I. Giới thiệu về đa hình gen CYP450
Các enzyme cytochrome P450 (CYP450) đóng vai trò quan trọng trong chuyển hóa thuốc và các hợp chất nội sinh. Trong số 57 gen chức năng, các gen CYP2C9, CYP2C19, CYP2D6 và CYP3A5 là những gen có tính đa hình cao, ảnh hưởng đến dược động học của thuốc. Sự khác biệt trong hoạt tính của các enzyme này có thể dẫn đến sự khác nhau trong đáp ứng thuốc giữa các cá nhân. Các biến thể di truyền như SNP và CNV trong các gen này có thể phân loại kiểu hình chuyển hóa thành các nhóm như PM, IM, EM và UM. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc nghiên cứu đa hình gen trong việc tối ưu hóa điều trị thuốc.
II. Tính cấp thiết của nghiên cứu
Sự khác biệt trong đáp ứng thuốc giữa các cá nhân có thể dẫn đến các phản ứng có hại của thuốc (ADR), là nguyên nhân chính gây nhập viện và tử vong. Theo ước tính, ADR tiêu tốn khoảng 100 tỉ đô la Mỹ mỗi năm và dẫn đến 100.000 ca tử vong tại Mỹ. Việc hiểu biết về đa hình gen CYP450 ở người Kinh Việt Nam là cần thiết để phát triển lĩnh vực di truyền dược học. Nghiên cứu này nhằm xác định các allele đã biết và phát hiện các allele mới, từ đó cung cấp thông tin khoa học về đa dạng di truyền của các gen CYP450 ở người Việt Nam.
III. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện trên 136 người Kinh khỏe mạnh, không có quan hệ huyết thống. Phương pháp giải trình tự Sanger được sử dụng để xác định các biến thể trong vùng promoter và exon của các gen CYP2C9, CYP2C19, CYP2D6 và CYP3A5. Các CNV được xác định bằng phương pháp MLPA. Sau khi xác định các biến thể, tần số allele và kiểu gen sẽ được tính toán và so sánh với các quần thể khác. Phân tích in silico cũng được thực hiện để dự đoán ảnh hưởng của các biến thể mới đến chức năng protein.
IV. Kết quả và thảo luận
Nghiên cứu đã xác định được một số biến thể mới trong các gen CYP450, bao gồm 5 biến thể mới trong intron của CYP2C9, 3 biến thể mới trong CYP2C19, và 3 biến thể mới trong CYP2D6. Các biến thể này có thể ảnh hưởng đến chức năng của protein, dẫn đến sự khác biệt trong hoạt tính enzyme. Các biến thể như CYP2D6*5, CYP2D6*10 đã được xác định với tỉ lệ lần lượt là 8,09% và 43,75%. Những phát hiện này có thể giúp cải thiện việc sử dụng thuốc và giảm thiểu ADR ở người Kinh Việt Nam.
V. Ý nghĩa thực tiễn của nghiên cứu
Nghiên cứu về đa hình gen CYP450 ở người Kinh Việt Nam không chỉ cung cấp thông tin quan trọng về di truyền dược học mà còn có ý nghĩa thực tiễn trong việc tối ưu hóa điều trị thuốc. Việc hiểu rõ về đa dạng di truyền giúp các bác sĩ điều chỉnh liều lượng thuốc phù hợp với từng cá nhân, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị và giảm thiểu nguy cơ ADR. Nghiên cứu này cũng mở ra hướng đi mới cho các nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực di truyền dược học và y học cá thể.
