Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục đại học Việt Nam ngày càng phát triển, công tác tư vấn tuyển sinh đại học (TVTS ĐH) trở thành một yếu tố then chốt giúp học sinh THPT lựa chọn ngành nghề và trường học phù hợp. Theo ước tính, mỗi năm có hàng trăm nghìn học sinh lớp 12 cần tiếp cận thông tin chính xác, đa dạng về các ngành đào tạo, phương thức tuyển sinh, chỉ tiêu xét tuyển và cơ hội nghề nghiệp. Tuy nhiên, thực tế cho thấy thông tin tuyển sinh trên các trang mạng không chính thống còn nhiều sai lệch, gây hoang mang cho thí sinh và phụ huynh. Đặc biệt, trong hai mùa tuyển sinh 2021-2022 và 2022-2023, tại Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHKHTN - ĐHQGHN), nhiều học sinh đã trượt nguyện vọng do không nắm rõ các điều kiện phụ như điểm tiếng Anh tối thiểu, mặc dù các thông tin này đã được công bố rộng rãi trên các báo điện tử chính thống như Vnexpress, Dân trí và Tuổi trẻ Online.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản trị thông điệp về TVTS ĐH trên các báo điện tử tiêu biểu, đồng thời đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng quản trị thông điệp nhằm đảm bảo thông tin đến với công chúng một cách chính xác, kịp thời và hiệu quả. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào ba báo điện tử Dân trí, Tuổi trẻ Online và Vnexpress, với hai trường hợp điển hình là Trường ĐHKHTN - ĐHQGHN và Trường Đại học Phenikaa trong hai mùa tuyển sinh 2021-2022 và 2022-2023. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao hiệu quả truyền thông tuyển sinh đại học, giúp học sinh và phụ huynh có cơ sở lựa chọn đúng đắn, đồng thời hỗ trợ các trường đại học trong công tác quảng bá và xây dựng hình ảnh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về báo chí truyền thông, quản trị thông điệp và truyền thông đại chúng. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản trị: Quản trị được hiểu là quá trình hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát các hoạt động nhằm đạt được mục tiêu của tổ chức. Trong bối cảnh quản trị thông điệp, chủ thể quản trị tác động lên đối tượng quản trị thông qua nội dung và phương thức truyền tải thông điệp để đạt hiệu quả truyền thông tối ưu.

  2. Lý thuyết truyền thông và thông điệp: Thông điệp là nội dung truyền tải qua các ký hiệu, ngôn ngữ nhằm tạo ra sự hiểu biết giữa người gửi và người nhận. Quản trị thông điệp đòi hỏi sự chính xác, rõ ràng, phù hợp với đối tượng và kênh truyền thông, đồng thời tuân thủ các quy định pháp luật và chính sách của Nhà nước.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: báo điện tử, tư vấn tuyển sinh đại học, quản trị thông điệp, chủ thể quản trị, đối tượng quản trị, nội dung và hình thức thông điệp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định lượng và định tính:

  • Khảo sát, thống kê và phân loại: Thu thập và phân tích hơn 1.000 thông điệp TVTS ĐH của hai trường ĐHKHTN - ĐHQGHN và ĐH Phenikaa trên ba báo điện tử Dân trí, Tuổi trẻ Online và Vnexpress trong hai mùa tuyển sinh 2021-2022 và 2022-2023.

  • Điều tra xã hội học: Phát phiếu khảo sát trực tuyến với cỡ mẫu khoảng 500 người gồm học sinh THPT, sinh viên, phụ huynh và giáo viên để đánh giá mức độ tiếp nhận, nhu cầu và sự hài lòng về thông tin TVTS trên báo điện tử.

  • Phân tích nội dung: Đánh giá chất lượng, tính chính xác, sự đa dạng và hình thức thể hiện của các thông điệp TVTS trên các báo điện tử.

  • Phỏng vấn sâu: Thực hiện phỏng vấn với nhà báo phụ trách mục Giáo dục của các báo điện tử và cán bộ truyền thông của hai trường đại học nhằm hiểu rõ quy trình quản trị thông điệp và những khó khăn, thách thức trong thực tiễn.

  • So sánh và tổng hợp: So sánh các kết quả giữa các báo điện tử và giữa hai trường đại học để rút ra nhận xét tổng quát về thực trạng quản trị thông điệp TVTS ĐH.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2021 đến tháng 5/2023, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Số lượng và phân bố thông điệp: Trong hai mùa tuyển sinh 2021-2022 và 2022-2023, tổng số thông điệp TVTS ĐH trên ba báo điện tử đạt khoảng 1.200 bài viết, trong đó Vnexpress chiếm 45%, Dân trí 35% và Tuổi trẻ Online 20%. Trường ĐHKHTN - ĐHQGHN có số lượng thông điệp nhiều hơn ĐH Phenikaa khoảng 30%.

  2. Chất lượng nội dung: Khoảng 70% thông điệp cung cấp thông tin chính xác, cập nhật về quy chế tuyển sinh, chỉ tiêu và điều kiện xét tuyển. Tuy nhiên, 30% còn lại có nội dung chưa đầy đủ hoặc gây hiểu nhầm, đặc biệt là các thông tin về điều kiện phụ và phương thức xét tuyển mới.

  3. Hình thức truyền tải: Văn bản (text) chiếm 80% các bài viết, video và infographic chiếm 15%, còn lại là livestream và talk show. Các bài có hình thức đa dạng như video phỏng vấn, infographic minh họa giúp tăng khả năng tiếp nhận thông tin của học sinh.

  4. Mức độ hài lòng của công chúng: Theo khảo sát, 65% học sinh và phụ huynh hài lòng với thông tin TVTS trên báo điện tử, 25% cho rằng thông tin chưa đủ hấp dẫn và đa dạng, 10% phản ánh thông tin khó hiểu hoặc không chính xác. Sinh viên năm nhất của hai trường cho biết 60% biết đến trường qua báo điện tử, trong đó Vnexpress là kênh phổ biến nhất.

Thảo luận kết quả

Việc quản trị thông điệp TVTS ĐH trên báo điện tử đã đạt được những thành công nhất định, thể hiện qua số lượng thông điệp phong phú, nội dung cập nhật và hình thức truyền tải đa dạng. Tuy nhiên, vẫn tồn tại hạn chế về chất lượng thông tin, đặc biệt là các thông tin liên quan đến điều kiện phụ và phương thức xét tuyển mới chưa được truyền tải rõ ràng, dẫn đến tình trạng học sinh bị trượt nguyện vọng do thiếu hiểu biết.

Nguyên nhân chính bao gồm sự thiếu phối hợp chặt chẽ giữa các trường đại học và cơ quan báo chí trong việc cung cấp và kiểm duyệt thông tin, cũng như hạn chế về nguồn lực và kỹ năng của đội ngũ phóng viên chuyên trách mảng giáo dục. So sánh với một số nghiên cứu trước đây cho thấy, việc quản trị thông điệp trên báo điện tử cần được chú trọng hơn nhằm đảm bảo tính chính xác và phù hợp với đặc điểm tâm lý, nhu cầu của học sinh THPT.

Việc sử dụng đa dạng hình thức truyền tải như video, infographic và livestream đã góp phần nâng cao hiệu quả tiếp nhận thông tin, phù hợp với thói quen sử dụng internet của giới trẻ hiện nay. Dữ liệu khảo sát cũng cho thấy, công chúng mong muốn các thông tin TVTS được trình bày hấp dẫn, đa dạng và thiết thực hơn, đồng thời có sự tương tác để giải đáp thắc mắc kịp thời.

Biểu đồ so sánh số lượng và chất lượng thông điệp giữa các báo điện tử và giữa hai trường đại học có thể minh họa rõ nét sự khác biệt và xu hướng phát triển trong công tác quản trị thông điệp TVTS ĐH hiện nay.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường phối hợp giữa trường đại học và báo điện tử: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ, thường xuyên giữa các phòng truyền thông của trường và ban biên tập báo điện tử để cập nhật, kiểm duyệt và đồng bộ thông tin tuyển sinh. Mục tiêu đạt 100% thông tin chính xác, kịp thời trong mùa tuyển sinh, thực hiện ngay từ năm học 2023-2024.

  2. Đào tạo nâng cao năng lực phóng viên chuyên trách: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản trị thông điệp, kỹ năng viết bài, kiểm chứng thông tin và sử dụng đa phương tiện cho đội ngũ phóng viên mảng giáo dục. Mục tiêu nâng cao chất lượng bài viết, giảm thiểu sai sót xuống dưới 5% trong vòng 1 năm, do Ban biên tập các báo chủ trì.

  3. Đa dạng hóa hình thức truyền tải thông điệp: Khuyến khích sử dụng video, infographic, livestream và talk show để tăng tính hấp dẫn và tương tác với công chúng, đặc biệt là học sinh THPT. Mục tiêu tăng tỷ lệ bài viết có hình thức đa phương tiện lên 40% trong mùa tuyển sinh tiếp theo, do các báo điện tử phối hợp với phòng truyền thông trường thực hiện.

  4. Xây dựng kênh phản hồi và giải đáp thắc mắc trực tuyến: Thiết lập hệ thống chatbox, hotline hoặc chuyên mục hỏi đáp trên báo điện tử để học sinh và phụ huynh có thể tương tác, nhận tư vấn trực tiếp từ chuyên gia và nhà trường. Mục tiêu giảm thiểu thông tin sai lệch và tăng sự hài lòng của công chúng lên trên 80% trong 2 năm tới, do các báo điện tử và trường đại học phối hợp triển khai.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý giáo dục và cơ quan quản lý báo chí: Luận văn cung cấp cái nhìn toàn diện về quản trị thông điệp TVTS ĐH trên báo điện tử, giúp hoạch định chính sách, quy định và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực truyền thông giáo dục.

  2. Ban lãnh đạo và phòng truyền thông các trường đại học: Thông qua nghiên cứu, các trường có thể hiểu rõ hơn về thực trạng truyền thông tuyển sinh, từ đó xây dựng chiến lược quản trị thông điệp phù hợp, nâng cao uy tín và thu hút thí sinh.

  3. Phóng viên, biên tập viên báo chí chuyên mảng giáo dục: Luận văn cung cấp kiến thức chuyên sâu về quy trình sản xuất, quản trị nội dung và hình thức thông điệp, giúp nâng cao chất lượng tin bài và đáp ứng nhu cầu công chúng.

  4. Học sinh THPT, phụ huynh và giáo viên: Giúp nhận thức rõ vai trò của thông tin chính thống trong việc lựa chọn ngành nghề, trường học, đồng thời biết cách tiếp cận và đánh giá thông tin tuyển sinh một cách khoa học, tránh bị nhiễu loạn thông tin.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản trị thông điệp TVTS ĐH là gì?
    Quản trị thông điệp TVTS ĐH là quá trình hoạch định, tổ chức và kiểm soát việc xây dựng, truyền tải thông tin tuyển sinh đại học trên báo điện tử nhằm đảm bảo thông tin chính xác, phù hợp và hiệu quả với đối tượng mục tiêu. Ví dụ, việc kiểm duyệt nội dung trước khi đăng giúp tránh thông tin sai lệch gây hiểu nhầm cho học sinh.

  2. Tại sao báo điện tử lại quan trọng trong công tác tư vấn tuyển sinh?
    Báo điện tử có khả năng cập nhật nhanh, tiếp cận rộng rãi và đa dạng hình thức truyền tải, phù hợp với thói quen sử dụng internet của giới trẻ. Ví dụ, các bài viết kèm video, infographic trên Vnexpress giúp học sinh dễ dàng tiếp nhận thông tin hơn so với báo in truyền thống.

  3. Những khó khăn chính trong quản trị thông điệp TVTS ĐH hiện nay là gì?
    Khó khăn gồm thiếu phối hợp giữa trường và báo chí, thông tin chưa đầy đủ hoặc gây hiểu nhầm, hạn chế về nguồn lực và kỹ năng của phóng viên. Ví dụ, nhiều học sinh trượt nguyện vọng do không biết điều kiện phụ xét tuyển mặc dù thông tin đã được công bố.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng thông điệp TVTS trên báo điện tử?
    Cần tăng cường phối hợp, đào tạo phóng viên, đa dạng hóa hình thức truyền tải và xây dựng kênh phản hồi tương tác. Ví dụ, tổ chức livestream giải đáp thắc mắc trực tiếp giúp học sinh hiểu rõ hơn về quy trình tuyển sinh.

  5. Ai là đối tượng chính của thông điệp TVTS ĐH trên báo điện tử?
    Đối tượng chính là học sinh THPT, phụ huynh và giáo viên, những người có nhu cầu tìm hiểu thông tin tuyển sinh để đưa ra quyết định phù hợp. Ví dụ, các bài viết ngắn gọn, dễ hiểu, hình thức bắt mắt sẽ thu hút học sinh lớp 12 hiệu quả hơn.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ thực trạng quản trị thông điệp về tư vấn tuyển sinh đại học trên báo điện tử tại ba báo điện tử lớn và hai trường đại học tiêu biểu trong hai mùa tuyển sinh 2021-2023.
  • Phát hiện nhiều thành công trong việc cung cấp thông tin chính xác, đa dạng hình thức truyền tải, nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế về chất lượng và sự phối hợp giữa các bên.
  • Đề xuất các giải pháp thiết thực như tăng cường phối hợp, đào tạo phóng viên, đa dạng hóa hình thức truyền tải và xây dựng kênh tương tác để nâng cao hiệu quả quản trị thông điệp.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng đối với nhà quản lý giáo dục, báo chí, các trường đại học và công chúng trong việc nâng cao chất lượng truyền thông tuyển sinh đại học.
  • Khuyến nghị các bên liên quan triển khai các giải pháp trong giai đoạn tới nhằm đảm bảo thông tin tuyển sinh đến được đúng đối tượng, kịp thời và chính xác, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đại học Việt Nam.

Quý độc giả và các nhà nghiên cứu quan tâm có thể sử dụng luận văn này làm tài liệu tham khảo để phát triển các nghiên cứu tiếp theo hoặc áp dụng thực tiễn trong công tác truyền thông tuyển sinh đại học.