Tổng quan nghiên cứu

Quận Ngũ Hành Sơn, thành phố Đà Nẵng, được đánh giá là một trong những địa phương có tiềm năng du lịch to lớn với hệ thống sản phẩm đa dạng như di tích lịch sử cách mạng, di tích văn hóa, hệ thống chùa chiền, cùng vị trí trung tâm của ba di sản văn hóa thế giới: Huế, Mỹ Sơn và Hội An. Làng nghề đá mỹ nghệ Non Nước cũng đang được đề nghị công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, góp phần tạo nên sản phẩm đặc trưng không chỉ của quận mà còn là quà tặng văn hóa Việt Nam với bạn bè quốc tế. Bên cạnh đó, quận sở hữu khu danh lam thắng cảnh Ngũ Hành Sơn hùng vĩ và bờ biển dài, nước xanh cát trắng được công nhận là một trong sáu bãi biển đẹp nhất hành tinh. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2011-2017, ngành du lịch quận vẫn phát triển chậm với bình quân lưu trú chỉ khoảng 1-1,5 đêm/khách, chưa tương xứng với tiềm năng sẵn có.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững trên địa bàn quận Ngũ Hành Sơn, phân tích nguyên nhân các mặt tích cực và hạn chế, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực du lịch giai đoạn đến năm 2020. Phạm vi nghiên cứu tập trung trên địa bàn quận Ngũ Hành Sơn, thành phố Đà Nẵng, trong khoảng thời gian từ năm 2011 đến 2017. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc phát triển du lịch bền vững tại địa phương, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ, thu hút khách du lịch và phát triển kinh tế xã hội bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết chính sách công và phát triển du lịch bền vững. Theo đó, chính sách công được hiểu là tập hợp các quyết định chính trị nhằm giải quyết các vấn đề xã hội, trong đó có phát triển du lịch bền vững. Khái niệm du lịch bền vững được định nghĩa dựa trên ba trụ cột: kinh tế, xã hội và môi trường, đảm bảo phát triển lâu dài, hài hòa lợi ích các bên liên quan và không làm tổn hại đến nguồn tài nguyên du lịch. Các khái niệm chính bao gồm: chính sách công, phát triển du lịch bền vững, các bên liên quan trong phát triển du lịch (cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp, du khách, cộng đồng dân cư), và các yếu tố tác động chủ quan, khách quan đến thực hiện chính sách.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu chính sách công kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và khảo sát thực tiễn. Nguồn dữ liệu bao gồm tài liệu chính thức của các cơ quan nhà nước, báo cáo thống kê, các văn bản pháp luật như Luật Du lịch 2017, nghị quyết, quyết định của thành phố Đà Nẵng và quận Ngũ Hành Sơn, cùng các công trình nghiên cứu liên quan. Phương pháp thu thập thông tin gồm khảo sát thực địa, phỏng vấn sâu với các chủ thể liên quan như cán bộ quản lý, doanh nghiệp du lịch, cộng đồng dân cư và du khách. Phương pháp thống kê được áp dụng để tổng hợp, phân tích số liệu về lượng khách du lịch, cơ sở hạ tầng, doanh thu du lịch. Phân tích chính sách được sử dụng để đánh giá tính khả thi, hiệu quả và sự phù hợp của các chính sách phát triển du lịch bền vững trên địa bàn quận. Cỡ mẫu khảo sát và phỏng vấn được lựa chọn theo phương pháp chọn mẫu phi xác suất nhằm đảm bảo thu thập thông tin đa chiều và sâu sắc.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tiềm năng du lịch và phát triển cơ sở hạ tầng: Quận Ngũ Hành Sơn sở hữu nhiều tài nguyên du lịch đặc sắc như khu danh thắng Ngũ Hành Sơn, bãi biển được công nhận là một trong sáu bãi biển đẹp nhất hành tinh, làng nghề đá mỹ nghệ Non Nước với hơn 218 cửa hàng bán đá mỹ nghệ. Cơ sở lưu trú hiện có 204 khách sạn, resort với 2.451 phòng, trong đó có 27 khách sạn 5 sao. Công suất phòng vào thời điểm cao điểm đạt gần 98%. Hệ thống giao thông được nâng cấp với hơn 40 km đường bê tông nhựa, góp phần thúc đẩy phát triển du lịch.

  2. Tăng trưởng lượng khách du lịch: Từ năm 2011 đến 2016, lượng khách du lịch đến quận tăng từ 558.335 lượt lên 1.487.144 lượt, tăng 53,47%, trong đó khách quốc tế tăng 30,7% đạt 842.311 lượt. Tốc độ tăng trưởng khách trung bình hàng năm khoảng 15-20%. Doanh thu từ du lịch cũng tăng đáng kể, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng dịch vụ, thương mại chiếm 64,73% năm 2016.

  3. Chất lượng dịch vụ và sản phẩm du lịch còn hạn chế: Mặc dù lượng khách tăng, bình quân lưu trú chỉ khoảng 1-1,5 đêm/khách, thấp so với tiềm năng. Các sản phẩm du lịch như di tích lịch sử, văn hóa chưa được khai thác hiệu quả, dịch vụ vui chơi giải trí còn nghèo nàn, chưa đa dạng. Công tác xúc tiến quảng bá còn hạn chế, chưa tạo được ấn tượng mạnh trên thị trường quốc tế. Đội ngũ nhân lực du lịch còn thiếu chuyên môn, chất lượng chưa cao.

  4. Thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững: Quận đã xây dựng kế hoạch triển khai chính sách, tăng cường tuyên truyền, phân công trách nhiệm rõ ràng cho các phòng ban, đơn vị liên quan. Công tác kiểm tra, giám sát được thực hiện với 398 lượt kiểm tra các cơ sở kinh doanh du lịch. Tuy nhiên, nguồn lực tài chính và nhân lực còn hạn chế, việc điều chỉnh chính sách phù hợp với thực tế địa phương chưa đầy đủ do thẩm quyền hạn chế.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy quận Ngũ Hành Sơn đã tận dụng tốt các điều kiện tự nhiên và văn hóa để phát triển du lịch, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế địa phương với tốc độ bình quân 13,9% giai đoạn 2011-2016. Tuy nhiên, sự phát triển chưa toàn diện và bền vững do chất lượng dịch vụ chưa đáp ứng yêu cầu, sản phẩm du lịch chưa đa dạng, chưa khai thác hết tiềm năng di tích lịch sử và văn hóa. So sánh với các địa phương như Huế, Nha Trang và Hội An, Ngũ Hành Sơn còn thiếu sự chuyên nghiệp trong tổ chức lễ hội, xúc tiến quảng bá và phát triển sản phẩm mới. Việc thiếu nguồn lực tài chính và nhân lực chuyên môn cũng là nguyên nhân hạn chế hiệu quả thực hiện chính sách.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng lượng khách du lịch, bảng phân tích cơ cấu kinh tế và biểu đồ công suất phòng khách sạn theo năm để minh họa xu hướng phát triển và những điểm nghẽn trong chất lượng dịch vụ. Bảng so sánh các loại hình du lịch và sản phẩm du lịch cũng giúp làm rõ sự đa dạng và mức độ phát triển của từng loại hình.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ nhân lực du lịch nhằm nâng cao trình độ và ý thức phục vụ. Mục tiêu tăng bình quân lưu trú lên 2-3 đêm/khách trong vòng 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: UBND quận phối hợp Sở Du lịch và các trường đào tạo.

  2. Đa dạng hóa sản phẩm du lịch: Phát triển các sản phẩm du lịch văn hóa, tâm linh, du lịch MICE và du lịch sinh thái gắn với làng nghề đá mỹ nghệ và các lễ hội truyền thống. Thời gian triển khai từ nay đến năm 2025. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý khu du lịch Ngũ Hành Sơn, doanh nghiệp du lịch.

  3. Tăng cường xúc tiến quảng bá du lịch: Xây dựng chiến lược marketing bài bản, tham gia các hội chợ du lịch quốc tế, phát triển kênh truyền thông đa phương tiện để nâng cao nhận diện thương hiệu du lịch quận. Mục tiêu tăng lượng khách quốc tế thêm 20% mỗi năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Du lịch quận phối hợp Sở Du lịch.

  4. Tăng cường quản lý và bảo vệ môi trường du lịch: Triển khai các chương trình bảo vệ môi trường biển, kiểm soát ô nhiễm tại các khu du lịch, nâng cao ý thức cộng đồng và doanh nghiệp về bảo vệ tài nguyên du lịch. Thời gian thực hiện liên tục, đánh giá hàng năm. Chủ thể thực hiện: UBND quận, Phòng Tài nguyên Môi trường, các doanh nghiệp.

  5. Tăng cường phối hợp các bên liên quan: Xây dựng cơ chế phối hợp rõ ràng giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp, cộng đồng dân cư và du khách nhằm đảm bảo thực hiện hiệu quả chính sách phát triển du lịch bền vững. Chủ thể thực hiện: UBND quận, các tổ chức xã hội, hiệp hội du lịch.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về du lịch: Giúp hoạch định chính sách, xây dựng kế hoạch phát triển du lịch bền vững, nâng cao hiệu quả quản lý và giám sát thực hiện chính sách.

  2. Doanh nghiệp du lịch và lữ hành: Tham khảo để phát triển sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ, đồng thời hiểu rõ vai trò và trách nhiệm trong phát triển du lịch bền vững.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành chính sách công, du lịch: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại địa phương, làm tài liệu tham khảo học thuật.

  4. Cộng đồng dân cư địa phương và các tổ chức xã hội: Nâng cao nhận thức, tham gia giám sát và đóng góp ý kiến trong quá trình phát triển du lịch, bảo vệ môi trường và phát huy giá trị văn hóa truyền thống.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao du lịch Ngũ Hành Sơn phát triển chậm so với tiềm năng?
    Nguyên nhân chính là chất lượng dịch vụ còn thấp, sản phẩm du lịch chưa đa dạng, công tác xúc tiến quảng bá hạn chế và nguồn lực tài chính, nhân lực còn khiêm tốn. Ví dụ, bình quân lưu trú chỉ khoảng 1-1,5 đêm/khách, thấp hơn nhiều so với các địa phương khác.

  2. Chính sách phát triển du lịch bền vững được thực hiện như thế nào ở Ngũ Hành Sơn?
    Quận đã xây dựng kế hoạch triển khai, tăng cường tuyên truyền, phân công trách nhiệm rõ ràng, tổ chức kiểm tra giám sát thường xuyên với gần 400 lượt kiểm tra các cơ sở kinh doanh du lịch. Tuy nhiên, việc điều chỉnh chính sách còn hạn chế do thẩm quyền và nguồn lực.

  3. Các loại hình du lịch nào đang phát triển tại Ngũ Hành Sơn?
    Các loại hình chính gồm du lịch văn hóa - tâm linh, du lịch MICE (hội nghị, hội thảo), du lịch sinh thái biển và du lịch làng nghề đá mỹ nghệ. Du lịch MICE được phát triển tại các khu nghỉ dưỡng cao cấp như Furama với cơ sở hạ tầng hiện đại.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch tại địa phương?
    Cần tổ chức đào tạo chuyên môn, nâng cao ý thức phục vụ, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đồng thời cải thiện cơ sở hạ tầng và đa dạng hóa sản phẩm du lịch. Ví dụ, tăng bình quân lưu trú lên 2-3 đêm/khách sẽ giúp tăng doanh thu và phát triển bền vững.

  5. Vai trò của cộng đồng dân cư trong phát triển du lịch bền vững là gì?
    Cộng đồng dân cư đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường, duy trì giá trị văn hóa truyền thống và tham gia giám sát hoạt động du lịch. Sự tham gia tích cực của người dân giúp tạo môi trường du lịch thân thiện, bền vững và nâng cao trải nghiệm của du khách.

Kết luận

  • Quận Ngũ Hành Sơn sở hữu tiềm năng du lịch lớn với tài nguyên thiên nhiên và văn hóa đặc sắc, tuy nhiên phát triển du lịch còn chậm và chưa bền vững.
  • Thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng còn nhiều hạn chế về chất lượng dịch vụ, sản phẩm du lịch và nguồn lực thực hiện.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ, đa dạng hóa sản phẩm, tăng cường xúc tiến quảng bá, bảo vệ môi trường và phối hợp các bên liên quan.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung vào đào tạo nhân lực, hoàn thiện cơ chế phối hợp, tăng cường nguồn lực tài chính và điều chỉnh chính sách phù hợp với thực tiễn địa phương.
  • Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích cho các cơ quan quản lý, doanh nghiệp, nhà nghiên cứu và cộng đồng dân cư trong phát triển du lịch bền vững tại quận Ngũ Hành Sơn và các địa phương tương tự.

Hành động ngay hôm nay để phát huy tiềm năng du lịch bền vững, góp phần xây dựng Ngũ Hành Sơn trở thành điểm đến hấp dẫn, phát triển kinh tế xã hội bền vững trong tương lai gần.