuyên là quá trình sử dụng các công cụ, biện pháp nhằm đảm bảo các khoản chi được sử dụng đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả. Nguyên tắc quản lý bao gồm tính minh bạch, tiết kiệm, tuân thủ pháp luật và gắn kết với chức năng nhiệm vụ của đơn vị.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: chi thường xuyên NSNN, dự toán ngân sách, chấp hành dự toán, quyết toán ngân sách, kiểm tra giám sát chi ngân sách, định mức chi ngân sách.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích và so sánh số liệu thu thập từ Cục Tác chiến điện tử trong giai đoạn 2021-2023. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các báo cáo tài chính, dự toán, quyết toán và các văn bản quản lý liên quan đến chi thường xuyên NSNN của Cục.

Phương pháp chọn mẫu là phương pháp chọn mẫu toàn bộ dữ liệu có sẵn, nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác trong phân tích. Phân tích số liệu được thực hiện bằng phương pháp thống kê kinh tế kết hợp so sánh chuỗi thời gian để đánh giá biến động và hiệu quả quản lý qua các năm.

Timeline nghiên cứu trải dài từ năm 2021 đến 2023, với việc thu thập dữ liệu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp đến năm 2028.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Lập dự toán chi thường xuyên NSNN: Cục Tác chiến điện tử đã thực hiện lập dự toán đúng quy trình, tuân thủ các quy định pháp luật với tỷ lệ phê duyệt đạt 100% trong giai đoạn 2021-2023. Tổng dự toán năm 2021 là 704,130 triệu đồng, sau điều chỉnh bổ sung lên 793,240 triệu đồng. Tuy nhiên, việc lập dự toán còn mang tính năm, chưa có kế hoạch dài hạn và chưa phản ánh đầy đủ các nhiệm vụ chi trong năm tới.

  2. Chấp hành dự toán chi thường xuyên: Tỷ lệ giải ngân chi NSNN luôn đạt trên 99%, trong đó chi nghiệp vụ chuyên môn và chi mua sắm sửa chữa tài sản cố định đạt 100%. Cơ cấu chi thường xuyên chủ yếu tập trung vào chi thanh toán cá nhân (khoảng 23%), chi nghiệp vụ chuyên môn (khoảng 67%) và chi quản lý hành chính (khoảng 6%). Tuy nhiên, nguồn ngân sách có xu hướng giảm dần qua các năm, gây khó khăn trong việc đảm bảo các nhiệm vụ khoa học và quốc phòng.

  3. Quyết toán chi thường xuyên: Công tác quyết toán được thực hiện nghiêm túc, đúng thời gian và mẫu biểu quy định với tỷ lệ phê duyệt đạt 100%. Các khoản chi được hạch toán đầy đủ, minh bạch. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số sai sót nhỏ về chứng từ và thủ tục thanh toán, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

  4. Kiểm tra, giám sát chi thường xuyên: Công tác kiểm tra được thực hiện định kỳ và đột xuất bởi các cơ quan chức năng như Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng Tham mưu, Kho bạc Nhà nước. Việc kiểm tra giúp phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý. Tuy nhiên, công tác giám sát còn mang tính hình thức, chưa phát huy hết vai trò phòng ngừa và phát hiện lãng phí.

Thảo luận kết quả

Việc lập dự toán chi thường xuyên tại Cục Tác chiến điện tử được thực hiện nghiêm túc, đảm bảo tính pháp lý và phù hợp với nhu cầu thực tế, tương đồng với các nghiên cứu trong ngành quốc phòng. Tuy nhiên, việc chưa xây dựng kế hoạch ngân sách trung hạn làm hạn chế khả năng dự báo và điều chỉnh nguồn lực phù hợp với chiến lược phát triển lâu dài.

Tỷ lệ giải ngân cao phản ánh sự chủ động và hiệu quả trong việc sử dụng ngân sách, đồng thời cho thấy sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban trong quản lý tài chính. So với một số đơn vị hành chính sự nghiệp khác, Cục có tỷ lệ giải ngân ổn định và gần như tuyệt đối trong các khoản chi nghiệp vụ chuyên môn và mua sắm sửa chữa.

Công tác quyết toán tuy đạt yêu cầu về mặt thủ tục nhưng vẫn còn tồn tại sai sót nhỏ, cho thấy cần nâng cao năng lực chuyên môn và quy trình kiểm soát nội bộ. Việc này cũng phù hợp với thực trạng chung của nhiều đơn vị trong hệ thống ngân sách nhà nước.

Công tác kiểm tra, giám sát tuy được thực hiện thường xuyên nhưng chưa phát huy tối đa hiệu quả phòng ngừa sai phạm. Việc tăng cường kiểm tra đột xuất và áp dụng công nghệ thông tin trong giám sát sẽ giúp nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giải ngân theo từng năm, biểu đồ tròn phân bổ cơ cấu chi thường xuyên và bảng tổng hợp số liệu quyết toán chi NSNN để minh họa rõ nét các kết quả trên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng kế hoạch ngân sách trung hạn và dài hạn

    • Động từ hành động: Phát triển, triển khai
    • Target metric: Tỷ lệ dự toán phản ánh đầy đủ nhu cầu chi trong 3-5 năm tới
    • Timeline: Triển khai trong năm 2024-2025
    • Chủ thể thực hiện: Ban Tài chính Cục phối hợp với Bộ Quốc phòng

  2. Nâng cao năng lực lập dự toán và quyết toán

    • Động từ hành động: Đào tạo, cập nhật
    • Target metric: Giảm 50% sai sót trong chứng từ và thủ tục thanh toán
    • Timeline: Đào tạo định kỳ hàng năm từ 2024
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính, Bộ Tổng Tham mưu

  3. Tăng cường kiểm tra, giám sát và ứng dụng công nghệ thông tin

    • Động từ hành động: Triển khai, áp dụng
    • Target metric: Tăng 30% số cuộc kiểm tra đột xuất, giảm thời gian xử lý sai phạm
    • Timeline: 2024-2026
    • Chủ thể thực hiện: Cục Tác chiến điện tử phối hợp với Kho bạc Nhà nước

  4. Đa dạng hóa nguồn thu và tăng cường tự chủ tài chính

    • Động từ hành động: Khai thác, phát triển
    • Target metric: Tăng tỷ trọng nguồn thu ngoài NSNN lên 15% vào năm 2028
    • Timeline: Kế hoạch 5 năm (2024-2028)
    • Chủ thể thực hiện: Lãnh đạo Cục, Bộ Quốc phòng

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý tài chính trong các đơn vị quốc phòng

    • Lợi ích: Nắm bắt quy trình quản lý chi thường xuyên, nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách.
    • Use case: Áp dụng các giải pháp quản lý chi tiết và minh bạch trong đơn vị mình.

  2. Nhà hoạch định chính sách ngân sách nhà nước

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và khó khăn trong quản lý chi thường xuyên tại các đơn vị đặc thù.
    • Use case: Xây dựng chính sách phù hợp, hỗ trợ các đơn vị quốc phòng nâng cao hiệu quả chi tiêu.

  3. Chuyên gia nghiên cứu về quản lý ngân sách công

    • Lợi ích: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và phân tích chuyên sâu về quản lý chi thường xuyên trong lĩnh vực quốc phòng.
    • Use case: Phát triển các mô hình nghiên cứu, đề xuất cải tiến quản lý ngân sách.

  4. Sinh viên, học viên cao học ngành Quản lý kinh tế, Tài chính công

    • Lợi ích: Học tập quy trình, phương pháp nghiên cứu và thực tiễn quản lý ngân sách nhà nước.
    • Use case: Tham khảo làm luận văn, nghiên cứu chuyên sâu về quản lý tài chính công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước là gì?
    Quản lý chi thường xuyên NSNN là quá trình sử dụng các công cụ, biện pháp nhằm đảm bảo các khoản chi được sử dụng đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả, bao gồm các khâu lập dự toán, chấp hành dự toán, quyết toán và kiểm tra giám sát.

  2. Tại sao việc lập dự toán ngân sách trung hạn lại quan trọng?
    Lập dự toán trung hạn giúp dự báo chính xác nhu cầu chi trong nhiều năm, tạo điều kiện cho việc phân bổ nguồn lực hợp lý, tránh tình trạng thiếu hụt hoặc lãng phí ngân sách, đồng thời hỗ trợ hoạch định chiến lược phát triển bền vững.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý chi thường xuyên tại Cục Tác chiến điện tử là gì?
    Bao gồm nguồn ngân sách hạn chế, quy trình lập dự toán và quyết toán còn bất cập, thủ tục thanh toán phức tạp, công tác kiểm tra giám sát chưa phát huy hiệu quả tối đa và thiếu đa dạng nguồn thu ngoài ngân sách.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả kiểm tra, giám sát chi ngân sách?
    Cần tăng cường kiểm tra đột xuất, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý, đào tạo cán bộ chuyên môn và xây dựng quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ, minh bạch.

  5. Cục Tác chiến điện tử có thể đa dạng hóa nguồn thu như thế nào?
    Có thể phát triển các dịch vụ kỹ thuật, nghiên cứu khoa học ứng dụng, hợp tác với các đơn vị trong và ngoài quân đội để khai thác nguồn thu ngoài ngân sách, từ đó tăng tính tự chủ tài chính và giảm áp lực ngân sách nhà nước.

Kết luận

  • Quản lý chi thường xuyên NSNN tại Cục Tác chiến điện tử trong giai đoạn 2021-2023 cơ bản tuân thủ quy định pháp luật, với tỷ lệ giải ngân trên 99% và tỷ lệ phê duyệt dự toán đạt 100%.
  • Công tác lập dự toán còn mang tính ngắn hạn, chưa xây dựng kế hoạch ngân sách trung hạn, ảnh hưởng đến khả năng dự báo và điều chỉnh nguồn lực.
  • Quyết toán chi NSNN được thực hiện nghiêm túc, minh bạch nhưng vẫn còn tồn tại sai sót nhỏ về chứng từ và thủ tục.
  • Kiểm tra, giám sát chi thường xuyên đã góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhưng cần tăng cường hơn nữa để phòng ngừa sai phạm và lãng phí.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm xây dựng kế hoạch ngân sách trung hạn, nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin và đa dạng hóa nguồn thu nhằm hoàn thiện quản lý chi thường xuyên đến năm 2028.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất từ năm 2024, theo dõi và đánh giá định kỳ hiệu quả quản lý chi thường xuyên, đồng thời cập nhật chính sách phù hợp với tình hình thực tế.

Call-to-action: Các đơn vị quản lý tài chính trong lĩnh vực quốc phòng nên áp dụng các giải pháp nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng nhằm đảm bảo tính minh bạch và tiết kiệm trong sử dụng nguồn lực công.