Tổng quan nghiên cứu

An toàn người bệnh (ATNB) là một trong những vấn đề trọng yếu trong lĩnh vực y tế, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng của người bệnh. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 10% người bệnh nội trú gặp phải sự cố y khoa không mong muốn, trong khi tại Mỹ, mỗi năm có tới gần 98.000 người tử vong liên quan đến các sự cố này. Tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, Hà Nội, với hơn 2.000 lượt khám và điều trị mỗi ngày, nguy cơ xảy ra sai sót y khoa càng gia tăng do tình trạng quá tải. Tuy nhiên, đến năm 2015, bệnh viện chưa có nghiên cứu hệ thống về thực trạng kiến thức và thái độ của điều dưỡng lâm sàng về ATNB.

Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá thực trạng kiến thức và thái độ của điều dưỡng lâm sàng tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn năm 2015, đồng thời xác định các yếu tố liên quan ảnh hưởng đến ATNB. Nghiên cứu có phạm vi từ tháng 3 đến tháng 9 năm 2015, tập trung trên 210 điều dưỡng lâm sàng tại 15 khoa lâm sàng của bệnh viện. Kết quả nghiên cứu không chỉ cung cấp số liệu cụ thể về mức độ nhận thức và thái độ của điều dưỡng mà còn góp phần đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng chăm sóc và an toàn cho người bệnh, từ đó giảm thiểu các sự cố y khoa không mong muốn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các mô hình và lý thuyết về an toàn người bệnh được WHO, AHRQ và các tổ chức y tế quốc tế đề xuất. Khung lý thuyết chính bao gồm:

  • Mô hình Reason (mô hình pho-mat Thụy Sỹ): Phân tích nguyên nhân gốc rễ của sai sót y khoa, tập trung vào lỗi hệ thống và cá nhân.
  • Khung giáo dục an toàn người bệnh của Úc (APSEF): Đánh giá kiến thức, kỹ năng và hành vi cần thiết của nhân viên y tế để đảm bảo ATNB.
  • Khung ATNB của Canada: Bao gồm 6 lĩnh vực trọng tâm như văn hóa an toàn, làm việc nhóm, quản lý nguy cơ, và nhận biết biến cố bất lợi.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng gồm: an toàn người bệnh, sai sót y khoa (active error, latent error), sự cố y khoa không mong muốn, văn hóa an toàn người bệnh. Nghiên cứu cũng chú trọng đến các yếu tố môi trường, cá nhân và quản lý ảnh hưởng đến kiến thức và thái độ của điều dưỡng về ATNB.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp định lượng và định tính, tiến hành từ tháng 3 đến tháng 9 năm 2015 tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, Hà Nội. Đối tượng nghiên cứu là 210 điều dưỡng lâm sàng có thâm niên từ 1 năm trở lên, làm việc tại 15 khoa lâm sàng.

  • Phương pháp chọn mẫu: Toàn bộ điều dưỡng lâm sàng đồng ý tham gia được chọn làm mẫu.
  • Thu thập số liệu định lượng: Qua bộ câu hỏi phát vấn gồm 25 câu hỏi về thông tin chung, 15 câu đánh giá kiến thức và 13 câu đánh giá thái độ về ATNB. Số liệu được nhập và xử lý bằng phần mềm Epi Data 3 và SPSS 16.0.
  • Thu thập số liệu định tính: Thảo luận nhóm (2 nhóm với 8 và 6 điều dưỡng) và phỏng vấn sâu 2 cán bộ quản lý điều dưỡng nhằm làm rõ các yếu tố ảnh hưởng và thực trạng ATNB.
  • Phân tích số liệu: Sử dụng thống kê mô tả, kiểm định χ2, mô hình hồi quy Logistic để xác định mối liên quan giữa các yếu tố với kiến thức và thái độ ATNB. Nội dung định tính được phân tích theo chủ đề (thematic analysis).
  • Cỡ mẫu: 210 điều dưỡng lâm sàng, đại diện cho gần 85% tổng số điều dưỡng lâm sàng tại bệnh viện.
  • Đạo đức nghiên cứu: Tuân thủ quy trình xét duyệt của Hội đồng đạo đức Trường Đại học Y tế Công cộng, bảo mật thông tin cá nhân, có sự đồng thuận tham gia của đối tượng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Kiến thức về an toàn người bệnh: 60% điều dưỡng có kiến thức về ATNB không đạt, chỉ 40% đạt mức kiến thức yêu cầu. Điều dưỡng khoa ngoại có tỷ lệ kiến thức không đạt cao nhất (73,3%), trong khi khoa nhi/sản có tỷ lệ đạt cao nhất (50%).

  2. Thái độ về an toàn người bệnh: 65,7% điều dưỡng có thái độ không đạt về ATNB, chỉ 34,3% có thái độ tích cực. Điều dưỡng làm việc tại khoa nội/ngoại có nguy cơ thái độ không đạt cao gấp 5,22 lần so với các khoa khác (p<0,05).

  3. Yếu tố môi trường và công tác giám sát: Điều dưỡng đánh giá môi trường làm việc chưa đảm bảo an ninh, an toàn có nguy cơ kiến thức không đạt cao gấp 3,45 lần (p<0,05). Hoạt động giám sát công việc bình thường hoặc chưa tốt làm tăng nguy cơ kiến thức không đạt gấp 2,08 lần (p<0,05).

  4. Khó khăn trong thực hiện y lệnh và thủ tục hành chính: 88,6% điều dưỡng gặp khó khăn trong thực hiện y lệnh bác sĩ, 71,4% cho biết thủ tục hành chính phức tạp. Những người thường xuyên gặp khó khăn trong thực hiện y lệnh có nguy cơ kiến thức không đạt cao gấp 2,83 lần (p<0,05).

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy kiến thức và thái độ về ATNB của điều dưỡng tại Bệnh viện Xanh Pôn còn nhiều hạn chế, đặc biệt ở các khoa có khối lượng công việc lớn như khoa ngoại và nội. Tình trạng quá tải, môi trường làm việc chưa an toàn và công tác giám sát chưa hiệu quả là những nguyên nhân chính ảnh hưởng đến nhận thức và thái độ của điều dưỡng.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế, tỷ lệ kiến thức và thái độ không đạt tại đây cao hơn mức trung bình của một số nước phát triển, phản ánh sự khác biệt về điều kiện làm việc và nguồn lực y tế. Việc khó khăn trong thực hiện y lệnh và thủ tục hành chính cũng làm giảm hiệu quả công tác chăm sóc và tăng nguy cơ sai sót y khoa.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ kiến thức và thái độ đạt/không đạt theo từng khoa, bảng phân tích mối liên quan giữa các yếu tố môi trường, công tác giám sát với kiến thức và thái độ ATNB. Những phát hiện này nhấn mạnh vai trò quan trọng của môi trường làm việc và quản lý trong việc nâng cao an toàn người bệnh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và tập huấn liên tục: Triển khai các chương trình đào tạo chuyên sâu về kiến thức và kỹ năng ATNB cho điều dưỡng, đặc biệt tập trung vào các khoa có tỷ lệ kiến thức và thái độ không đạt cao như khoa ngoại và nội. Mục tiêu nâng tỷ lệ điều dưỡng có kiến thức và thái độ đạt lên trên 70% trong vòng 12 tháng.

  2. Cải thiện môi trường làm việc: Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, đảm bảo an ninh, an toàn và trang thiết bị y tế đầy đủ, chất lượng. Giảm thiểu tình trạng quá tải bằng cách tăng cường nhân lực điều dưỡng, phân bổ hợp lý theo khối lượng bệnh nhân. Thực hiện trong 18 tháng với sự phối hợp của ban lãnh đạo bệnh viện.

  3. Tăng cường công tác giám sát và quản lý: Xây dựng hệ thống giám sát công việc chặt chẽ, minh bạch, khuyến khích báo cáo sai sót và sự cố y khoa. Áp dụng các quy trình chuẩn hóa trong thực hiện y lệnh, giảm thiểu sai sót do chữ viết tay hoặc y lệnh miệng. Thực hiện ngay và duy trì liên tục.

  4. Đơn giản hóa thủ tục hành chính: Rà soát, cải tiến quy trình hành chính để giảm bớt thủ tục rườm rà, tạo điều kiện thuận lợi cho điều dưỡng trong công tác chăm sóc người bệnh. Mục tiêu hoàn thành trong 6 tháng.

  5. Xây dựng văn hóa an toàn người bệnh: Thúc đẩy văn hóa làm việc theo nhóm, giao tiếp hiệu quả giữa nhân viên y tế và người bệnh, khuyến khích sự tham gia của người bệnh trong quá trình chăm sóc. Tổ chức các buổi hội thảo, truyền thông nội bộ định kỳ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo bệnh viện: Để hiểu rõ thực trạng kiến thức, thái độ và các yếu tố ảnh hưởng đến an toàn người bệnh, từ đó xây dựng chính sách, kế hoạch cải tiến phù hợp.

  2. Nhân viên điều dưỡng và y tế: Nâng cao nhận thức, kỹ năng và thái độ về ATNB, áp dụng các giải pháp thực hành an toàn trong công việc hàng ngày.

  3. Các nhà quản lý y tế và chuyên gia đào tạo: Sử dụng kết quả nghiên cứu làm cơ sở để thiết kế chương trình đào tạo, giám sát và đánh giá chất lượng dịch vụ y tế.

  4. Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý bệnh viện và an toàn người bệnh: Tham khảo phương pháp nghiên cứu kết hợp định lượng và định tính, cũng như các phát hiện về yếu tố ảnh hưởng đến ATNB tại bệnh viện đa khoa lớn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao kiến thức và thái độ về an toàn người bệnh của điều dưỡng lại quan trọng?
    Kiến thức và thái độ tốt giúp điều dưỡng thực hiện đúng quy trình chăm sóc, giảm thiểu sai sót y khoa, bảo vệ sức khỏe và tính mạng người bệnh. Ví dụ, điều dưỡng có kiến thức tốt sẽ hạn chế nhầm lẫn thuốc và thực hiện y lệnh chính xác hơn.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến kiến thức và thái độ của điều dưỡng về ATNB?
    Môi trường làm việc an toàn, công tác giám sát hiệu quả và khối lượng công việc hợp lý là những yếu tố quan trọng. Nghiên cứu cho thấy điều dưỡng làm việc trong môi trường chưa an toàn có nguy cơ kiến thức không đạt cao gấp 3,45 lần.

  3. Làm thế nào để cải thiện thái độ của điều dưỡng về an toàn người bệnh?
    Tăng cường đào tạo, xây dựng văn hóa an toàn, khuyến khích báo cáo sự cố và hỗ trợ tinh thần cho nhân viên y tế giúp cải thiện thái độ tích cực. Ví dụ, tổ chức các buổi thảo luận nhóm và tập huấn định kỳ giúp nâng cao nhận thức.

  4. Tại sao thủ tục hành chính lại ảnh hưởng đến an toàn người bệnh?
    Thủ tục phức tạp gây áp lực, làm chậm trễ công việc, khiến điều dưỡng khó tập trung vào chăm sóc người bệnh, từ đó tăng nguy cơ sai sót. Đơn giản hóa thủ tục giúp điều dưỡng làm việc hiệu quả hơn.

  5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các bệnh viện khác không?
    Mặc dù nghiên cứu tập trung tại Bệnh viện Xanh Pôn, các kết quả và giải pháp có thể tham khảo và điều chỉnh phù hợp cho các bệnh viện đa khoa khác có quy mô và đặc điểm tương tự, đặc biệt trong bối cảnh quá tải và nguồn lực hạn chế.

Kết luận

  • 60% điều dưỡng lâm sàng tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn năm 2015 có kiến thức về an toàn người bệnh không đạt, 65,7% có thái độ không đạt.
  • Môi trường làm việc chưa an toàn và công tác giám sát chưa hiệu quả là những yếu tố chính ảnh hưởng đến kiến thức và thái độ của điều dưỡng.
  • Điều dưỡng khoa ngoại và nội có nguy cơ kiến thức và thái độ không đạt cao hơn so với các khoa khác.
  • Khó khăn trong thực hiện y lệnh bác sĩ và thủ tục hành chính phức tạp làm tăng nguy cơ sai sót y khoa.
  • Cần triển khai các giải pháp đồng bộ như đào tạo, cải thiện môi trường làm việc, tăng cường giám sát và xây dựng văn hóa an toàn để nâng cao chất lượng chăm sóc và an toàn người bệnh.

Next steps: Bệnh viện cần xây dựng kế hoạch hành động chi tiết trong 12-18 tháng tới, tập trung vào đào tạo, cải tiến quy trình và nâng cấp cơ sở vật chất. Các bên liên quan được khuyến khích tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao an toàn người bệnh trong thực tiễn.

Call to action: Các nhà quản lý và nhân viên y tế hãy chủ động tham gia các chương trình đào tạo, cải tiến quy trình và xây dựng văn hóa an toàn nhằm bảo vệ sức khỏe người bệnh và nâng cao uy tín của bệnh viện.