Phát Triển Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề Cho Học Sinh Qua Dạy Học Hóa Học Lớp 12

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

MỞ ĐẦU

1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1.1. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học

1.2. Một số quan điểm chỉ đạo đổi mới giáo dục trung học phổ thông

1.3. Những định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông

1.4. Đổi mới phương pháp dạy học ở trường Trung học

1.5. Đổi mới phương pháp dạy học nhằm chú trọng phát triển năng lực của học sinh

1.6. Cơ sở lý luận về năng lực

1.7. Khái niệm về năng lực

1.8. Cấu trúc của năng lực

1.9. Một số năng lực chung cần phát triển cho học sinh trung học phổ thông

1.10. Năng lực chuyên biệt của môn Hóa học

1.11. Năng lực giải quyết vấn đề

1.12. Cấu trúc của năng lực giải quyết vấn đề

1.13. Biện pháp PTNL GQVĐ cho HS

1.14. Dạy học giải quyết vấn đề

1.14.1. Khái niệm về dạy học giải quyết vấn đề

1.14.2. Bản chất của dạy học GQVĐ

1.14.3. Quy trình tổ chức dạy học theo phương pháp giải quyết vấn đề

1.15. Tình huống có vấn đề

1.15.1. Khái niệm tình huống có vấn đề

1.15.2. Ba kiểu tình huống có vấn đề cơ bản trong DHHH

1.16. Các mức độ của việc áp dụng dạy học giải quyết vấn đề

1.17. Ưu điểm, nhược điểm của phương pháp dạy học GQVĐ

1.18. Một số PPDH góp phần phát triển NL GQVĐ

1.18.1. Dạy học theo dự án

1.18.2. Các đặc điểm của DH theo dự án

1.18.3. Quy trình DH theo dự án trong môn Hóa học

1.18.4. Ưu điểm và hạn chế của DH theo dự án

1.18.5. Phương pháp đàm thoại phát hiện

1.18.6. Các đặc điểm của DH theo PP đàm thoại phát hiện

1.18.7. Những yêu cầu sư phạm

1.18.8. Ưu điểm và hạn chế

1.19. Thực trạng sử dụng PPDH ở một số trường THPT Hà Nội

1.19.1. Mục đích và nội dung điều tra

1.19.2. Xây dựng phiếu điều tra

1.19.3. Tiến hành điều tra

1.19.4. Kết quả điều tra

1.19.4.1. Kết quả điều tra giáo viên

1.19.4.2. Kết quả điều tra học sinh

2. CHƯƠNG 2: PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CỦA HỌC SINH THÔNG QUA DẠY HỌC CHƯƠNG HÓA HỌC VÀ VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ, XÃ HỘI, MÔI TRƯỜNG

2.1. Phân tích đặc điểm của chương Hóa học và vấn đề phát triển kinh tế, xã hội, môi trường

2.2. Vị trí, mục tiêu của chương Hóa học và vấn đề phát triển kinh tế, xã hội, môi trường

2.3. Cấu trúc của chương Hóa học và vấn đề phát triển kinh tế, xã hội, môi trường

2.4. Một số nội dung khó cần chú ý khi dạy học chương Hóa học và vấn đề phát triển kinh tế, xã hội, môi trường

2.5. Xây dựng hệ thống tình huống có vấn đề nhằm phát triển NL GQVĐ cho học sinh trong dạy học chương Hóa học và vấn đề phát triển kinh tế, xã hội, môi trường

2.6. Nguyên tắc lựa chọn nội dung các kiến thức có tình huống có vấn đề

2.7. Các tình huống có vấn đề khi dạy chương Hóa học và vấn đề phát triển kinh tế, xã hội, môi trường

2.8. Bài tập hóa học để phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh

2.9. Nguyên tắc lựa chọn và xây dựng hệ thống bài tập hóa học để phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh

2.10. Quy trình xây dựng bài tập hóa học để phát triển năng lực GQVĐ cho học sinh

2.11. Thiết kế bộ công cụ đánh giá sự phát triển năng lực giải quyết vấn đề của học sinh (Bảng kiểm quan sát của GV và phiếu tự đánh giá của HS)

2.12. Một số hướng phát triển năng lực GQVĐ cho HS

2.12.1. Sử dụng bài tập thực tiễn để phát triển năng lực GQVĐ cho HS

2.12.2. Sử dụng bài tập GQVĐ trong bài học kiến thức mới

2.12.3. Sử dụng bài tập trong bài dạy luyện tập - ôn tập

2.12.4. Kế hoạch bài dạy theo dự án

2.13. Tiểu kết chương 2

3. CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM

3.1. Mục đích và nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm

3.2. Mục đích của thực nghiệm

3.3. Nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm

3.4. Đối tượng cơ sở thực nghiệm

3.5. Quá trình tiến hành thực nghiệm sư phạm

3.5.1. Chuẩn bị cho quá trình thực nghiệm

3.5.2. Tiến hành thực nghiệm

3.6. Kết quả các bài dạy thực nghiệm sư phạm

3.7. Đánh giá những biểu hiện về năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề của học sinh trong giờ học

3.8. Đánh giá năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề của HS qua bài kiểm tra

3.9. Phương pháp xử lý kết quả thực nghiệm sư phạm

3.10. Kết quả và xử lí kết quả thực nghiệm sư phạm

3.11. Phân tích kết quả thực nghiệm sư phạm

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC 1: PHIẾU TRAO ĐỔI Ý KIẾN VỚI GIÁO VIÊN

PHỤ LỤC 2: PHIẾU ĐIỀU TRA HỌC SINH

PHỤ LỤC 3: THIẾT KẾ MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA 45 PHÚT

I. Tổng Quan Về Phát Triển Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề Trong Dạy Học Hóa Học

Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh là một trong những mục tiêu quan trọng trong giáo dục hiện đại. Đặc biệt, trong môn Hóa học lớp 12, việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực giúp học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn phát triển tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề. Nghiên cứu này sẽ phân tích các khía cạnh cơ bản của việc phát triển năng lực này thông qua dạy học Hóa học.

1.1. Khái Niệm Về Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề

Năng lực giải quyết vấn đề được hiểu là khả năng của học sinh trong việc nhận diện, phân tích và tìm ra giải pháp cho các vấn đề thực tiễn. Điều này không chỉ bao gồm kiến thức lý thuyết mà còn yêu cầu kỹ năng thực hành và tư duy sáng tạo.

1.2. Vai Trò Của Dạy Học Hóa Học Trong Phát Triển Năng Lực

Dạy học Hóa học không chỉ cung cấp kiến thức về các phản ứng hóa học mà còn giúp học sinh phát triển khả năng tư duy logic và phân tích. Việc áp dụng các tình huống có vấn đề trong giảng dạy sẽ kích thích sự sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề của học sinh.

II. Thách Thức Trong Việc Phát Triển Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề

Mặc dù có nhiều lợi ích, việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học Hóa học cũng gặp phải nhiều thách thức. Những thách thức này bao gồm sự thiếu hụt về phương pháp giảng dạy, tài liệu hỗ trợ và sự tham gia của học sinh.

2.1. Thiếu Hụt Về Phương Pháp Dạy Học

Nhiều giáo viên vẫn sử dụng phương pháp giảng dạy truyền thống, dẫn đến việc học sinh không được khuyến khích tham gia tích cực vào quá trình học tập. Điều này làm giảm khả năng phát triển năng lực giải quyết vấn đề của học sinh.

2.2. Sự Tham Gia Của Học Sinh

Sự tham gia của học sinh trong các hoạt động học tập là rất quan trọng. Tuy nhiên, nhiều học sinh vẫn còn thụ động, không chủ động tìm kiếm giải pháp cho các vấn đề được đặt ra trong bài học.

III. Phương Pháp Dạy Học Tích Cực Để Phát Triển Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề

Để phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh, cần áp dụng các phương pháp dạy học tích cực. Những phương pháp này không chỉ giúp học sinh tiếp thu kiến thức mà còn khuyến khích sự sáng tạo và tư duy phản biện.

3.1. Dạy Học Theo Dự Án

Phương pháp dạy học theo dự án giúp học sinh làm việc nhóm, giải quyết các vấn đề thực tiễn liên quan đến Hóa học. Qua đó, học sinh sẽ phát triển kỹ năng làm việc nhóm và khả năng giải quyết vấn đề.

3.2. Sử Dụng Tình Huống Có Vấn Đề

Việc sử dụng tình huống có vấn đề trong dạy học Hóa học sẽ giúp học sinh nhận diện và phân tích các vấn đề thực tiễn. Điều này không chỉ giúp học sinh phát triển năng lực giải quyết vấn đề mà còn tăng cường sự hứng thú trong học tập.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Của Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề Trong Hóa Học

Năng lực giải quyết vấn đề không chỉ có giá trị trong học tập mà còn trong cuộc sống hàng ngày. Học sinh có thể áp dụng những gì đã học để giải quyết các vấn đề thực tiễn trong xã hội.

4.1. Giải Quyết Các Vấn Đề Môi Trường

Học sinh có thể áp dụng kiến thức Hóa học để giải quyết các vấn đề môi trường như ô nhiễm nước, không khí. Việc này không chỉ giúp học sinh hiểu rõ hơn về các vấn đề thực tiễn mà còn nâng cao ý thức bảo vệ môi trường.

4.2. Ứng Dụng Trong Cuộc Sống Hàng Ngày

Năng lực giải quyết vấn đề giúp học sinh có thể áp dụng kiến thức Hóa học vào các tình huống hàng ngày, từ việc lựa chọn sản phẩm an toàn cho sức khỏe đến việc hiểu biết về các phản ứng hóa học trong thực phẩm.

V. Kết Luận Về Phát Triển Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề

Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh thông qua dạy học Hóa học là một nhiệm vụ quan trọng. Việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực sẽ giúp học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn phát triển tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề.

5.1. Tương Lai Của Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề

Trong tương lai, việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề sẽ ngày càng trở nên quan trọng hơn trong giáo dục. Các phương pháp dạy học cần được cải tiến để đáp ứng nhu cầu của xã hội.

5.2. Đề Xuất Các Giải Pháp Cải Tiến

Cần có các giải pháp cải tiến trong phương pháp dạy học, tài liệu hỗ trợ và sự tham gia của học sinh để nâng cao hiệu quả phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong dạy học Hóa học.

Luận Văn Thạc Sĩ: Phát Triển Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề Của Học Sinh Qua Dạy Học Chương Hóa Học Lớp 12