Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục hiện đại, việc áp dụng phương pháp học tập dựa trên dự án (Project-Based Learning - PBL) ngày càng phổ biến và được đánh giá cao trong việc nâng cao năng lực ngôn ngữ thứ hai. Tại Khoa Ngoại ngữ, Đại học Thái Nguyên, dự án Tạp chí Tiếng Anh (English Magazine Project - EMA) đã được triển khai khoảng 5 năm nhằm phát triển kỹ năng viết tiếng Anh cho sinh viên chuyên ngành. Dự án này không chỉ giúp sinh viên rèn luyện kỹ năng viết mà còn phát triển kỹ năng làm việc nhóm, tư duy phản biện và khả năng ứng dụng công nghệ thông tin.

Tuy nhiên, qua quan sát thực tế, nhiều khó khăn đã được phát hiện như sự thiếu hiệu quả trong làm việc nhóm, sự phụ thuộc quá mức vào phản hồi của giảng viên, và áp lực về thời gian cho giáo viên trong việc chỉnh sửa bài viết. Mục tiêu nghiên cứu nhằm tìm hiểu các trở ngại trong quá trình thực hiện EMA, đề xuất các biện pháp can thiệp nhằm nâng cao hiệu quả dự án, đồng thời giảm tải công việc cho giáo viên. Nghiên cứu được thực hiện trên 30 sinh viên chuyên ngành tiếng Anh trình độ trung cấp tại Khoa Ngoại ngữ, Đại học Thái Nguyên trong học kỳ đầu năm học 2010-2011, kéo dài 15 tuần.

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chất lượng giảng dạy viết tiếng Anh, đồng thời góp phần phát triển kỹ năng làm việc nhóm và tự học cho sinh viên, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh trong môi trường học thuật và nghề nghiệp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết về học tập dựa trên dự án (Project-Based Learning - PBL), được định nghĩa là phương pháp giảng dạy tạo điều kiện cho người học giải quyết các vấn đề thực tiễn hoặc phát triển sản phẩm cụ thể, qua đó tăng cường tính tự chủ và sự tham gia tích cực của học viên. PBL được đánh giá cao vì khả năng tích hợp bốn kỹ năng ngôn ngữ (nghe, nói, đọc, viết), thúc đẩy động lực học tập và phát triển kỹ năng làm việc nhóm.

Dự án Tạp chí Tiếng Anh (EMA) là một dạng PBL đặc thù tập trung vào kỹ năng viết, trong đó sinh viên làm việc nhóm để thiết kế và biên tập các chuyên mục tạp chí với các thể loại bài viết đa dạng, phản ánh sở thích và chủ đề thực tế. Việc sử dụng portfolio (hồ sơ học tập) được áp dụng như một công cụ quản lý và đánh giá quá trình học tập, giúp sinh viên theo dõi tiến trình, nhận diện điểm mạnh, điểm yếu và phát triển kỹ năng tự đánh giá.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Project-Based Learning (PBL): Phương pháp học tập dựa trên dự án, nhấn mạnh tính thực tiễn và sự tự chủ của người học.
  • English Magazine Project (EMA): Dự án tạp chí tiếng Anh nhằm phát triển kỹ năng viết và các kỹ năng liên quan.
  • Group-editing: Kỹ thuật chỉnh sửa bài viết theo nhóm, tăng cường sự hợp tác và phản hồi đồng đẳng.
  • Portfolios: Hồ sơ học tập chứa các sản phẩm, bản thảo và phản hồi, giúp sinh viên theo dõi và cải thiện quá trình học tập.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu hành động (Action Research) nhằm giải quyết các vấn đề thực tiễn trong lớp học và cải tiến phương pháp giảng dạy. Phương pháp này bao gồm các bước: xác định vấn đề, thu thập dữ liệu, phân tích, can thiệp, đánh giá và điều chỉnh.

Đối tượng nghiên cứu: 30 sinh viên chuyên ngành tiếng Anh trình độ trung cấp tại Khoa Ngoại ngữ, Đại học Thái Nguyên, được chọn theo phương pháp lấy mẫu cụm (cluster sampling) để đảm bảo tính đa dạng về trình độ và xuất xứ.

Nguồn dữ liệu:

  • Quan sát lớp học trực tiếp.
  • Phiếu khảo sát (questionnaire) thu thập ý kiến và khó khăn của sinh viên.
  • Phỏng vấn không chính thức với sinh viên và giáo viên.
  • Phân tích nhật ký học tập và các bài viết của sinh viên.

Phương pháp phân tích: Kết hợp phân tích định lượng (thống kê số liệu, tỉ lệ lỗi trong bài viết) và phân tích định tính (trích dẫn, nhận xét từ phỏng vấn và nhật ký).

Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu kéo dài 15 tuần, trong đó 2 tuần đầu dành cho giới thiệu và lên kế hoạch dự án, 13 tuần còn lại triển khai và thu thập dữ liệu. Can thiệp được thực hiện bằng việc áp dụng portfolio để kiểm soát việc đọc tài liệu và chỉnh sửa nhóm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Trình độ học tập và năng lực viết của sinh viên còn hạn chế:

    • 60% sinh viên có điểm trung bình học tập (GPA) ở mức C (khoảng 5.49/10).
    • 63% sinh viên đạt điểm trung bình trong khóa học viết học thuật trước đó, chưa có sinh viên đạt điểm A.
    • Điều này cho thấy năng lực viết của sinh viên chưa cao, ảnh hưởng đến chất lượng bài viết trong EMA.

  2. Khó khăn trong làm việc nhóm và chỉnh sửa đồng đẳng:

    • 66% sinh viên cho biết hiếm khi gặp khó khăn trong làm việc nhóm, nhưng thực tế nhóm ít tổ chức chỉnh sửa chung trước khi nộp bài.
    • Việc phân công công việc theo tuần, cá nhân làm phần việc riêng, thiếu sự phối hợp và phản hồi lẫn nhau.
    • Tình trạng này dẫn đến sự phụ thuộc quá mức vào giáo viên trong việc chỉnh sửa và phát hiện lỗi.

  3. Vấn đề về ngôn ngữ và kỹ năng sử dụng từ vựng trong bài viết:

    • Hơn 80% sinh viên gặp khó khăn trong việc sử dụng ngôn ngữ tạp chí, đặc biệt là từ vựng chuyên ngành và cách diễn đạt phù hợp.
    • Lỗi phổ biến gồm sai ngữ pháp, chính tả, cấu trúc câu và lựa chọn từ không chính xác.
    • Nguyên nhân chính là do thiếu tiếp xúc thường xuyên với các nguồn đọc tiếng Anh thực tế như tạp chí chuyên ngành.

  4. Hiệu quả của việc áp dụng portfolio trong quản lý và đánh giá:

    • Sau khi áp dụng portfolio, số lỗi trong bài viết giảm đáng kể: lỗi ngữ pháp giảm từ 69 xuống còn 8 lỗi, lỗi chính tả từ 26 xuống 5 lỗi.
    • Sinh viên tăng cường chỉnh sửa nhóm, họp nhóm 1-2 lần/tuần để thảo luận và sửa lỗi.
    • Portfolio giúp sinh viên có ý thức hơn trong việc đọc tài liệu tham khảo và tự đánh giá tiến trình học tập.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc sử dụng portfolio như một công cụ quản lý quá trình học tập và đánh giá nhóm đã góp phần nâng cao chất lượng bài viết và kỹ năng làm việc nhóm của sinh viên. Việc yêu cầu sinh viên nộp bản thảo đầu, bản chỉnh sửa nhóm và bản cuối cùng giúp tăng trách nhiệm cá nhân và tập thể, đồng thời giảm áp lực cho giáo viên trong việc chỉnh sửa từng bài viết riêng lẻ.

So sánh với các nghiên cứu trước đây, những khó khăn về năng lực viết và làm việc nhóm là phổ biến trong môi trường học tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai. Việc thiếu tiếp xúc với ngôn ngữ thực tế làm giảm khả năng sử dụng từ vựng và cấu trúc phù hợp, điều này được khắc phục phần nào nhờ việc tăng cường đọc tài liệu qua portfolio.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh số lỗi trước và sau can thiệp, bảng thống kê tỉ lệ sinh viên gặp khó khăn theo từng khía cạnh, và biểu đồ tần suất họp nhóm của sinh viên. Những biểu đồ này minh họa rõ ràng sự cải thiện về chất lượng bài viết và kỹ năng làm việc nhóm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hướng dẫn và kiểm soát kỹ năng làm việc nhóm:

    • Tổ chức các buổi đào tạo kỹ năng làm việc nhóm ngay từ đầu khóa học.
    • Thiết lập các tiêu chí đánh giá cụ thể cho từng thành viên trong nhóm nhằm đảm bảo sự công bằng và trách nhiệm cá nhân.
    • Thời gian thực hiện: trong 2 tuần đầu học kỳ. Chủ thể thực hiện: giảng viên và cán bộ đào tạo.

  2. Tăng cường đọc tài liệu tiếng Anh thực tế:

    • Cung cấp tài liệu tạp chí tiếng Anh chuyên ngành phù hợp với trình độ sinh viên.
    • Yêu cầu sinh viên đọc và ghi chú các cấu trúc, từ vựng hữu ích để áp dụng vào bài viết.
    • Thời gian thực hiện: xuyên suốt học kỳ. Chủ thể thực hiện: giảng viên và thư viện trường.

  3. Sử dụng portfolio làm công cụ quản lý và đánh giá:

    • Yêu cầu sinh viên nộp portfolio hàng tuần gồm bản thảo đầu, bản chỉnh sửa nhóm và bản cuối cùng.
    • Đánh giá portfolio như một phần điểm thành phần để tăng động lực học tập.
    • Thời gian thực hiện: áp dụng ngay từ đầu học kỳ. Chủ thể thực hiện: giảng viên.

  4. Tăng cường phản hồi và hỗ trợ từ giáo viên:

    • Giáo viên cần dành thời gian chỉnh sửa kỹ lưỡng, cung cấp phản hồi chi tiết và mang tính xây dựng.
    • Tổ chức các buổi workshop hoặc tư vấn cá nhân để giải quyết các khó khăn cụ thể của sinh viên.
    • Thời gian thực hiện: định kỳ trong học kỳ. Chủ thể thực hiện: giảng viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên tiếng Anh chuyên ngành:

    • Áp dụng các phương pháp giảng dạy dựa trên dự án và portfolio để nâng cao hiệu quả giảng dạy viết.
    • Use case: Thiết kế chương trình học tập tích hợp kỹ năng làm việc nhóm và tự học.

  2. Nhà quản lý giáo dục và cán bộ đào tạo:

    • Xây dựng chính sách và hướng dẫn triển khai các dự án học tập thực tiễn trong chương trình đào tạo.
    • Use case: Đánh giá và cải tiến chương trình đào tạo tiếng Anh đại học.

  3. Sinh viên chuyên ngành tiếng Anh:

    • Nắm bắt phương pháp học tập chủ động, phát triển kỹ năng viết và làm việc nhóm hiệu quả.
    • Use case: Tự quản lý quá trình học tập và nâng cao năng lực viết tiếng Anh.

  4. Nghiên cứu sinh và học giả trong lĩnh vực phương pháp giảng dạy tiếng Anh:

    • Tham khảo mô hình nghiên cứu hành động và ứng dụng portfolio trong giảng dạy viết.
    • Use case: Phát triển các nghiên cứu tiếp theo về PBL và đánh giá học tập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phương pháp học tập dựa trên dự án (PBL) là gì?
    PBL là phương pháp giảng dạy tập trung vào việc học thông qua thực hiện các dự án thực tế, giúp người học phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề và tự chủ trong học tập. Ví dụ, sinh viên tạo tạp chí tiếng Anh để rèn luyện kỹ năng viết và làm việc nhóm.

  2. Portfolio trong giảng dạy tiếng Anh có vai trò gì?
    Portfolio là tập hợp các sản phẩm học tập của sinh viên, giúp theo dõi tiến trình, đánh giá sự tiến bộ và phát triển kỹ năng tự đánh giá. Trong EMA, portfolio bao gồm bản thảo, bản chỉnh sửa nhóm và bài viết cuối cùng.

  3. Làm thế nào để cải thiện kỹ năng làm việc nhóm trong dự án EMA?
    Giảng viên cần hướng dẫn kỹ năng làm việc nhóm, thiết lập tiêu chí đánh giá cá nhân và nhóm, đồng thời khuyến khích sinh viên họp nhóm thường xuyên để chỉnh sửa bài viết chung.

  4. Những khó khăn phổ biến khi triển khai EMA là gì?
    Sinh viên thường gặp khó khăn về năng lực viết, thiếu kỹ năng làm việc nhóm, hạn chế trong việc sử dụng ngôn ngữ tạp chí và thiếu tiếp xúc với tài liệu tiếng Anh thực tế. Giáo viên cũng gặp áp lực về thời gian chỉnh sửa bài viết.

  5. Áp dụng portfolio có giúp giảm tải công việc cho giáo viên không?
    Có. Portfolio giúp sinh viên tự chỉnh sửa và phản hồi lẫn nhau trước khi nộp bài, giảm số lượng lỗi cơ bản và giúp giáo viên tập trung vào việc hướng dẫn sâu hơn, tiết kiệm thời gian chỉnh sửa.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định các khó khăn chính trong việc triển khai dự án Tạp chí Tiếng Anh, bao gồm năng lực viết hạn chế, kỹ năng làm việc nhóm yếu và thiếu tiếp xúc với ngôn ngữ thực tế.
  • Việc áp dụng portfolio giúp tăng cường trách nhiệm cá nhân và nhóm, cải thiện chất lượng bài viết và kỹ năng làm việc nhóm của sinh viên.
  • Portfolio cũng giúp giáo viên giảm tải công việc chỉnh sửa, đồng thời nâng cao hiệu quả giảng dạy.
  • Các đề xuất bao gồm hướng dẫn kỹ năng nhóm, tăng cường đọc tài liệu thực tế, sử dụng portfolio từ đầu khóa và nâng cao chất lượng phản hồi của giáo viên.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các nghiên cứu tiếp theo về ứng dụng portfolio và PBL trong giảng dạy tiếng Anh, đồng thời khuyến khích áp dụng rộng rãi trong các lớp học tương tự.

Hành động tiếp theo: Giảng viên và nhà quản lý giáo dục nên triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiến hành nghiên cứu mở rộng để đánh giá hiệu quả lâu dài của phương pháp. Độc giả quan tâm được khuyến khích áp dụng và chia sẻ kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh chuyên ngành.