Nghiên cứu biểu hiện microrna 21 và microrna 122 trong huyết tương ở bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan nhiễm vi rút viêm gan B

• Tác giả: Đặng Chiều Dương
• Người hướng dẫn: GS. Nguyễn Lĩnh Toàn
• Trường học: Học viện Quân Y
• Chuyên ngành: Nội khoa
• Đề tài: Nghiên Cứu Biểu Hiện MicroRNA-21, MicroRNA-122 Huyết Tương Ở Bệnh Nhân Ung Thư Biểu Mô Tế Bào Gan Nhiễm Vi Rút Viêm Gan B
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. MỘT SỐ ĐIỂM VỀ DỊCH TỄ UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN
• 1.1.1. Trên thế giới
• 1.2. CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ CỦA UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN
• 1.2.1. Vi rút viêm gan B
• 1.2.2. Các yếu tố nguy cơ khác
• 1.3. CƠ CHẾ BỆNH SINH VÀ VAI TRÒ CỦA VI RÚT VIÊM GAN B TRONG UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN
• 1.3.1. Cơ chế bệnh sinh
• 1.3.2. Vai trò của vi rút viêm gan B trong ung thư biểu mô tế bào gan
• 1.4. CÁC PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN
• 1.4.1. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh
• 1.4.2. Phương pháp chẩn đoán tế bào học và mô bệnh học
• 1.4.3. Một số dấu ấn sinh học trong chẩn đoán ung thư biểu mô tế bào gan
• 1.4.4. Một số hướng dẫn chẩn đoán ung thư biểu mô tế bào gan
• 1.5. NGUỒN GỐC SINH HỌC VÀ CƠ CHẾ HOẠT ĐỘNG CỦA MICRORNA
• 1.5.1. Đặc tính của microRNA
• 1.5.2. Các phương pháp phát hiện và định lượng microRNA
• 1.5.3. MicroRNA và ung thư
• 1.5.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến biểu hiện microRNA-21, microRNA-122
• 1.6. MỘT SỐ NGHIÊN CỨU VỀ MICRORNA-21, MICRORNA-122 ĐỐI VỚI UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN
• 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn
• 2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ
• 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.2.2. Cỡ mẫu nghiên cứu
• 2.2.3. Phương tiện nghiên cứu
• 2.2.4. Phương pháp tiến hành
• 2.2.5. Các chỉ tiêu nghiên cứu
• 2.2.6. Phân tích và xử lý số liệu
• 2.2.7. Khống chế sai số
• 2.3. ĐẠO ĐỨC NGHIÊN CỨU
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. ĐẶC ĐIỂM NHÓM NGHIÊN CỨU
• 3.1.1. Đặc điểm lâm sàng và xét nghiệm của các đối tượng nghiên cứu
• 3.1.2. Đặc điểm khối u gan
• 3.2. BIỂU HIỆN MIR-21, MIR-122 Ở CÁC ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 3.2.1. Biểu hiện miR-21, miR-122 ở bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan, viêm gan B mạn và người khỏe mạnh
• 3.2.2. Biểu hiện miR-21, miR-122 ở bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan có AFP ≤ 20ng/ml
• 3.2.3. Biểu hiện miR-21, miR-122 ở bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan giai đoạn sớm
• 3.3. LIÊN QUAN GIỮA MIR-21, MIR-122 VỚI MỘT SỐ CHỈ SỐ LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ GIAI ĐOẠN BỆNH Ở BỆNH NHÂN UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN
• 3.3.1. Liên quan giữa miR-21 và miR-122 với tuổi, giới
• 3.3.2. Liên quan giữa miR-21 và miR-122 với một số triệu chứng lâm sàng
• 3.3.3. Liên quan giữa miR-21, miR-122 với một số chỉ số xét nghiệm
• 3.3.4. Mối liên quan giữa miR-21, miR-122 với một số đặc điểm khối u và giai đoạn bệnh của bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan
• 3.4. ĐẶC ĐIỂM NHÓM NGHIÊN CỨU
• 3.4.1. Đặc điểm tuổi, giới
• 3.4.2. Đặc điểm lâm sàng
• 3.4.3. Đặc điểm xét nghiệm
• 3.4.4. Đặc điểm khối u gan
• 3.5. BIỂU HIỆN MIR-21, MIR-122 HUYẾT TƯƠNG BỆNH NHÂN UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN
• 3.5.1. Biểu hiện miR-21, miR-122 huyết tương bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan
• 3.5.2. Giá trị của miR-21, miR-122 huyết tương trong chẩn đoán ung thư biểu mô tế bào gan
• 3.6. LIÊN QUAN GIỮA MIR-21, MIR-122 VỚI MỘT SỐ CHỈ SỐ LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ GIAI ĐOẠN BỆNH Ở BỆNH NHÂN UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN
• 3.6.1. Liên quan giữa miR-21, miR-122 với tuổi, giới ở bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan
• 3.6.2. Liên quan giữa miR-21, miR-122 với một số triệu chứng lâm sàng ở bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan
• 3.6.3. Liên quan giữa miR-21, miR-122 với một số chỉ số xét nghiệm ở bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan
• 3.6.4. Liên quan giữa miR-21, miR-122 với một số đặc điểm khối u và giai đoạn bệnh của bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan
• 3.7. HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
• LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Giới thiệu về nghiên cứu

Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích biểu hiện của microRNA-21 và microRNA-122 trong huyết tương của bệnh nhân mắc ung thư gan nhiễm viêm gan B. microRNA là các phân tử RNA nhỏ không mã hóa protein, có vai trò quan trọng trong việc điều hòa biểu hiện gen. Việc xác định các biomarker như miR-21 và miR-122 có thể giúp cải thiện khả năng chẩn đoán và tiên lượng bệnh. Nghiên cứu này nhằm mục đích đánh giá mối liên quan giữa các miRNA này với các chỉ số lâm sàng và cận lâm sàng ở bệnh nhân. Kết quả có thể cung cấp thông tin quý giá cho việc phát triển các phương pháp điều trị và chẩn đoán mới.

II. Tình hình dịch tễ ung thư gan

Theo thống kê, ung thư biểu mô tế bào gan (UTTBG) là loại ung thư phổ biến nhất tại Việt Nam, với tỷ lệ mắc cao và tỷ lệ tử vong đứng thứ tư trong các loại ung thư. Nhiều nghiên cứu cho thấy hơn 80% bệnh nhân UTTBG có liên quan đến tình trạng nhiễm vi rút viêm gan B. Việc phát hiện sớm UTTBG là rất quan trọng, vì hầu hết bệnh nhân được chẩn đoán ở giai đoạn muộn, khi cơ hội điều trị đã giảm. Các dấu ấn sinh học như AFP và các miRNA đang được nghiên cứu để cải thiện khả năng chẩn đoán sớm. Việc tìm kiếm các chỉ dấu sinh học mới có thể giúp nâng cao độ nhạy và độ đặc hiệu trong chẩn đoán UTTBG.

III. Cơ chế bệnh sinh và vai trò của vi rút viêm gan B

Cơ chế bệnh sinh của UTTBG liên quan chặt chẽ đến sự nhiễm vi rút viêm gan B. Vi rút này có thể gây ra tổn thương tế bào gan, dẫn đến sự phát triển của các khối u. microRNA-21 và microRNA-122 đã được chứng minh có vai trò trong việc điều hòa các quá trình sinh lý và bệnh lý của tế bào gan. Nghiên cứu cho thấy rằng sự biểu hiện của các miRNA này có thể thay đổi theo giai đoạn bệnh và tình trạng viêm gan. Việc hiểu rõ hơn về mối liên quan giữa các miRNA này và sự phát triển của UTTBG có thể mở ra hướng đi mới trong việc điều trị và chẩn đoán bệnh.

IV. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện trên một nhóm bệnh nhân được chẩn đoán mắc UTTBG và nhiễm viêm gan B. Các mẫu huyết tương được thu thập và phân tích để xác định mức độ biểu hiện của miR-21 và miR-122. Phương pháp Realtime PCR được sử dụng để định lượng các miRNA này. Các chỉ số lâm sàng và cận lâm sàng cũng được thu thập để phân tích mối liên quan với mức độ biểu hiện của các miRNA. Kết quả sẽ được so sánh với nhóm người khỏe mạnh để đánh giá sự khác biệt và giá trị chẩn đoán của các miRNA này.

V. Kết quả nghiên cứu

Kết quả cho thấy mức độ biểu hiện của miR-21 và miR-122 trong huyết tương của bệnh nhân UTTBG cao hơn so với nhóm người khỏe mạnh. Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê và cho thấy khả năng sử dụng các miRNA này như là biomarker trong chẩn đoán UTTBG. Ngoài ra, mối liên quan giữa mức độ biểu hiện của các miRNA này với các chỉ số lâm sàng như tuổi, giới và giai đoạn bệnh cũng được phân tích. Kết quả nghiên cứu có thể hỗ trợ trong việc phát triển các phương pháp chẩn đoán và điều trị mới cho bệnh nhân UTTBG.

VI. Kết luận và ứng dụng thực tiễn

Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng microRNA-21 và microRNA-122 có thể đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán và tiên lượng UTTBG ở bệnh nhân nhiễm viêm gan B. Việc sử dụng các miRNA này như là biomarker có thể cải thiện khả năng phát hiện sớm bệnh, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị. Kết quả nghiên cứu mở ra hướng đi mới trong việc phát triển các phương pháp chẩn đoán và điều trị cho bệnh nhân UTTBG, đồng thời góp phần vào việc nâng cao nhận thức về vai trò của miRNA trong bệnh lý gan.