Nghiên Cứu Về Kiều Hối Và Đầu Tư Phát Triển Kinh Tế Xã Hội Tại Việt Nam

Nguồn kiều hối đổ về Việt Nam ngày càng lớn, trở thành nguồn lực quan trọng cho nền kinh tế. Kiều hối có mối quan hệ mật thiết và tác động đến hoạt động đầu tư trực tiếp và gián tiếp. Tuy nhiên, kiều hối vẫn chưa được thu hút hiệu quả và bền vững, thiếu tính định hướng, dẫn đến nguồn vốn chưa được khai thác thỏa đáng. Gần đây, nhiều nghiên cứu về kiều hối, song chưa phân tích đầy đủ và toàn diện các vấn đề. Tác giả quyết định lựa chọn đề tài: “Giải pháp thu hút nguồn kiều hối cho đầu tư PT kinh tế XH Việt Nam”.

Mục tiêu nghiên cứu là hệ thống hóa, phân tích cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nhằm thu hút hiệu quả nguồn kiều hối cho đầu tư phát triển kinh tế xã hội. Đối tượng nghiên cứu là những lý luận về thu hút kiều hối cho đầu tư phát triển kinh tế xã hội, đánh giá thực trạng và đưa ra giải pháp nhằm thu hút hiệu quả hơn nguồn này cho hoạt động đầu tư. Phạm vi nghiên cứu là Việt Nam, giai đoạn 2000-2016, giải pháp cho tới năm 2025.

Kiều hối mang bản chất là một nguồn vốn dưới dạng ngoại tệ. Kiều hối còn được tính đến gồm những khoản đầu tư trực tiếp của Việt kiều thông qua các dự án ĐT. Ngoài ra, kiều hối cũng bao gồm cả những nguồn lực mềm như hiểu biết, kinh nghiệm,.của người gửi kiều hối khi họ tham gia vào các hoạt động KT xã hội cống hiến cho quê nhà. Có thể phân loại kiều hối theo chủ thể gửi tiền, theo quốc gia gửi tiền, và theo mục đích sử dụng.

Kiều hối tác động tới đầu tư phát triển kinh tế xã hội theo hai cơ chế: trực tiếp và gián tiếp. Thứ nhất, tác động tích cực: tăng I dẫn tới trực tiếp tăng đầu tư, và đồng thời làm tăng C từ đó gián tiếp thúc đẩy đầu tư mở rộng SXKD, Trong dài hạn, dẫn tới tăng cung và từ đó dẫn tới tăng trưởng; là nguồn vốn đóng góp đáng kể đối với các quốc gia đang phát triển, làm tăng khả năng vay nợ của quốc gia, gián tiếp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực (tức yếu tố L), là nguồn hỗ trợ đắc lực cho nền kinh tế trong những thời điểm khủng hoảng.

Một số chính sách thu hút kiều hối cho đầu tư phát triển kinh tế xã hội bao gồm: Chính sách đối với người gửi kiều hối, chính sách đối với người nhận kiều hối, chính sách đối với tổ chức trung gian chuyển tiền kiều hối, chính sách về môi trường đầu tư. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc thu hút kiều hối cho đầu tư phát triển kinh tế xã hội bao gồm: Các chính sách tại nước gửi kiều hối, người gửi tiền kiều hối, người thân nhận kiều hối, tổ chức trung gian chuyển tiền kiều hối, môi trường đầu tư trong nước.

Có thể chia các chính sách này làm 4 thời kỳ. Các chính sách qua thời gian đã có nhiều đổi mới, điều chỉnh theo hướng tích cực, tạo điều kiện thu hút dòng kiều hối ngày càng hiệu quả. Chính sách thu hút kiều hối cho đầu tư phát triển kinh tế xã hội bao gồm chính sách tác động tới môi trường đầu tư và các chính sách khác.

Xem xét cơ cấu thu hút kiều hối giai đoạn 2001-2014 và quy mô kiều hối được sử dụng cho đầu tư SXKD so với các nguồn vốn khác, có thể thấy, kiều hối đã và đang vai trò quan trọng đối với đầu tư phát triển kinh tế xã hội. Kiều hối làm giảm rõ rệt sự thâm hụt cán cân thương mại, góp phần vào việc hình thành nguồn dự trữ ngoại hối, hỗ trợ ổn định tỉ giá.

Về lượng: quy mô kiều hối dành cho hoạt động ĐT phát triển còn chưa tương xứng với tiềm năng. Về chất: việc thu hút kiều hối dành cho ĐT phát triển KTXH còn chưa phát huy được hết những tác động tích cực, cũng như chưa hạn chế được tối đa những tiêu cực của nó. Các chính sách đối với người nhận kiều hối và từ phía các c/sách với môi trường đầu tư trong nước còn nhiều hạn chế.

Trong những năm tới có đan xen cả hai xu hướng trái ngược vừa làm tăng vừa làm giảm quy mô kiều hối. Điều này cho thấy việc thu hút kiều hối sẽ tiếp tục là cơ hội song cũng sẽ vừa là thách thức đối với Việt Nam. Hiện xu hướng kiều hối tại Việt Nam đã chuyển dần từ tiêu dùng, nhà ở,.sang tiết kiệm và đầu tư SXKD. Việc sử dụng kiều hối cũng sẽ có tính định hướng hơn, thông qua hình thành một số quỹ ĐT từ kiều hối.

Giải pháp cải thiện môi trường đầu tư bao gồm: Cải cách hành chính, ổn định kinh tế vĩ mô, phát triển kinh tế theo hướng bền vững, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, chính sách đối với tỷ giá và tâm lý găm giữ ngoại tệ.

Giải pháp đối với người gửi kiều hối bao gồm: Các chính sách về xuất khẩu lao động, các chính sách đối với Việt kiều, các chính sách đối với du học sinh, sinh viên, nghiên cứu sinh,. Giải pháp đối với người thân nhận kiều hối bao gồm: Cải thiện Kinh tế của cá nhân, hộ nhận kiều hối, tăng cường nhận thức, hiểu biết và kĩ năng về đầu tư sinh lời cá nhân cho người nhận kiều hối.