Luận án tiến sĩ: Ứng dụng thần kinh cơ cắn trong điều trị liệt mặt giai đoạn bán cấp

• Tác giả: Bùi Mai Anh
• Người hướng dẫn: GS. Nguyễn Tài Sơn
• Trường học: Viện Nghiên Cứu Khoa Học Y Dược Lâm Sang
• Chuyên ngành: Răng Hàm Mặt
• Đề tài: Nghiên Cứu Ứng Dụng Thần Kinh Cơ Cắn Trong Điều Trị Liệt Mặt
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Giải phẫu cấu trúc dây thần kinh ngoại vi
• 1.2. Giải phẫu thần kinh VII
• 1.3. Giải phẫu cơ cắn và thần kinh cơ cắn
• 1.4. PHÂN LOẠI TỔN THƯƠNG THẦN KINH VII
• 1.4.1. Phân loại theo nguyên nhân
• 1.4.2. Phân loại theo tổn thương dẫn truyền thần kinh
• 1.4.3. Phân loại theo vị trí tổn thương
• 1.5. SINH LÝ BỆNH CỦA QUÁ TRÌNH THOÁI HÓA VÀ TÁI SINH SỢI TRỤC THẦN KINH
• 1.5.1. Thoái hóa sợi trục thần kinh
• 1.5.2. Tái sinh sợi trục thần kinh
• 1.5.3. Sự phục hồi các cơ quan đích của dây thần kinh
• 1.6. Điện thế cơ trong chẩn đoán và tiên lượng bệnh nhân tổn thương thần kinh VII
• 1.7. NHỮNG PHƯƠNG PHÁP PHẪU THUẬT PHỤC HỒI VẬN ĐỘNG CƠ MẶT THEO THỜI GIAN LIỆT
• 1.7.1. Tổng quan về lịch sử phẫu thuật phục hồi tổn thương thần kinh ngoại vi
• 1.7.2. Điều trị liệt mặt cấp tính
• 1.7.3. Phẫu thuật khi thời gian liệt bán cấp
• 1.7.4. Phẫu thuật khi thời gian liệt mạn tính
• 1.8. TÌNH HÌNH ỨNG DỤNG THẦN KINH CƠ CẮN TRONG ĐIỀU TRỊ LIỆT MẶT
• 1.8.1. Chuyển thần kinh cắn trong điều trị liệt mặt giai đoạn bán cấp
• 1.8.2. Sử dụng nguồn TKCC trong liệt mặt giai đoạn mạn tính
• 1.8.3. Tại Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 2.1.1. Nghiên cứu trên xác tươi
• 2.1.2. Nghiên cứu trên lâm sàng
• 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.2.1. Nghiên cứu trên xác tươi
• 2.2.2. Nghiên cứu trên lâm sàng
• 2.2.3. Quy trình kỹ thuật chuyển TKCC
• 2.2.4. Nội dung cải tiến trong phẫu tích tìm TKCC
• 2.2.5. Theo dõi sau phẫu thuật. Tập phục hồi chức năng sau phẫu thuật
• 2.2.6. Xử lý số liệu
• 2.2.7. Phân tích đánh giá kết quả
• 2.3. ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU GIẢI PHẪU THẦN KINH CƠ CẮN
• 3.1.1. Đặc điểm mẫu nghiên cứu
• 3.1.2. Đặc điểm giải phẫu cơ cắn
• 3.1.3. Đặc điểm giải phẫu TKCC
• 3.2. LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG CỦA BỆNH NHÂN TRƯỚC PHẪU THUẬT
• 3.2.1. Đặc điểm lô bệnh nhân nghiên cứu
• 3.3. KẾT QUẢ SAU PHẪU THUẬT
• 3.3.1. Kết quả gần
• 3.3.2. Kết quả xa (trên 12 tháng sau phẫu thuật)
• 3.4. ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ LÂM SÀNG TRƯỚC VÀ SAU PHẪU THUẬT
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN. GIẢI PHẪU THẦN KINH CƠ CẮN
• 4.1. QUY TRÌNH PHẪU THUẬT VÀ CÁC BIẾN ĐỔI KỸ THUẬT
• 4.1.1. Vấn đề gây mê và sử dụng thuốc tê tại chỗ
• 4.1.2. Sử dụng bút kích thích thần kinh trong phẫu thuật
• 4.1.3. Kỹ thuật phẫu thuật và những biến đổi
• 4.2. KẾT QUẢ GẦN VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN
• 4.2.1. Kết quả gần
• 4.2.2. Yếu tố tuổi
• 4.2.3. Yếu tố giới
• 4.2.4. Yếu tố thời gian liệt
• 4.2.5. Yếu tố nguyên nhân và mức độ liệt mặt theo House-Brackmann 2.0 trước phẫu thuật
• 4.2.6. Tập phục hồi chức năng sau phẫu thuật
• 4.2.7. Yếu tố điện chẩn cơ trong lựa chọn và kết quả phẫu thuật
• 4.3. KẾT QUẢ XA VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN
• 4.3.1. Kết quả xa
• 4.3.2. Yếu tố độ tuổi
• 4.3.3. Yếu tố giới
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về thần kinh cơ cắn và liệt mặt

Nghiên cứu ứng dụng thần kinh cơ cắn trong điều trị liệt mặt là một lĩnh vực quan trọng trong y học hiện đại. Liệt mặt thường do tổn thương dây thần kinh số VII, dẫn đến mất chức năng vận động và ảnh hưởng đến thẩm mỹ khuôn mặt. Việc điều trị liệt mặt phụ thuộc vào nguyên nhân và giai đoạn bệnh. Nghiên cứu này nhằm khảo sát giải phẫu và ứng dụng lâm sàng của thần kinh cơ cắn trong điều trị liệt mặt giai đoạn bán cấp. Các phương pháp điều trị hiện tại thường gặp khó khăn trong việc phục hồi chức năng và thẩm mỹ cho bệnh nhân. Do đó, việc tìm kiếm các phương pháp mới, như chuyển thần kinh cơ cắn, có thể mang lại hy vọng cho những bệnh nhân này.

1.1. Tầm quan trọng của thần kinh cơ cắn

Thần kinh cơ cắn (TKCC) đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi chức năng cho các cơ mặt. Việc sử dụng TKCC để thay thế cho dây thần kinh mặt bị tổn thương đã được chứng minh là hiệu quả trong nhiều nghiên cứu. TKCC có thể nối trực tiếp với dây thần kinh mặt, giúp phục hồi nhanh chóng chức năng vận động của các cơ mặt. Điều này đặc biệt quan trọng trong điều trị liệt mặt do các nguyên nhân khác nhau, từ chấn thương đến bệnh lý. Nghiên cứu cho thấy, việc chuyển TKCC có thể giúp bệnh nhân phục hồi khả năng cười, nhắm mắt và các biểu cảm khác trên khuôn mặt, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống của họ.

II. Phân loại và sinh lý bệnh của liệt mặt

Liệt mặt được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, bao gồm nguyên nhân và vị trí tổn thương. Liệt mặt có thể do thần kinh bị tổn thương do chấn thương, viêm nhiễm hoặc các bệnh lý khác. Sinh lý bệnh của quá trình thoái hóa và tái sinh sợi trục thần kinh là một yếu tố quan trọng trong việc hiểu rõ cơ chế phục hồi chức năng. Nghiên cứu cho thấy, sự phục hồi của các cơ quan đích của dây thần kinh là một quá trình phức tạp, liên quan đến nhiều yếu tố như tuổi tác, mức độ tổn thương và thời gian điều trị. Việc nắm rõ các cơ chế này sẽ giúp các bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp hơn cho từng bệnh nhân.

2.1. Các phương pháp điều trị liệt mặt

Có nhiều phương pháp điều trị liệt mặt, từ điều trị nội khoa đến phẫu thuật. Các phương pháp phẫu thuật phục hồi chức năng như chuyển TKCC đã được áp dụng rộng rãi. Nghiên cứu cho thấy, phẫu thuật khi thời gian liệt còn ngắn sẽ mang lại hiệu quả cao hơn. Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp phụ thuộc vào từng trường hợp cụ thể, bao gồm nguyên nhân gây liệt, thời gian liệt và mức độ tổn thương. Các phương pháp điều trị hiện tại vẫn còn nhiều hạn chế, do đó, việc nghiên cứu và phát triển các phương pháp mới là cần thiết để nâng cao hiệu quả điều trị cho bệnh nhân.

III. Kết quả nghiên cứu và ứng dụng lâm sàng

Kết quả nghiên cứu cho thấy, việc ứng dụng thần kinh cơ cắn trong điều trị liệt mặt giai đoạn bán cấp mang lại nhiều lợi ích. Các bệnh nhân sau phẫu thuật chuyển TKCC đã có sự cải thiện rõ rệt về chức năng vận động của các cơ mặt. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, thời gian phục hồi chức năng nhanh chóng hơn so với các phương pháp điều trị truyền thống. Điều này cho thấy, việc sử dụng TKCC không chỉ giúp phục hồi chức năng mà còn cải thiện thẩm mỹ cho bệnh nhân. Các kết quả này mở ra hướng đi mới trong điều trị liệt mặt, đặc biệt là trong bối cảnh y học hiện đại.

3.1. Đánh giá hiệu quả lâm sàng

Đánh giá hiệu quả lâm sàng của việc chuyển thần kinh cơ cắn cho thấy tỷ lệ thành công cao. Bệnh nhân đã có thể thực hiện các động tác như cười, nhắm mắt và nói chuyện một cách tự nhiên hơn. Các yếu tố như tuổi tác, giới tính và thời gian liệt cũng ảnh hưởng đến kết quả phục hồi. Nghiên cứu này không chỉ cung cấp thông tin quý giá cho các bác sĩ trong việc điều trị liệt mặt, mà còn mở ra cơ hội cho các nghiên cứu tiếp theo nhằm cải thiện hơn nữa các phương pháp điều trị hiện có.